Skierniewice: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Działalność kulturalna: dodanie linku ze strony wiki
Uporządkowanie, rozdysponowanie przerośniętego nagłówka.
Linia 46:
[[Plik:Skierniewice zespol palacowy kuchnia.jpg|thumb|Budynek Zespołu Pałacowego]]
[[Plik:OKl27-10 17.09.2005 Skierniewice.jpg|thumb|Parowóz OKl27-10 – pomnik przed [[Parowozownia Skierniewice|skierniewicką parowozownią]]]]
'''Skierniewice''' – [[miasto na prawach powiatu]], położone na [[Równina Łowicko-Błońska|Równinie Łowicko-Błońskiej]], w połowie drogi między [[Warszawa|Warszawą]] a [[Łódź|Łodzią]], w [[województwo łódzkie|województwie łódzkim]]. Miasto byłopołożone stolicąjest w [[województwodorzecze skierniewickieWisły|województwadorzeczu skierniewickiegoWisły]], na [[PodziałNizina administracyjnyŚrodkowomazowiecka|Nizinie PolskiŚrodkowomazowieckiej]], 1975-1998|w latachpołudniowej 1975–1998części [[Równina Łowicko-Błońska|Równiny Łowicko-Błońskiej]].
Miasto położone jest w [[dorzecze Wisły|dorzeczu Wisły]], na [[Nizina Środkowomazowiecka|Nizinie Środkowomazowieckiej]], w południowej części [[Równina Łowicko-Błońska|Równiny Łowicko-Błońskiej]]. Były miastem duchownym<ref>Polska XVI wieku, t. V Mazowsze, Warszawa 1895, s. 37.</ref>.
 
Skierniewice są otoczone od północy przez [[Puszcza Bolimowska|Puszczę Bolimowską]], która stanowi fragment [[Bolimowski Park Krajobrazowy|Bolimowskiego Parku Krajobrazowego]]. Fragment zachodniej granicy miasta wyznacza [[Las Zwierzyniecki (Skierniewice)|Las Zwierzyniecki]]. Na południowy wschód od miasta znajduje się las w [[Strobów|Strobowie]] i [[Pamiętna|Pamiętnej]]. Przez miasto przepływa [[Skierniewka|rzeka Skierniewka]] oraz [[Rawka (rzeka)|rzeka Rawka]], która styka się w północno-wschodniej części Skierniewic.
 
Wysokości bezwzględne zmieniają się niewiele na obszarze miasta i wynoszą od 112 m [[n.p.m.]] na krawędzi Puszczy Bolimowskiej do 138 m n.p.m. w południowo-wschodnim rejonie miasta.
 
Według danych z Urzędu Miasta Skierniewice 30 września 2013 miasto liczyło 48 696 mieszkańców.
 
W 2012 roku [[Ministerstwo Rozwoju Regionalnego]] miast zleciło wykonanie „Raportu o rozwoju społecznym Polska 2012”. Wśród wszystkich miast [[województwo łódzkie|województwa łódzkiego]] Skierniewice zajęły 1 miejsce pod względem dobrobytu mieszkańców. Według wskaźnika „Edukacja” miasto zajęło 20 miejsce w kraju, wyprzedzają je tylko [[Województwo|miasta wojewódzkie]].
 
Wskaźnik [[LHDI]] dla Skierniewic wynosi 54,89 (maks. 100) w tym wskaźnik zdrowia – 43,04, wskaźnik edukacji określono na poziomie 73,28, a zamożności 52,42.
 
Skierniewice są jednym z 312 miast należących do [[Związek Miast Polskich|Związku Miast Polskich]].
 
== Nazwa miasta ==
Linia 76 ⟶ 65:
|}
 
Skierniewice leżą w centralnej Polsce na północnym wschodzie województwa łódzkiego na Nizinie Środkowo Mazowieckiej między dwoma największymi aglomeracjami: łódzką i warszawską. Odległość w linii prostej między Skierniewicami i Warszawą wynosi 66 km<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.dystans.org/Skierniewice/Warszawa | tytuł = Odległość Skierniewice – Warszawa w linii prostej | data dostępu = 20-06-2013 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język = pl | id = | cytat =}}</ref> natomiast między Skierniewicami i Łodzią 53 km<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.dystans.org/Skierniewice/%C5%81%C3%B3d%C5%BA | tytuł = Odległość Skierniewice – Łódź w linii prostej | data dostępu = 20-06-2013 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język = pl | id = | cytat =}}</ref>.
W latach 1975-1998 Skierniewice należały do województwa skierniewickiego. W tamtych latach Skierniewice były najmniej zaludnionym miastem wojewódzkim w Polsce.
 
Skierniewice są otoczone od północy przez [[Puszcza Bolimowska|Puszczę Bolimowską]], która stanowi fragment [[Bolimowski Park Krajobrazowy|Bolimowskiego Parku Krajobrazowego]]. Fragment zachodniej granicy miasta wyznacza [[Las Zwierzyniecki (Skierniewice)|Las Zwierzyniecki]]. Na południowy wschód od miasta znajduje się las w [[Strobów|Strobowie]] i [[Pamiętna|Pamiętnej]]. Przez miasto przepływa [[Skierniewka|rzeka Skierniewka]] oraz [[Rawka (rzeka)|rzeka Rawka]], która styka się w północno-wschodniej części Skierniewic.
Skierniewice leżą w centralnej Polsce na północnym wschodzie województwa łódzkiego na Nizinie Środkowo Mazowieckiej między dwoma największymi aglomeracjami: łódzką i warszawską.
 
Wysokości bezwzględne zmieniają się niewiele na obszarze miasta i wynoszą od 112 m [[n.p.m.]] na krawędzi Puszczy Bolimowskiej do 138 m n.p.m. w południowo-wschodnim rejonie miasta.
Odległość w linii prostej między Skierniewicami i Warszawą wynosi 66 km<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.dystans.org/Skierniewice/Warszawa | tytuł = Odległość Skierniewice – Warszawa w linii prostej | data dostępu = 20-06-2013 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język = pl | id = | cytat =}}</ref> natomiast między Skierniewicami i Łodzią 53 km<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.dystans.org/Skierniewice/%C5%81%C3%B3d%C5%BA | tytuł = Odległość Skierniewice – Łódź w linii prostej | data dostępu = 20-06-2013 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język = pl | id = | cytat =}}</ref>.
 
Od geometrycznego środka [[Polska|Polski]], czyli [[Piątek (województwo łódzkie)|Piątka]] odległość w linii prostej wynosi 48 km, natomiast samochodem do pokonania jest 73 km.<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.dystans.org/Skierniewice/Pi%C4%85tek | tytuł = Odległości Skierniewic od geometrycznego środka Polski | data dostępu = 08-07-2013 | autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język = pl | id = | cytat =}}</ref>
 
Sąsiednie gminy: [[Bolimów (gmina)|Bolimów]], [[Głuchów (gmina)|Głuchów]], [[Godzianów (gmina)|Godzianów]], [[Łyszkowice (gmina)|Łyszkowice]], [[Maków (gmina)|Maków]], [[Nieborów (gmina)|Nieborów]], [[Nowy Kawęczyn (gmina)|Nowy Kawęczyn]], [[Puszcza Mariańska (gmina)|Puszcza Mariańska]], [[Rawa Mazowiecka (gmina wiejska)|Rawa Mazowiecka]].
 
=== Rozwój terytorialny miasta ===
* 1 stycznia 2012 roku do Skierniewic dołączono część poligonu o powierzchni 150 ha, wcześniej należącego do [[Maków (gmina)|gminy Maków]].
* Na ten rok (2014) planowane są kolejne rozszerzenia granic miasta.
 
=== Rzeźba terenu ===
Linia 113 ⟶ 97:
 
== Topografia i podział administracyjny ==
Najstarszą częścią miasta jest centrum. Znajdują się tam kamienicebudynki z przełomu XIX i XX wieku oraz inne budynki z tego okresu. Dookoła rozciągają się nowsze osiedla, budowane głównie w latach [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]]-u, na północy jedna z największych dzielnic mieszkaniowych – [[Widok (Skierniewice)|Widok]] powstałe w latach 70. i 80. XX wieku. Najdalej wysunięta dzielnica mieszkaniowa Skierniewic znajduje się na północny wschód od centrum – ok. 5 km. Najnowsze osiedla tego stulecia powstają głównie w południowym centrum Skierniewic.
 
Przemysł skupia się głównie w północno-wschodniej ([[Rawka (Skierniewice)|Rawka]], [[Widok (Skierniewice)|Widok]]) części miasta.
Linia 231 ⟶ 215:
Największą populację Skierniewice zanotowały w 2007 roku – 49 344.
 
Według danych [[Główny Urząd Statystyczny|GUS-u]] na dzień 31.12.2012 Skierniewice były 90-tym miastem w Polsce pod względem liczby ludności<ref>[http://kurow-wiki.openhosting.pl/wiki/MediaWiki:Najludniejsze_miasta,_wsie_i_osady_w_Polsce Ranking najw. miast Polski pod względem l. ludn.]</ref>
=== Statystyka miasta ===
Według danych [[Główny Urząd Statystyczny|GUS-u]] na dzień 31.12.2012 Skierniewice były 90-tym miastem w Polsce pod względem liczby ludności<ref>[http://kurow-wiki.openhosting.pl/wiki/MediaWiki:Najludniejsze_miasta,_wsie_i_osady_w_Polsce Ranking najw. miast Polski pod względem l. ludn.]</ref>
 
== Klimat ==
Linia 314 ⟶ 297:
* 1919 – w celu utworzenia placówki naukowej następuje przekaz folwarku skierniewickiego oraz pałacu na potrzeby [[Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie|SGGW]]
* 1927 – Dom Sejmikowy – otwarcie z udziałem prezydenta Mościckiego
* 1939 – zabiciespalenie synagogi przez okupanta niemieckiego ok. 4 tys. żydówNiemców
* 1940 – pierwszeutworzenie przez Niemców [[getto|getta]] wdla 6,5 tys. mieścieŻydów
* 1941 – likwidacja getta, przepędzenie jego mieszkańców do getta warszawskiego
* 1945 – wyzwolenie miasta i zakończenie [[II wojna światowa|II wojny światowej]]
* 1951 – w mieście powstał Instytut Sadownictwa
Linia 342 ⟶ 326:
[[Plik:AGAD Jan Olbracht, krol polski, poleca urzednikom nie pobierac cel, targowego i innych oplat od mieszczan skierniewickich.png|thumb|Jan Olbracht, król polski, poleca urzędnikom nie pobierać ceł, targowego i innych opłat od mieszczan skierniewickich (1499 r.).]]
 
Przywilej lokacyjny Skierniewic podpisał arcybiskup [[Jan Sprowski|Jan Odrowąż ze Sprowy]]. Stało się to 19 lutego 1457 roku w [[Uniejów|Uniejowie]]; tym samym Skierniewice stały się jednym z miast duchownych<ref>Polska XVI wieku, t. V Mazowsze, Warszawa 1895, s. 37.</ref>. Do miasta wcielono nie tylko osadę Skierniewice, ale także pobliską wieś Dęba. Jan Odrowąż rozbudował i zaludnił miasto, wybudował kościół oraz wyznaczył dni targowe na każdy czwartek i sobotę (jest tak do dziś) i [[jarmark]] w dzień [[Jakub Większy Apostoł|św. Jakuba]] (25 lipca){{Fakt|data=2009-04}}.
 
[[Prawa miejskie]] nadane przez [[Jan Sprowski|Odrowąża]] wraz z przywilejami potwierdził w 1463 roku król [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]].
Linia 394 ⟶ 378:
 
=== Polska Ludowa ===
[[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Władze ludowe]] przywróciły Skierniewicom rangę miasta powiatowego. Skierniewice stały się ważnym ośrodkiem rozwojowym rolnictwa i przemysłu. W 1951 roku utworzono [[Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka|Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa]], a w 1975r1964 [[Instytut Warzywnictwa im. wojewódzkiegoEmila Chroboczka|Instytut Warzywnictwa]]. Ważną rolę odegrał Zakład Genetyki Roślin [[Polska Akademia Nauk|Polskiej Akademii Nauk]].
 
Skierniewice stały się ważnym ośrodkiem rozwojowym rolnictwa i przemysłu. W 1951 roku utworzono [[Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka|Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa]], a w 1964 [[Instytut Warzywnictwa im. Emila Chroboczka|Instytut Warzywnictwa]]. Ważną rolę odegrał Zakład Genetyki Roślin [[Polska Akademia Nauk|Polskiej Akademii Nauk]].
 
W czasach [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] do największych zakładów w mieście należały: Zakład Urządzeń Odpylających i Wentylacyjnych [[Rawent|RAWENT]], [[Zatra|Zakłady Transformatorów Radiowych ZATRA]], [[Polfer|Zakład Materiałów Magnetycznych POLFER]], Fabryka Urządzeń Odlewniczych [[Fumos|FUMOS]], Zakłady Przemysłu Odzieżowego SARTO, [[Mleczarnia|Zakład Mleczarski OSM]], [[Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”|Powszechna Spółdzielnia Spożywców PSS Społem]], Huta Szkła, WPHW (Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego), PHS - Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego, Kombinat, [[Unitra]]<ref>Skierniewice, PPWK Warszawa 1977 na podstawie biura geodety miejskiego w Skierniewicach</ref>
Linia 405 ⟶ 387:
 
=== III Rzeczpospolita ===
Reforma administracyjna w 1999 roku zmniejszyła liczbę [[województwo|województw]], a Skierniewice jako [[miasto na prawach powiatu]] znalazły się w [[województwo łódzkie|województwie łódzkim]].
 
Skierniewice są jednym z 312 miast należących do [[Związek Miast Polskich|Związku Miast Polskich]].
 
=== Ludność żydowska ===
Linia 417 ⟶ 401:
[[Plik:Cooperative Bank in Skierniewice.jpg|thumb|Budynek banku w Skierniewicach]]
 
30 listopada 2012 roku w Skierniewicach zarejestrowanych było 5086 podmiotów gospodarczych (z wyłączeniem osób fizycznych prowadzących gospodarstwa rolne)<ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.stat.gov.pl/bip/389_5685_PLK_HTML.htm| tytuł =''Podmioty gospodarki narodowej (bez osób fizycznych prowadzących wyłącznie indywidualne gospodarstwa rolne) według województw, podregionów, powiatów''| data dostępu = 2012-12-18| autor = GUS | opublikowany = 2012-11-30| praca = | data =| język =pl}}</ref>. Pod koniec października 2012 roku w mieście zarejestrowanych było 2100 bezrobotnych<ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1487_PLK_HTML.htm| tytuł =''Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec października 2012 r.)''| data dostępu = 2012-12-18| autor = GUS | opublikowany = 2012-11-30| praca = | data =| język =pl}}</ref>.
 
W 2012 roku [[Ministerstwo Rozwoju Regionalnego]] miast zleciło wykonanie „Raportu o rozwoju społecznym Polska 2012”. Wśród wszystkich miast [[województwo łódzkie|województwa łódzkiego]] Skierniewice zajęły 1 miejsce pod względem dobrobytu mieszkańców. Według wskaźnika „Edukacja” miasto zajęło 20 miejsce w kraju, wyprzedzają je tylko [[Województwo|miasta wojewódzkie]].
 
Wskaźnik [[LHDI]] dla Skierniewic wynosi 54,89 (maks. 100) w tym wskaźnik zdrowia – 43,04, wskaźnik edukacji określono na poziomie 73,28, a zamożności 52,42.
 
=== Bezrobocie ===
Według danych na rok 2010 Skierniewice miały 9% bezrobocie, w tym 817 mężczyzn i 948 kobiet<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.dane-miast.pl/site/miasta/Skierniewice.html | tytuł = Bezrobocie | data dostępu = 27-05-2013| autor = | nazwisko = | imię = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | format = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | język = pl | id = | cytat =}}</ref>. Niewielkie bezrobocie wynika z położenia miasta między Warszawą i Łodzią. Pod koniec października 2012 roku w mieście zarejestrowanych było 2100 bezrobotnych<ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1487_PLK_HTML.htm| tytuł =''Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec października 2012 r.)''| data dostępu = 2012-12-18| autor = GUS | opublikowany = 2012-11-30| praca = | data =| język =pl}}</ref>.
Niewielkie bezrobocie wynika z położenia miasta między Warszawą i Łodzią.
 
=== Handel ===
Linia 530 ⟶ 517:
* most kolejowy nad rzeką Skierniewka
* most kolejowy nad rzeką Rawka
* most nad rzeką Skierniewka łączący ulice Łowicką i Waryńskiego.
 
== Główne ulice Skierniewic ==
[[Plik:Skierniewice location map.png|mały|Główne ulice miasta]]
W mieście znajduje się kilkanaście głównych dróg, ulic o znaczeniu lokalnym, wojewódzkim:
* ul. Łowicka
* ul. Widok
* ul. M. Skłodowskiej Curie
* ul. Prymasa S. Wyszyńskiego
* Aleja Marcina Rataja
* ul. Mszczonowska
* ul. Jana III Sobieskiego
* ul. Tadeusza Kościuszki
* ul. Zwierzyniecka
* ul. Jana Kozietulskiego
* ul. Łódzka
* ul. 1-go Maja
* Aleja Niepodległości
* ul. Zadębie
* ul. Rawska
* ul. Fabryczna
 
== Architektura ==