Wikipedia

Analfabetyzm: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycje użytkownika Sid981 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Snikersss.
m drobne redakcyjne
Linia 16:
|MeshYear =
}}
[[Plik:Literacy rate world.svg|thumb|266px|Odsetek ludności umiejącej pisać i czytać na świecie (2007)|thumb|right]]
[[Plik:HistPol-analfabetyzm1931.png|thumb|270px|Analfabetyzm w Rzeczypospolitej Polskiej międzywojennej ([[1931]])]]
'''Analfabetyzm''' ([[język grecki|gr.]] ''αναλφαβετος'' ''nieznający liter'') – w rozumieniu potocznym, brak umiejętności pisania i [[czytanie|czytania]] oraz wykonywania czterech podstawowych działań matematycznych u osób dorosłych, tj. według kryteriów [[UNESCO]] – powyżej 15. roku życia. Osoby nie posiadające takiej umiejętności nazywane są "analfabetami"„analfabetami”. Procesem zmniejszającym analfabetyzm jest [[alfabetyzacja]].
 
== Analfabetyzm na świecie ==
Kryteria statystyczne są niejednolite i nieprecyzyjne. Jako liczbę analfabetów, zwykle przyjmuje się liczbę osób bez określonego w danym kraju, minimalnego poziomu szkolnej edukacji, np. bez szkoły podstawowej, lub np. bez ukończonych jej czterech pierwszych klas <ref>[http://www.uis.unesco.org/template/pdf/Literacy/LiteracyReport2008.pdf raport Unesco "INTERNATIONAL„INTERNATIONAL LITERACY STATISTICS: A REVIEW OF CONCEPTS].</ref> W praktyce oznacza to, że imigrant, także absolwent uczelni, po przeniesieniu się na stałe do innego kraju, jeśli nie zadbał o uznanie tu swej edukacji, w statystyce zostanie ujęty jako analfabeta.<br />▼
 
W krajach [[Trzeci Świat|Trzeciego Świata]] problem analfabetyzmu sięga kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu procent mieszkańców. Obecnie szacuje się, że w [[Europa|Europie]] jest 3% analfabetów, w [[Ameryka Południowa|Ameryce Pd.]] -– 15%, w [[Azja|Azji]] -– 33%, a w [[Afryka|Afryce]] -– 50%.▼
▲Kryteria statystyczne są niejednolite i nieprecyzyjne. Jako liczbę analfabetów, zwykle przyjmuje się liczbę osób bez określonego w danym kraju, minimalnego poziomu szkolnej edukacji, np. bez szkoły podstawowej, lub np. bez ukończonych jej czterech pierwszych klas <ref>[http://www.uis.unesco.org/template/pdf/Literacy/LiteracyReport2008.pdf raport Unesco "INTERNATIONAL LITERACY STATISTICS: A REVIEW OF CONCEPTS]</ref> W praktyce oznacza to, że imigrant, także absolwent uczelni, po przeniesieniu się na stałe do innego kraju, jeśli nie zadbał o uznanie tu swej edukacji, w statystyce zostanie ujęty jako analfabeta.<br />
▲W krajach [[Trzeci Świat|Trzeciego Świata]] problem analfabetyzmu sięga kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu procent mieszkańców. Obecnie szacuje się, że w [[Europa|Europie]] jest 3% analfabetów, w [[Ameryka Południowa|Ameryce Pd.]] - 15%, w [[Azja|Azji]] - 33%, a w [[Afryka|Afryce]] - 50%.
 
Nie jest łatwa ocena skali '''analfabetyzmu wtórnego''' oraz [[analfabetyzm funkcjonalny|funkcjonalnego]] (dot. niemożności zrozumienia i wykorzystania drukowanych informacji oraz przedstawień graficznych, tj. ikon, wykresów, diagramów), czyli praktycznej niezdolności posługiwania się słowem pisanym: braku zrozumienia treści najprostszych instrukcji, braku umiejętności wypełnienia najprostszych formularzy. Podobnie jest z '''analfabetyzmem matematycznym''', czyniącym ludzi niezdolnymi do sprawdzenia rachunku w kasie sklepowej, nie mówiąc o obliczeniu podatków. Badanie tych zagadnień daje czasem bardzo różne wyniki, w zależności od przyjętych kryteriów. Odsetek ten nawet w bogatych krajach może sięgać 50 i więcej procent. Ocenia się, że np., że 77% Amerykanów, 47% Polaków i 28% Szwedów ma problemy ze zrozumieniem tekstów, a mianem sprawnych językowo można nazwać w tych trzech krajach odpowiednio tylko 2%, 21% i 32% mieszkańców (według ''International Adult Literacy Society'').
 
Jakkolwiek zwalczanie analfabetyzmu pierwotnego udaje się metodami stosunkowo prostymi (choć dla biednych krajów nawet one bywają zbyt kosztowne) -– przez zapewnienie wszystkim dzieciom podstawowej edukacji, tak zjawisko pojawiania się analfabetyzmu wtórnego jest znacznie trudniejsze do opanowania i wiązać się musi z upowszechnieniem czytelnictwa wśród ogółu ludności -– zachęcania do korzystania z bibliotek, księgarni, prasy, internetu.
 
== Likwidacja analfabetyzmu w Polsce ==
W średniowiecznej Polsce podobnie jak w innych krajach Europy analfabetyzm obejmował przytłaczającą większość ludności. Pisać i czytać potrafili jedynie przedstawiciele duchowieństwa i urzędnicy dworscy.
W [[ Rzeczpospolita Obojga Narodów|RzeczpospolitejRzeczypospolitej Obojga Narodów]] analfabetami w połowie XVIII w. było jeszcze ponad 90 % społeczeństwa. Nieznaczna poprawa nastapiłanastąpiła w okresie zaborów. W [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]] i w Galicji około 1870 r. analfabeci stanowili około 80 % ogółu ludności, a w zaborze pruskim już tylko 30 %<ref>Tadeusz Łepkowski, ''Słownik historii Polski''., Warszawa 1973, s. 5.</ref>.
W [[1914]] na ziemiach polskich było: 57% analfabetów w zaborze rosyjskim, 40% w [[Galicja (Europa Wschodnia)|Galicji]] i 5% w zaborze pruskim. Według statystyk w Polsce w [[1921]] było 33,1% analfabetów, w [[1931]] - 23,1%, w [[1960]] - 2,7%, w [[1978]] - 1,2%.{{fakt|data=2013-04}}. ▼
 
▲W [[1914]] na ziemiach polskich było: 57% analfabetów w zaborze rosyjskim, 40% w [[Galicja (Europa WschodniaŚrodkowa)|Galicji]] i 5% w zaborze pruskim. Według statystyk w Polsce w [[1921]] było 33,1% analfabetów, w [[1931]] -– 23,1%, w [[1960]] -– 2,7%, w [[1978]] -– 1,2%.{{fakt|data=2013-04}}.
Planową akcję likwidacji analfabetyzmu w [[Polska|Polsce]] przeprowadził w latach 1949-52 rząd [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]]. Pierwsze próby podjęto już w 1945 r. Departament Oświaty i Kultury Dorosłych Ministerstwa Oświaty opracował projekt dekretu o obowiązkowym nauczaniu analfabetów. Jednak dopiero ustawa z 7 lipca 1949 r. wprowadziła obowiązek bezpłatnej nauki dla analfabetów i półanalfabetów od 14 do 50 roku życia. Na [[Ludowe Wojsko Polskie]] również nałożono obowiązek nauczania żołnierzy odbywających służbę wojskową. Świadectwa ukończenia kursu otrzymało 618 298 osób. W 1952 r. sejm uchwalił zakończenie akcji<ref>Tadeusz Łepkowski, ''Mały słownik historii Polski'', Warszawa 1964, s.170.</ref>.▼
 
▲Planową akcję likwidacji analfabetyzmu w [[Polska|Polsce]] przeprowadził w latach 1949-521952 rząd [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]]. Pierwsze próby podjęto już w 1945 r. Departament Oświaty i Kultury Dorosłych Ministerstwa Oświaty opracował projekt dekretu o obowiązkowym nauczaniu analfabetów. Jednak dopiero ustawa z 7 lipca 1949 r. wprowadziła obowiązek bezpłatnej nauki dla analfabetów i półanalfabetów od 14 do 50 roku życia. Na [[Ludowe Wojsko Polskie]] również nałożono obowiązek nauczania żołnierzy odbywających służbę wojskową. Świadectwa ukończenia kursu otrzymało 618 298 osób. W 1952 r. sejm uchwalił zakończenie akcji<ref>Tadeusz Łepkowski, ''Mały słownik historii Polski'', Warszawa 1964, s. 170.</ref>.
 
== Zobacz też ==
Linia 42:
{{Przypisy}}
 
{{wikiquoteWikicytaty|związanych z pojęciem analfabetyzmu|Analfabeta}}
 
=== Linki zewnętrzne ===
* [http://www.unesco.org/education/efa_report/tables_excel/Table2.xls Statystyki UNESCO dotyczące analfabetyzmu (en.)].
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Analfabetyzm”