Proces umierania w teorii wadżrajany: Różnice pomiędzy wersjami

W [[buddyzm]]ie śmierć nie jest traktowana jako ostateczny koniec istnienia, ale jako ogniwo łączące kolejne odrodzenia w [[Sansara|Sansarze]] w [[Dwanaście ogniw współzależnego powstawania|dwunastu ogniwach współzależnego powstawania]], aż do osiągnięcia wyzwolenia, tzn. [[Nirwana|nirwany]]. Według nauk [[Wadżrajana|wadżrajany]] każda czująca istota w czasie śmierci doświadcza podobnego procesu utraty mocy nad ciałem, uczuć, zdolności zmysłowych i subtelnych stanów świadomości. W procesie tym można wyodrębnić następujących kolejno po sobie 8 etapów opisanych poniżej. [[Tantry Jogi Najwyższej|Tantry]] nauczają, jak bardzo ważne jest zapoznanie się z tym procesem, gdyż każdy będzie musiał doświadczać go w czasie własnego umierania ([[śmierć|naturalnej śmierci fizjologicznej]]), choć niezwykle trudno będzie utrzymać uważność. Mistrzowie [[buddyzm tybetański|buddyzmu tybetańskiego]] poprzez zrealizowanie w ciągu życia nauk związanych z [[Tantry Jogi Najwyższej|tantrami]], [[Mahamudra|mahamudrą]] lub [[dzogczen]] w pełni rozpoznają wszystkie etapy procesu umierania, a w czasie śmierci przebywają w stanie natury umysłu "[[Przejrzyste Światło]]" osiągając wyzwolenie{{odn|Sogjal|1997|s=283}}{{odn|Cozort|2005|s=113}}{{odn|Lodoe|2008|s=77}}{{odn|odn=a|Rinczen}}{{odn|odn=b|Rinczen}}. Natomiast nierozpoznawanie owych etapów (w szczególności stanu "[[Przejrzyste Światło|Przejrzystego Światła]]"), prowadzi do stanu pośredniego [[Bardo (stan)|bardo]] i kolejnego odrodzenia (tj. stanu [[dukkha|cierpień]] [[Sansara|sansarycznych]], np. jako człowiek lub zwierzę), które nastąpi po nim{{odn|Lati|Hopkins|1999|s=36-51}}{{odn|Sogjal|1997|s=269-274}}{{odn|Lodoe|2008|s=77}}.