Wagon osobowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Bibliografia: drobne redakcyjne
źródła/przypisy, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Dopracować|styl|źródła=2011-04}}
[[Plik:BdPKPcar.png|thumb|Zwykły wagon osobowy PKP Bd 2. klasy]]
[[Plik:Interieur I11.jpg|thumb|Wnętrze wagonu osobowego bez przedziałów]]
 
'''Wagon osobowy''' – pojazd nietrakcyjny w [[skład pociągu|składzie]] stałym lub zmiennym, przeznaczony do przewozu [[pasażer]]ów. [[Wagon]] osobowy może posiadać kabinę maszynisty i nazywany jest wówczas [[wagon sterowniczy|wagonem sterowniczym]]<ref>[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:139:0001:0151:PL:PDF ''DECYZJA KOMISJI z dnia 26 kwietnia 2011 r. w sprawie technicznej specyfikacji interoperacyjności odnoszącej się do podsystemu „Tabor – lokomotywy i tabor pasażerski” w transeuropejskim systemie kolei konwencjonalnych.''] Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, s. 19.</ref>.
'''Wagon osobowy''' – [[wagon]] [[Transport kolejowy|kolejowy]], służący do przewozu osób i bagażu podręcznego.
 
Wagony osobowe dzieli się na doczepne i [[wagon silnikowy|silnikowe]]. Wagon silnikowy porusza się bez [[lokomotywa|lokomotywy]], ewentualnie jest sprzęgnięty z innym wagonem. Natomiast wagon doczepny jest doczepiany do lokomotywy lub [[Wagon spalinowy|wagonu silnikowego]]. Wśród wagonów rozróżnia się przedziałowe i bezprzedziałowe. Wagony przedziałowe są podzielone przedziałami w których jest sześć lub osiem miejsc (istnieją też wagony z przedziałami tzw. menedżerskimi, w których są tylko cztery miejsca). Używane są one przeważnie na dłuższych trasach. Natomiast wagony bezprzedziałowe są najczęściej używane w ruchu lokalnym, gdzie występuje częsta wymiana podróżnych. W wagonach bezprzedziałowych stosuje się wewnętrzny korytarz wzdłuż wagonu oraz szersze drzwi w środkowej części wagonu.
 
== Historia ==
[[Plik:Preuss Abteilwagen C3 P9030010.JPG|thumb|left|[[Boczniak (wagon)|Boczniak]] 3. klasy Pruskich Kolei Państwowych]]
Do około końca XIX wieku wagony były budowane najczęściej z [[Drewno (technika)|drewna]]. W powszechnym użyciu był wówczas wagon typu [[Boczniak (wagon)|boczniak]].
 
Linia 18 ⟶ 17:
''Pierwsza klasa'' ma trzy miejsca w rzędzie, przez co [[fotel]]e są szersze. Dodatkowo można je rozłożyć. Często w przedziałach są gniazda 230 V i indywidualne oświetlenie. Przedziały klasy 1 są też przeważnie dłuższe niż klasy 2, co powoduje, że na standardowej długości wagonu znajduje się dziewięć przedziałów, przy dziesięciu-jedenastu w klasie 2.
 
''Druga klasa'' ma bardzo zróżnicowany standard. Zazwyczaj znajdują się 4 miejsca w rzędzie lub nawet 3 (najczęściej wagony zdeklasowane lub w pociągach o wysokim standardzie, np. [[Intercity]]).
 
== Drzwi w wagonach ==
Linia 24 ⟶ 23:
W osobowych [[wagon]]ach kolejowych stosuje się kilka rodzajów drzwi wejściowych.
 
Drzwi ''dwuskrzydłowe rozsuwane'' - w tym rozwiązaniu drzwi wchodzą w specjalne luki w bokach wagonów. Rozsuwanie następuje ręcznie np. w wagonach [[Bhp]] lub za pomocą centralnie sterowanych silników np. w [[Elektryczny zespół trakcyjny|elektrycznych zespołach trakcyjnych]].
 
[[Plik:Bonanzadrzwi.JPG|thumb|Drzwi skrzydłowo-łamane w [[120A]]]]
[[Plik:Malbork railway station (3).JPG|thumb|Drzwi odskokowo-przesuwne]]
Drzwi ''skrzydłowe'' składają się z jednego otwieranego na zewnątrz lub do wewnątrz skrzydła.
Z uwagi na to, iż otwarte drzwi skrzydłowe otwierane na zewnątrz wystają poza wymaganą [[Skrajnia kolejowa|skrajnię]], obecnie praktycznie niestosowane - spotkać można je w niektórych wagonach zabytkowych, a także w obsługiwanych wyłącznie przez obsługę pociągu drzwiach od przedziału służbowo-bagażowego [[EN57]].
Drzwi skrzydłowe otwierane do wewnątrz występują w wagonach bagażowych Ds i BDs (obecnie stosowane jako wagony do przewozu rowerów; drzwi pozbawione zostały klamek umożliwiających ich otwieranie).
Drzwi tego typu używane są również w niektórych węglarkach (posiadających drzwi).
 
Drzwi ''skrzydłowo-łamane'' są najpopularniejszymi drzwiami w wagonach osobowych użytkowanych na polskich kolejach. Drzwi te składają się z dwóch skrzydeł, które jeśli są zamknięte – tworzą jedną powierzchnię, natomiast podczas otwierania jedna z tych powierzchni jest załamywana do wewnątrz wagonu, a druga, większa - na zewnątrz. Dzięki takiemu rozwiązaniu wagon nawet z otwartymi drzwiami cały czas mieści się w wymaganej [[skrajnia kolejowa|skrajni]]. Tego typu drzwi występują w wagonach typu [[111A]], [[112A]] (w tym [[112At]]), [[120A]] oraz [[YB BAUTZEN]].
 
Drzwi ''odskokowo-przesuwne'' są stosowane w [[autobus szynowy|autobusach szynowych]], elektrycznych zespołach trakcyjnych i najnowszych wagonach osobowych (większość z nich jeździ w [[Skład kolejowy|składach]] [[InterCity|IC]]). Drzwi te w przeciwieństwie do rozsuwanych otwierają się na zewnątrz. Jednakże są tam prowadzone na specjalnych ramionach napędzanych małymi silniczkami. Otwarcie drzwi następuje przez naciśniecie przycisku. Czasem stosuje się otwieranie centralne, ale jest to stosowane prawie wyłącznie w [[tramwaj]]ach.
Linia 46 ⟶ 45:
Zmodyfikowanym system ogrzewania piecowego były ''piece brykietowe''. Piec znajdował się na zewnątrz i ogrzewał powietrze lub wodę w zbiorniku; następnie zbiornik ten ogrzewał wagon. Jednakże nie sprawdził się ze względu na kłopotliwą obsługę oraz wysokie koszty eksploatacji. System ten był stosowany w wagonach PKP do lat 50. XX wieku.
 
''Ogrzewanie powietrzne'' jest znacznie ulepszoną wersją pieców brykietowych. Piec opalany był [[koks]]em, ogrzewał powietrze, które rurkami rozchodziło się do grzejników. Ponadto piece te posiadały regulację. Jednakże czym dalej od pieca, tym regulacja była mniej dokładna i zależna od ustawień we wcześniejszych przedziałach.
 
''Ogrzewanie wodne'' jest lepszą wersją ogrzewania powietrznego, z tą różnicą, że zamiast powietrza w rurach płynęła woda, co znacznie poprawiło możliwość regulacji. W wersji ulepszonej woda nie była podgrzewana przez piec, lecz elektrycznie (z lokomotywy). W tej wersji stosuje się ją czasem nawet do dziś, głównie w wagonach sypialnych (wagon może być ogrzewany niezależnie, także po odłączeniu od lokomotywy).
Linia 58 ⟶ 57:
Obecnie najnowocześniejsze wagony są ''klimatyzowane''.
 
== Zobacz też ==
{{Commonscat|Passenger stock}}
* [[Oznaczenia wagonów osobowych]]
 
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj pismo | tytuł = Ogrzewanie wagonów pasażerskich | czasopismo = Świat Kolei | adres czasopisma = http://www.infotransport.pl | wolumin = 2/2008}}
* [http://www.kolej.pl Serwer Miłośników Transportu Szynowego]
 
== Zobacz też ==
* [[Oznaczenia wagonów osobowych]]
 
[[Kategoria:Wagony osobowe| ]]