Tamasz Hryb: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę linki interwiki (2) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q168864
m martwy link
Linia 1:
'''Tomasz Hryb''', [[język białoruski|biał.]] Тамаш Грыб, ps. "Т.Глеба", "Антон Небарака", "Т.Г." (ur. 6 marca [[1895]] r. w Polanach w pow. święciańskim w granicach [[Rosja|Rosji]], zm. 25 stycznia [[1938]] r. w [[Praga|Pradze]]) – białoruski polityk, historyk-archiwista, publicysta, pisarz, wydawca, działacz społeczno-kulturalny, oświatowy i narodowy
 
W [[1913]] r. ukończył gimnazjum. W latach [[1914]]-[[1916]] studiował w Instytucie Psycho-Neurologicznym w [[Petersburg|Piotrogrodzie]]. Zaangażował się wówczas w działalność w białoruskim ruchu narodowym. Od października 1916 r. brał udział w [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]. Podczas [[rewolucja lutowa 1917|rewolucji lutowej]] [[1917]] r. był członkiem rad robotniczych, chłopskich i żołnierskich w [[Tallinn|Rewlu]] i [[Psków|Pskowie]]. Na I Wszechrosyjskim Zjeździe Rad wszedł w skład Centralnego Komitetu Wykonawczego, należąc do 2 komisji: wojskowej i kulturowo-społecznej. W lipcu tego roku wstąpił do [[Białoruska Socjalistyczna Hramada|Białoruskiej Socjalistycznej Hramady]], wchodząc później w skład Komitetu Centralnego. Następnie został też członkiem [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików)]], uczestnicząc w [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]]. Podczas II Wszechrosyjskiego Zjazdu Rad w październiku wystąpił z RKP(b) i opuścił obrady, rozpoczynając aktywną działalność w białoruskim ruchu narodowym. Uczestniczył w wojskowych zjazdach Białorusinów w Piotrogradzie i [[Witebsk]]u, gdzie wybrano go w skład [[Centralna Białoruska Rada Wojskowa|Centralnej Białoruskiej Rady Wojskowej]]. W grudniu [[1917]] r. uczestniczył w obradach [[Pierwszy Kongres Wszechbiałoruski|Kongresu Wszechbiałoruskiego]] w [[Mińsk]]u, zostając członkiem prezydium. W styczniu [[1918]] r. brał udział w III Wszechrosyjskim Zjeździe Rad jako delegat wojskowych-Białorusinów. Wystąpił z protestem przeciwko rozgonieniu Kongresu Wszechbiałoruskiego przez bolszewików i podziału [[Białoruś|Białorusi]] na mocy umowy w [[Brześć|Brześciu]]. W marcu tego roku został członkiem [[Rada Białoruskiej Republiki Ludowej|Rady Białoruskiej Republiki Ludowej]]. Był współautorem konstytucyjnych hramot [[Białoruska Republika Ludowa|Białoruskiej Republiki Ludowej]]. Po zajęciu ziem białoruskich przez wojska niemieckie objął funkcję sekretarza w szkolnej sekcji urzędu miejskiego Mińska. Pod jego kierownictwem powstał Białoruski Związek Nauczycielski. Od stycznia do kwietnia [[1919]] r. był nauczycielem w [[Gimnazjum Białoruskie w Wilnie|Gimnazjum Białoruskim]] w [[Wilno|Wilnie]]. Założył i przewodniczył [[Białoruska Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów]]. Redagował jej organ prasowy "Грамадзянiн", w którym ukazywały się jego artykuły. Od lipca tego roku wydawał w [[Grodno|Grodnie]] gazetę "Родны Край", zlikwidowaną po czterech numerach przez polskie władze. Współredagował też czasopismo "Беларуская Думка". Za działalność w Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów został aresztowany, ale już w listopadzie wypuszczony na wolność. W tym samym miesiącu został ministrem spraw wewnętrznych i propagandy w rządzie [[Jazep Waronka|Jazepa Waronki]]. Po udaniu się białoruskiego gabinetu na emigrację pozostał na Białorusi, kierując powstańczym ruchem wyzwoleńczym. W marcu [[1920]] r. został ponownie aresztowany przez Polaków. Miał zostać rozstrzelany, ale ostatecznie osadzono go w więzieniu w Mińsku, następnie [[Cytadela Warszawska|Cytadeli]] w [[Warszawa|Warszawie]], więzieniu we [[Wronki|Wronkach]] i na końcu w obozie w [[Dąbie]] pod [[Kraków|Krakowem]]. W grudniu 1920 r. wypuszczono go na wolność, ale bez prawa powrotu na Białoruś. W tej sytuacji w styczniu [[1921]] r. wyemigrował na [[Litwa|Litwę]]. Zamieszkał w [[Kowno|Kownie]], gdzie zorganizował i stanął na czele zagranicznej grupy Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów. Redagował też pismo "Сялянская доля". W lutym tego roku uczestniczył w kongresie partii [[socjalizm|socjalistycznych]] w [[Wiedeń|Wiedniu]]. W [[1922]] r. wyjechał do [[Praga|Pragi]], gdzie w listopadzie [[1927]] r. ukończył studia filozoficzne. Działał w [[Białoruski Związek Studencki|Białoruskim Związku Studenckim]]. W międzyczasie brał udział w [[1923]] r. w kolejnym kongresie socjalistycznym w [[Hamburg]]u. Uczestniczył w działalności Rady Białoruskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie. Utworzył i stanął na czele [[Białoruskie Towarzystwo Kulturalne im. Franciszka Skaryny|Białoruskiego Towarzystwa Kulturalnego]] im. [[Franciszek Skaryna|Franciszka Skaryny]]. Od [[1930]] r. pracował w Słowiańskiej Bibliotece. W latach [[1934]]-[[1938]] był kierownikiem Białoruskiego Archiwum Zagranicznego w Pradze. Był autorem licznych artykułów dotyczących historii Białorusi w pismach "Бюлетэнь загранічнай групы БПС-Р", "Перавясла", "Студэнцкая думка", "Золак", "Iskry Skaryny". Opracował bibliografię białorusoznastwa. Przygotował dysertację doktorską<ref>[http://web.archive.org/web/20120523154648/http://www.bialystok.ap.gov.pl/dziedzictwo/pliki/repatriacje.pdf Marek Kietliński i Wojciech Śleszyński; Repatriacje i migracje ludności pogranicza w XX wieku. Stan badań oraz źródła do dziejów pogranicza polsko-litewsko-białoruskiego, Wydawnictwo PRYMAT, Białystok 2004, s. 27, ISBN 83-920642-0-8]</ref>.
 
== Linki zewnętrzne ==