Bańka spekulacyjna: Różnice pomiędzy wersjami

'''Bańka spekulacyjna''', '''balon spekulacyjny''', '''bąbel spekulacyjny''' ([[Język angielski|ang.]] ''speculative bubble'', ''market bubble'') określana jest często jako "bańka cenowa", "gorączka cenowa", "balon spekulacyjny", "mania spekulacyjna" – samonapędzający się proces niezrównoważonego, [[spekulacja|spekulacyjnego]] wzrostu [[cena (prawo)|cen]] dóbr na [[rynek (ekonomia)|rynku]]. Często związany z "nadaktywnością„nadaktywnością rynkową"rynkową”, która ma charakter przejściowy. Po okresie stosunkowo szybkiego wzrostu cen dóbr następuje gwałtowny ich spadek, często nazywany "pęknięciem„pęknięciem bańki"bańki” ([[Krach giełdowy|krachem]]), co najczęściej związane jest z radykalnym spadkiem wartości zasobów wielu [[inwestor]]ów.

Bańka cenowa jest definiowana przez Charlesa Kindlebergera<ref>Charles P. Kindleberger: ''Szaleństwo, panika, krach. Historia kryzysów finansowych.''</ref> jako „gwałtowny i ciągły wzrost cen aktywów, który kreuje oczekiwania dalszego ich wzrostu, przyciągając tym samym nowych inwestorów, zainteresowanych zyskami kapitałowymi.” Z powyższego wynika, że bańka cenowa jest samonapędzającym się mechanizmem, w którym wzrost cen nie jest uzasadniony czynnikami ekonomiczno-finansowymi, a psychologicznymi, np. ciągle rosnącymi oczekiwaniami. W podobny sposób bańkę cenową określa [[Peter Garber]], opisując ją jako „pewien zakres zmian cen aktywów, który nie jest możliwy do wyjaśnienia w oparciu o czynniki fundamentalne dla danej kategorii aktywów.”

Historia zna wiele przykładów baniek spekulacyjnych, wśród nich spekulację cebulkami tulipanów w [[Holandia|Holandii]] w latach 1636-1637 (tzw. [[Tulipomania]]), czy słynne bańki giełdowe, w tym przegrzanie koniunktury przed [[Wielki Kryzys|Wielkim Kryzysem]].

Inwestorzy widząc nagły [[tendencja rozwojowa|trend]] wzrostowy cen skupująkupują akcje w celu uzyskania szybkiego [[zysk (ekonomia)|zysku]]u. Dzieje się to przy podgrzanej atmosferze i dużym medialnym szumie rozpalającym wyobrażenia o potencjalnych [[zysk]]achzyskach. [[Inwestor]]zy zachowują się w [[owczy pęd|sposób stadny]], skupując walory nie zważając na brak uzasadnienia ceny w dotychczasowych wynikach finansowych.

Zwykle bańki spekulacyjne nie trwają długo. Gdy rozpoczyna się spadek cen akcji, inwestorzy wyprzedają wcześniej nabyte papiery. Następuje wówczas głębokie załamanie rynku i poważne straty wielu [[akcjonariusz]]y oraz okres niskich cen. Istnieje zestawienie grup kryteriów pozwalających na wczesną identyfikację bańki spekulacyjnej<ref name=web3>{{Cytuj stronę|url=http://prnews.pl/analizy/jak-rozpoznac-spekulacyjna-banke-62247.html|tytuł=''Jak rozpoznać spekulacyjną bańkę?''|opublikowany=prnews.pl|data=2011-06-24|data dostępu=2011-06-28}}</ref>.

Samo określenie "bańka"„bańka” pojawiło się w kontekście kryzysu finansowego powstałego w 1711-1720 w wyniku spekulacyjnej gry na wzrost cen akcji [[Kompania Mórz Południowych|Kompanii Mórz Południowych]] (''British South Sea Bubble''). Pierwotnie odnosił się do procesu zawyżania kursu akcji, a nie do samego kryzysu firm jaki nastąpił po załamaniu się kursu akcji. Wiele innych procesów szybkiego wzrostu cen nazywanych jest dalej "manią"„manią”. Chyba najbardziej znana jest wspomniana Tulipomania, gdzie przedmiotem gry były cebulki tulipanów. Tulipany stały się wtedy narzędziem uprawiania hazardu[[hazard]]u: nie kupowano ich już dla doznań estetycznych i zademonstrowania swojej pozycji, ale dla spodziewanego [[zysk]]u. W nadziei na ogromne zyski ludzie sprzedawali swój dobytek, a niektórzy zaciągali duże kredyty, byle tylko wziąć udział w tej grze. Wtedy też zaczęto zawierać [[kontrakt terminowy|kontrakty terminowe]] na sadzonki tulipanów i nimi handlować. Handlowi tego typu sprzyjała ustawa przyjęta w listopadzie 1636 r. przez holenderski parlament, która zezwalała na zawieranie takich kontraktów bez fizycznej dostawy (tzw. ''futures''). W ten sposób usankcjonowano [[hazard]] umożliwiający czysty zakład o przyszłą cenę cebulek tulipanów. Metafora "manii"„manii” jest zatem całkowicie uzasadniona -– ceny akcji były zawyżone i kruche, rosły bez żadnego realnego powodu i były stale zagrożone gwałtownymi spadkami.