Wersja z 12:13, 7 kwi 2014 edytuj Konarski (dyskusja \| edycje) 11 504 edycje →‎Zobacz też: drobne merytoryczne ← poprzednia edycja		Wersja z 06:55, 20 sty 2015 edytuj anuluj edycję Kelvin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 39 216 edycji merytoryczne, redakcyjne, nowe linki następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Doshpuluur player, Paris 2010.jpg\|thumb\|Tradycyjny tuwiński śpiewak [[chöömej]]]] [[Plik:Siedlungsgebiete der Tiva und Duva.PNG\|thumb\|Miejsca osiedlenia Tuwińców w Rosji i Mongolii]] '''Tuwińcy''' (dawniej ''Urianchajcy'', ''Sojoci'', czasem nazywani ''Tuwijczykami''<ref>Tego określenia używał na przykład [[Jerzy Sławomir Wasilewski]] w swoich artykułach, por. "''Ludzie tajgi -. Etnolog w podróży"''</ref>) − naród [[ludy tureckie\|turecki]], żyjący w [[Tuwa\|Tuwińskiej Republice Autonomicznej]] w południowej [[Syberia\|Syberii]], w [[Mongolia\|Mongolii]] (24 tys.) i [[Chiny\|Chinach]]. Społeczność Tuwińców w [[Rosja\|Rosji]] liczy 264 tysiące osób (w 2010)<ref>[http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/tab5.xls Rosyjski Spis z 2010]</ref>. Mongolscy Tuwińcy zasymilowali się wśród [[Mongołowie\|Mongołów]] i nie używają już własnego ~~języka~~ [[język tuwiński\|języka tuwińskiego]]. Tuwińcy dzielą się na dwie grupy. Wschodni Tuwińcy, nazywani [[Todżyńcy\|Todżyńcami]], stanowią około 5% społeczności, od reszty Tuwińców odróżnia ich tradycyjny sposób gospodarowania: są myśliwymi i hodowcami [[renifer]]ów. Zajęciem reszty Tuwińców była hodowla bydła. Obecnie prowadzą półosiadły tryb życia mieszkają, podobnie jak [[Mongołowie]], w [[jurta]]ch. Pierwotną religią Tuwińców był [[szamanizm]], współcześnie praktykowany przez nielicznych. Od [[XVIII wiek]]u zdecydowana większość ludności tuwińskiej wyznaje [[buddyzm tybetański]]. Tuwińcy dzielą się na dwie grupy. Wschodni Tuwińcy, nazywani [[Todżyńcy\|Todżyńcami]], stanowią około 5% społeczności, od reszty Tuwińców odróżnia ich tradycyjny sposób gospodarowania: są myśliwymi i hodowcami [[renifer]]ów. Zajęciem reszty Tuwińców była hodowla bydła. Obecnie prowadzą półosiadły tryb życia, mieszkają, podobnie jak [[Mongołowie]], w [[jurta]]ch. Pierwotną religią Tuwińców był [[szamanizm]], współcześnie praktykowany przez nielicznych. Od XVIII wieku zdecydowana większość ludności tuwińskiej wyznaje [[buddyzm tybetański]]. Do 1911 kontrolę nad ziemiami Tuwińców sprawowały [[Chiny]], w okresie 1911 - 1914 faktycznie niepodległa [[Mongolia]], a od kwietnia 1914 Tuwa była częścią [[Rosja\|Rosji]]. W [[1921]] roku powstała, formalnie niezależna [[Tuwińska Republika Ludowa]], będąca w praktyce formą rosyjskiego protektoratu. W [[1944]] roku republikę zlikwidowano i kraj włączono do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich\|ZSRR]]. Obecnie Tuwińcy przeżywają okres renesansu kultury narodowej. Słynny w świecie stał się ich tradycyjny krtaniowy śpiew. Dużą popularność po 1991 zyskały idee niepodległościowe, jednak od początku XXI wieku są one przytłumione.▼ ▲Do 1911 kontrolę nad ziemiami Tuwińców sprawowały [[Chiny]], w okresie ~~1911 - 1914~~1911–1914 faktycznie niepodległa [[Mongolia]], a od kwietnia 1914 Tuwa była częścią [[Rosja\|Rosji]]. W [[1921]] roku powstała, formalnie niezależna, [[Tuwińska Republika Ludowa]], będąca w praktyce formą rosyjskiego protektoratu. W [[1944]] roku republikę zlikwidowano i ~~kraj~~ włączono do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich\|ZSRR]]. Obecnie Tuwińcy przeżywają okres renesansu kultury narodowej. Słynny w świecie stał się ich tradycyjny krtaniowy śpiew. Dużą popularność po 1991 zyskały idee niepodległościowe, jednak od początku XXI wieku są one przytłumione. Około 200-osobowa grupa Tuwińców, żyjąca po mongolskiej stronie granicy mongolsko-rosyjskiej, w odosobnionej i trudno dostępnej okolicy, wciąż prowadzi koczowniczy tryb życia i mieszka nie w domach i nie w jurtach, ale w stożkowych namiotach bardzo podobnych do indiańskich [[tipi]]. Hodują renifery i są w zasadzie samowystarczalni. Nazywani też bywają "Catanami".▼ Obecnie Tuwińcy przeżywają okres renesansu kultury narodowej. Słynny w świecie stał się ich tradycyjny krtaniowy śpiew – [[chöömej]]. Dużą popularność po 1991 zyskały idee niepodległościowe, jednak od początku XXI wieku są one przytłumione. ▲Około 200-osobowa grupa Tuwińców, żyjąca po mongolskiej stronie granicy mongolsko-rosyjskiej, w odosobnionej i trudno dostępnej okolicy, wciąż prowadzi koczowniczy tryb życia ~~i mieszka nie w domach i nie w jurtach, ale~~mieszkając w stożkowych namiotach bardzo podobnych do indiańskich [[tipi]]. ~~Hodują~~Tuwińcy ci hodują renifery i są w zasadzie samowystarczalni. Nazywani też bywają ~~"Catanami"~~„Catanami”. Tuwińcy mieszkają także w [[Chiny\|chińskim]] [[Sinciang]]u, m.in. nad jeziorem [[Kanas Hu\|Kanas]], gdzie ujmuje się ich w spisie pomiędzy [[Mongołowie\|Mongołami]] lub [[Ojraci\|Ojratami]]<ref>Mongush, M. V. ''Tuvans of Mongolia and China.'' w: „International Journal of Central Asian Studies”, 1 (1996), s. 225-243. red. Talat Tekin, Seoul, Inst. of Asian Culture & Development.</ref>. {{Przypisy}}

Tuwińcy: Różnice pomiędzy wersjami