Wikipedia

Niematerialne dziedzictwo kulturowe: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycje użytkownika 76.221.92.16 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 46.229.155.66.
AldraW (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
11 661 edycji
poprawa linków do ujedn. i przek., WP:SK, drobne techniczne, int.
Linia 1:
[[FilePlik:Stroj lowicki.jpg|thumb|Add caption here |mały|Estetyka i umiejętność ozdabiania regionalnego stroju łowickiego.]]
'''Niematerialne dziedzictwo kulturowe''' (ang. ''Intangible Cultural Heritage'') to– przekazywane z [[Pokolenie|pokolenia]] na pokolenie praktyki, [[Wiedza|wiedza]], wyobrażenia, [[Idea|idee]] i wartości, umiejętności, [[Tradycja|tradycje]], przekazy, ale też związane z nimi [[Artefakt|artefaktyartefakt]]y, [[Przedmiot|przedmiotyprzedmiot]]y i [[Miejsce|miejsca]]. Tworzy naszą [[Grupa społeczna|grupową]], [[Naród|narodową]], [[Grupa etniczna|etniczną]] bądź [[Religia|religijną]] [[Tożsamość|tożsamość]]. Wzmacnia poczucie przynależności do grupy, [[Społeczność|społeczności]] czy [[Wspólnota|wspólnoty]].
 
Niematerialne [[dziedzictwo kulturowe]] jest jednocześnie tradycyjne, współczesne i żywe – reprezentuje nie tylko odziedziczone [[Tradycja|tradycje]] przeszłości, ale także współcześnie, twórczo przekształcane praktyki, w których uczestniczą przedstawiciele różnych grup społecznych i kulturowych. [[Zjawisko|Zjawiska]] niematerialnego dziedzictwa kulturowego ewoluują w odpowiedzi na zmieniające się otoczenie, stanowiąc ogniwo łączące [[Teraźniejszość|teraźniejszość]] z przeszłością i przyszłością. Dzięki twórczym przekształceniom dziedzictwo niematerialne pozostaje wciąż aktualne dla kultywujących je grup społecznych, dając im poczucie tożsamości i ciągłości w czasie. Tak długo jak w żywych, zmieniających się przejawach dziedzictwa niematerialnego pozostanie ten sam rdzeń znaczeniowy kodujący system wartości danej grupy tak długo przetrwa jej tożsamość.▼
 
Niematerialne dziedzictwo kulturowe, mimo iż kruche, jest istotnym czynnikiem w procesie utrzymywania [[RóżnorodnośćRozmaitość (logika tradycyjna)|różnorodności]] kulturowej w obliczu zjawisk takich jak postępująca [[globalizacja]]. Zrozumienie niematerialnego dziedzictwa kulturowego rozmaitych społeczności pomaga w prowadzeniu międzykulturowego [[Dialog|dialogudialog]]u i zachęca do wzajemnego poszanowania innych sposobów życia. Niematerialne dziedzictwo kulturowe jest niekoniecznie piękne, oryginalne czy wyjątkowe. Każdy przejaw tego dziedzictwa jest cenny dla tych, którzy go praktykują i zapewnia im poczucie przynależności do ich wspólnoty. Każde z tych zjawisk ma najwyższą wartość dla kultywującej je społeczności. Dlatego zjawiska z zakresu niematerialnego dziedzictwa kulturowego nie podlegają obiektywnym ocenom i wartościującym porównaniom.▼
▲Niematerialne [[dziedzictwo kulturowe]] jest jednocześnie tradycyjne, współczesne i żywe – reprezentuje nie tylko odziedziczone [[Tradycja|tradycje]] przeszłości, ale także współcześnie, twórczo przekształcane praktyki, w których uczestniczą przedstawiciele różnych grup społecznych i kulturowych. [[Zjawisko|Zjawiska]] niematerialnego dziedzictwa kulturowego ewoluują w odpowiedzi na zmieniające się otoczenie, stanowiąc ogniwo łączące [[Teraźniejszość|teraźniejszość]] z przeszłością i przyszłością. Dzięki twórczym przekształceniom dziedzictwo niematerialne pozostaje wciąż aktualne dla kultywujących je grup społecznych, dając im poczucie tożsamości i ciągłości w czasie. Tak długo jak w żywych, zmieniających się przejawach dziedzictwa niematerialnego pozostanie ten sam rdzeń znaczeniowy kodujący system wartości danej grupy tak długo przetrwa jej tożsamość.
 
 
▲Niematerialne dziedzictwo kulturowe, mimo iż kruche, jest istotnym czynnikiem w procesie utrzymywania [[Różnorodność|różnorodności]] kulturowej w obliczu zjawisk takich jak postępująca [[globalizacja]]. Zrozumienie niematerialnego dziedzictwa kulturowego rozmaitych społeczności pomaga w prowadzeniu międzykulturowego [[Dialog|dialogu]] i zachęca do wzajemnego poszanowania innych sposobów życia. Niematerialne dziedzictwo kulturowe jest niekoniecznie piękne, oryginalne czy wyjątkowe. Każdy przejaw tego dziedzictwa jest cenny dla tych, którzy go praktykują i zapewnia im poczucie przynależności do ich wspólnoty. Każde z tych zjawisk ma najwyższą wartość dla kultywującej je społeczności. Dlatego zjawiska z zakresu niematerialnego dziedzictwa kulturowego nie podlegają obiektywnym ocenom i wartościującym porównaniom.
 
== Definicja UNESCO ==
 
Znaczenie terminu "niematerialne dziedzictwo kulturowe" zmieniało się w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Obecnie rozumienie tego terminu oparte jest na definicji przyjętej przez [[UNESCO]] w [[Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego|Konwencji z 2003 r. w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego]]. Artykuł 2. Konwencji określa niematerialne dziedzictwo kulturowe jako:
 
Linia 16 ⟶ 13:
W tym samym artykule Konwencji z 2003 r. UNESCO precyzuje pięć domen (dziedzin), w których szczególnie wyraźnie przejawia się to dziedzictwo. Zjawiska mogą należeć o jednej lub nawet do wszystkich domen jednocześnie. Są to:
 
'''Tradycje i przekazy ustne, w tym [[język]] jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego'''- domena obejmuje olbrzymią ilość różnorodnych ustnych środków wyrazu, m.in. [[Przysłowie|przysłowia]], [[zagadki]], opowieści, [[Rymowanka|rymowanki]], [[legendy]], [[mity]], [[Poemat|poematypoemat]]y i [[Pieśń|pieśni]] epickie, [[Zaklęcie|zaklęcia]], [[Modlitwa|modlitwy]], [[Śpiew|śpiewyśpiew]]y, recytacje, [[Przedstawienie|przedstawienia]] dramatyczne i inne. Zjawiska z zakresu tradycji i przekazów ustnych przenoszą wiedzę, wartości kulturowe i społeczne oraz tworzą [[Pamięć zbiorowa|pamięć zbiorową]].
 
'''Sztuki widowiskowe''' - domena obejmuje [[Muzyka wokalna|muzykę wokalną]] i [[Muzyka instrumentalna|instrumentalną]], [[taniec]], [[teatr]], [[Pantomima|pantomimę]], [[Poezja śpiewana|poezję śpiewaną]], [[Widowisko|widowiska]] i wiele innych zjawisk. Łączą formy ekspresji kulturowej będące wyrazem ludzkiej kreatywności, które można znaleźć również w innych dziedzinach niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
[[FilePlik:Garncarstwo.jpg|thumb|Add caption here|mały|Umiejętność wytwarzania naczyń ceramicznych techniką tradycyjną. ]]
'''[[Zwyczaj|Zwyczaje]]e, [[Rytuał|rytuałyrytuał]]y i [[Obrzęd|obrzędyobrzęd]]y świąteczne''' - domena obejmuje praktyki, które organizują życie społeczeństw i grup i są wspólne i istotne dla wielu spośród ich członków. Mają fundamentalne znaczenie, ponieważ potwierdzają [[tożsamość]] tych, którzy je praktykują.
 
'''[[Wiedza]] i praktyki dotyczące [[Przyroda|przyrody]] i [[Wszechświat|wszechświatawszechświat]]a''' - obejmują wiedzę, tzw. [[know-how]], a także umiejętności, praktyki i wyobrażenia rozwinięte wśród społeczeństw poprzez ich interakcję ze środowiskiem naturalnym. Sposoby postrzegania wszechświata mogą wyrażać się w języku, tradycjach ustnych, uczuciach przywiązania do konkretnego miejsca, wspomnieniach, duchowości czy [[Światopogląd|światopoglądzieświatopogląd]]zie. Wpływają w dużej mierze na wyznawane wartości i przekonania i leżą u podstaw wielu zwyczajów i tradycji kulturowych. Te z kolei są kształtowane przez [[środowisko przyrodnicze|środowisko naturalne]] i świat, który otacza daną wspólnotę.
 
''' umiejętności związane z [[Rzemiosło|rzemiosłem]] tradycyjnym''' - rzemiosło tradycyjne stanowi być może najbardziej materialny przejaw niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Jednak [[Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego|Konwencja UNESCO z 2003 r.]] dotyczy przede wszystkim umiejętności i wiedzy, których [[rzemiosło]] i [[rękodzieło]] wymaga, nie zaś samych produktów rzemieślniczych. Działania na rzecz ochrony tego typu dziedzictwa nie powinny zatem skupiać się na zabezpieczaniu wykonywanych przedmiotów, ale na zachęcaniu rzemieślników, aby kontynuowali swoją pracę i przekazywali umiejętności i wiedzę swoim następcom, zwłaszcza w obrębie własnych społeczności.
 
== Ochrona ==
 
Aby chronić niematerialne dziedzictwo kulturowe, potrzebne są środki różniące się od tych, wykorzystywanych do ochrony [[Zabytek|zabytków]], miejsc i przestrzeni naturalnych. Ochrona rozumiana jest tutaj jako utrwalenie tego dziedzictwa, zachowanie i przekazanie go następnym pokoleniom, co sprawia że jest ono wciąż żywe, a jednocześnie może się zmieniać i dostosowywać. Dotyczy przede wszystkim przekazywania [[Wiedza|wiedzy]], umiejętności i [[Znaczenie|znaczenia]].
Przekazywanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego ma miejsce wtedy, kiedy osoby je kultywujące i inni członkowie danej społeczności przekazują je dalej na różne formalne i nieformalne sposoby. Przekazywanie takiego dziedzictwa często obejmuje komunikowanie znaczenia, [[Historia|historii]] i powiązanych wartości, a nawet uznanie i docenianie danego wyrazu kultury. Zachowanie dziedzictwa niematerialnego oznacza starania wspólnot i osób je kultywujących, mające na celu utrzymanie ciągłości w zakresie praktykowania tego dziedzictwa na przestrzeni czasu.
Linia 35 ⟶ 31:
 
== Bibliografia ==
 
* {{cytuj stronę | url = http://niematerialne.nid.pl/Dziedzictwo_niematerialne/| tytuł = niematerialne.nid.pl| data dostępu = 2013-01-10 | autor = Narodowy Instytut Dziedzictwa| język = pl}}
* {{cytuj stronę | url = http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=EN&pg=home| tytuł = unesco.org/culture| data dostępu = 2013-01-10 | autor = UNESCO| język = en}}
Linia 41 ⟶ 36:
* {{cytuj stronę | url = http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00018| tytuł = Kit of the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage| data dostępu = 2013-01-10 | autor = UNESCO| język = en}}
* Janet Blake (2006). ''Commentary on the UNESCO Convention on the Intangible Cultural Heritage,''Institute of Art and Law, ISBN 1-903987-09-1
 
 
== Linki zewnętrzne ==
 
* [http://niematerialne.nid.pl niematerialne.nid.pl]
* [http://www.unesco.org/culture/ich/ UNESCO Intangible Heritage]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Niematerialne_dziedzictwo_kulturowe”