Jan Masaryk: Różnice pomiędzy wersjami

| polityk = Jan Masaryk

| grafika = [[Plik:Jan Masaryk.jpg|200px]]

| data urodzenia = [[14 września]] [[1886]]

| miejsce urodzenia = [[Praga]], [[Austro-Węgry]]

| data śmierci = [[10 marca]] [[1948]]

| miejsce śmierci = Praga, [[Czechosłowacja]]

| funkcja = Ambasador Czechosłowacji w Wielkiej Brytanii

| partia = ''bezpartyjny''

| od = [[1925]]

| do = [[1938]]

| poprzednik =

| następca =

| 2 funkcja = Minister Spraw Zagranicznych Czechosłowacji na Uchodźstwie

| 2 partia = ''bezpartyjny''

| 2 od = [[1940]]

| 2 do = [[1945]]

| 2 poprzednik =

| 2 następca =

| 3 funkcja = Minister Spraw Zagranicznych Czechosłowacji

| 3 partia = [[Front Narodowy Czechów i Słowaków|Front Narodowy]]

| 3 od = [[1945]]

| 3 do = [[1948]]

| 3 poprzednik =

| 3 następca = [[Vladimír Clementis]]

|commons www = Category:Jan =Masaryk

|quote commons = Category:Jan Masaryk

'''Jan Masaryk''', również Jan Garrigue Masaryk (ur. [[14 września]] [[1886]] w [[Praga|Pradze]], zm. [[10 marca]] [[1948]]) – [[Czechosłowacja|czechosłowacki]] dyplomata i polityk socjaldemokratyczny, minister spraw zagranicznych Czechosłowacji w l.latach 1940–1948, ambasador Czechosłowacji w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] w okresie 1925–1938, [[wolnomularstwo|wolnomularz]]; <ref> [[Ludwik Hass]], Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905-1928. Warszawa 1984, s. 368.</ref>; syn [[Tomáš Masaryk|Tomáša]] Garrigue Masaryka, pierwszego prezydenta Czechosłowacji.

Urodził się w Pradze jako syn Tomáša i [[Charlotte Garrigue-Masaryková|Charlotte Garrigue-Masarykovej]]. Studiował w Pradze i [[Wiedeń|Wiedniu]]. Po uzyskanym dyplomie odbył służbę wojskową w armii [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]] po czym wyjechał do [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] (1907) – miejsca, gdzie wychowywała się jego matka. Próbował tworzyć tam czeskie, a później czesko-[[Słowacy|słowackie]] środowisko emigracji niepodległościowej. Powrócił do [[Czechy|Czech]] w 1918. Zaciągnięty do armii walczył na froncie polskim [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Zdezerterował i został osobistym sekretarzem [[Edvard Beneš|Edvarda Beneša]].

Będąc ambasadorem w [[Londyn]]ie w latach 1925–1938, podał się do dymisji na znak protestu przeciwko [[układ monachijski|układowi monachijskiemu]]. Pozostał w [[Anglia|Anglii]]. W 1940 otrzymał tekę ministra spraw zagranicznych czechosłowackiego rządu emigracyjnego i pozostał na tym stanowisku po wyzwoleniu. W czasie [[II wojna światowa|wojny]] wielokrotnie wygłaszał przez radio przemówienia do Czechów. Po 1945 był jednym z przedstawicieli sił [[demokracja|demokratycznych]] w już zdominowanym przez [[komunizm|komunistów]] rządzie Czechosłowacji reprezentując Front Narodowy. Opowiadał się za przyłączeniem Czechosłowacji do [[plan Marshalla|planu Marshalla]], na co jednak zgody nie wyraził [[Józef Stalin]]. Większość niekomunistycznych ministrów podała się do dymisji, mając nadzieję na nowe wybory, jednak w to miejsce sformowany został nowy rząd. Na prośbę prezydenta Beneša Masaryk pozostał na stanowisku po [[Praski zamach stanu 1948|całkowitym przejęciu władzy w państwie przez komunistów]] w lutym 1948. Miano bowiem nadzieję na odbudowę demokracji w Czechosłowacji.

Trzy tygodnie później Jan Masaryk wypadł z okna w niewyjaśnionych dotąd okolicznościach. Oficjalne śledztwo stwierdziło [[samobójstwo]]. Jednak wiele osób nie wierzyło w taki przebieg zdarzeń. Jak mawiano wówczas w Pradze:

{{Cytat|Jan Masaryk wyskoczył z najwyższego piętra budynku MSZ, zamykając za sobą okno<ref>[http://www.rp.pl/artykul/170780_Skutki_praskiej_defenestracji.html Skutki praskiej defenestracji - Rzeczpospolita<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>.|}}

Wersja o samobójstwie została potwierdzona przez śledztwo przeprowadzone w czasie [[Praska wiosna|Praskiej Wiosny]], w 1968 i zaraz po upadku komunizmu na początku lat 90. Istnieje również wersja, w myśl której obawiający się aresztowania Masaryk wyszedł przez okno swojego mieszkania i gzymsem próbował dostać się do sąsiednich pomieszczeń, co jednak zakończyło się śmiertelnym wypadkiem<ref>Mariusz Surosz, ''Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów'', Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010.</ref>. Na początku 2004 czeski Urząd Śledzenia i Dokumentowania Zbrodni Komunizmu ustalił, że tajemnicza śmierć Jana Masaryka była morderstwem, jednak nie wyjaśniono wszystkich okoliczności tragicznej śmierci.

* [[Order Tomáša Garrigue Masaryka|Order T. G. Masaryka I Klasy]] – 1991, [[Czeska i Słowacka Republika Federacyjna|CSRF]], pośmiertnie<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hrad.cz/cs/ceska-republika/statni-vyznamenani/ceska-a-slovenska-federativni-republika/rad-t-g-masaryka.shtml | tytuł = Odznaczeni Orderem T. G. Masaryka (1990-1992) | data dostępu = 6 stycznia 2012-01-06 | opublikowany = Pražský hrad (www.hrad.cz) | język = cs }}</ref>

{{DEFAULTSORTSORTUJ:Masaryk, Jan}}