Janusz Radziwiłł (1579–1620): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Życiorys: drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 13:
|matka=[[Katarzyna Ostrogska]]
|malzonka=[[Zofia (księżna słucka)|Zofia Olelkowicz Słucka]]<br />[[Elżbieta Zofia Hohenzollern]]
|dzieci= ''z Zofią Olelkowicz Słucką:'' [[N.N.|NN]]<br />''z Elżbietą Zofią Hohenzollern:''<br />[[Elżbieta Eleonora Radziwiłł]]<br />[[Jan Jerzy Radziwiłł (1616)|Jan Jerzy Radziwiłł]]<br />[[Zofia Agnieszka Radziwiłł]]<br />[[Bogusław Radziwiłł]]
}}
{{Władca kraju infobox
|król = Janusz Radziwiłł
|tytulatura = książę
|grafika =
|herb grafika =
|sygnatura grafika =
|dewiza =
|tytuł = pan Lichtenbergu
|data koronacji =
|od = [[1618]]
|do = [[1620]]
|poprzednik = Krzysztof III von Waldenfels<br />Jan Rudolf von Waldenfels
|następca = [[Elżbieta Zofia Hohenzollern]]
|2 tytuł =
|2 data koronacji =
|2 od =
|2 do =
|2 poprzednik =
|2 następca =
|3 tytuł =
|3 data koronacji =
|3 od =
|3 do =
|3 poprzednik =
|3 następca =
|4 tytuł =
|4 data koronacji =
|4 od =
|4 do =
|4 poprzednik =
|4 następca =
|5 tytuł =
|5 data koronacji =
|5 od =
|5 do =
|5 poprzednik =
|5 następca =
|dynastia =
|urodzony =
|zmarł =
|Miejsce pochówku =
|ojciec =
|matka =
|żona =
|dzieci =
|rodzeństwo =
|odznaczenia =
|commons =
|source =
|quote =
}}
'''Janusz Radziwiłł''' herbu [[Trąby (herb szlachecki)|Trąby]] (ur. [[22 lipca]] [[1579]] w [[Wilno|Wilnie]], zm. [[6 listopada|6]]/[[7 listopada]] [[1620]] w [[Czarlin]]ie) – [[książę]] [[I Rzesza|Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego]], [[kasztelan]] [[Wilno|wileński]] od [[1619]], [[podczaszy wielki litewski]] od [[1599]], [[starosta]] [[Borysów (miasto)|borysowski]], pan na [[Dubinki|Dubinkach]], [[Lichtenberg (Bawaria)|Lichtenbergu]], [[Księstwo Kopylsko-Słuckie|Słucku i Kopylu]].
 
Uczestnik rokoszu Zebrzydowskiego, protektor [[protestantyzm]]u na Litwie, wnuk [[Mikołaj Radziwiłł Rudy|Mikołaja Rudego Radziwiłła]], syn [[Krzysztof Radziwiłł Piorun|Krzysztofa Mikołaja Pioruna]] i Katarzyny Ostrogskiej, brat przyrodni [[Krzysztof Radziwiłł (młodszy)|Krzysztofa Radziwiłła]].
 
== Życiorys ==
Pochodził z kalwińskiej linii Radziwiłłów na [[Birże|Birżach]] i Dubinkach. W młodości towarzyszył ojcu w wyprawie inflanckiej. W [[1603]] roku po śmierci Krzysztofa Mikołaja Pioruna stanął wraz z bratem Krzysztofem na czele obozu politycznego Radziwiłłów. Dzięki zawartemu [[1 października]] [[1600]] roku w [[Brześć Litewski|Brześciu]] małżeństwu z Zofią Olelkowiczówną, księżną na [[Słuck]]u i Kopylu stał się najbogatszym [[Magnateria polska|magnatem]] na [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwie]].
 
W [[1606]] roku urażony na [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazę]], przyczynił się do [[rokosz Zebrzydowskiego|rokoszu Zebrzydowskiego]] w Koronie. W [[Lublin]]ie obrany został [[marszałek|marszałkiem]] koła rycerskiego. W [[bitwa pod Guzowem|bitwie pod Guzowem]] pierwszy natarł na szyki królewskie. W latach [[1607]]-[[1608]] prowadził w Wielkim Księstwie Litewskim prywatną wojnę ze stronnikiem króla, [[Jan Karol Chodkiewicz|Janem Karolem Chodkiewiczem]].
 
Po ugodzie z królem przez resztę życia przeważnie stronił od spraw publicznych w Rzeczypospolitej, pozostając jednak w opozycji do dworu. Wyjechał do Francji i do Szwajcarii, skąd wrócił w [[1610]] roku. Po stracie pierwszej żony Zofii w [[1612]] roku ponownie ożenił się [[7 lipca]] [[1613]] roku w [[Berlin]]ie z córką elektora brandenburskiego, Elżbietą Zofią Hohenzollern. Przebywał w [[Gdańsk]]u, gdzie zajmował się sprawami majątkowymi.
 
Spiskował z księciem Siedmiogrodu, [[GaborGábor Bethlen|Gaborem Bethlenem]], którego zamierzał osadzić na tronie polskim. W [[1616]] roku w proteście wobec polityki Wazów na wschodzie i rozpoczęciu przez króla [[Wojna polsko-rosyjska 1609-1618|kolejnej wojny z Rosją]] udał się na dobrowolną emigrację i przebywał w [[Niemcy|Niemczech]], gdzie związał się z obozem książąt protestanckich, licząc na nieunikniony wybuch wojny z cesarzem. W [[1618]] roku nabył [[Państwo Lichtenberg]] we [[Frankonia|Frankonii]] stając się pełnoprawnym władcą terytorialnym w Rzeszy.
 
W [[1618]] roku w związku z nadaniem mu kasztelanii wileńskiej powrócił do Rzeczypospolitej i zamieszkał w Wilnie. Nie zdecydował się jednak na stały pobyt na Litwie i przeprowadził się powtórnie do Gdańska.
Linia 95:
{{Kontrola autorytatywna}}
 
{{DEFAULTSORTSORTUJ:Radziwiłł, Janusz (katsztelan wileński)}}
[[Kategoria:Kasztelanowie wileńscy]]
[[Kategoria:Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej]]