Dzwonnica: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Leaning Tower of Pisa.jpg|thumb|200px|[[Kampanila]] -– [[Krzywa Wieża w Pizie|Krzywa Wieża]] w [[Piza|Pizie]]]]

[[Plik:Stary_Ochędzyn,_brama_-_dzwonnica_z_1925-1926_kościołał_pw.jpg|thumb|200px| [[Dzwonnica parawanowa]] przy kościele pw. św. Anny w Starym Ochędzynie]]

'''Dzwonnica''' – budowla lub jej część, w której zawieszono [[Dzwon (instrument)|dzwony]], mająca charakter [[Sacrum|sakralny]] (np. dzwonnice przy kościołach lub cerkwiach) lub świecki (np. miejskie wieże strażnicze -– [[beffroi]] lub wieże [[ratusz]]owe). Najczęściej występuje w postaci [[Wieża|wieży]], murowanej lub drewnianej. Niekiedy spotyka się dzwonnice w formie ściany z otworami, są to tzw. [[dzwonnica parawanowa|dzwonnice parawanowe]].

* przystawione -– związane w rzucie np. z kościołem,

* wbudowane -– wpisane w rzut budynku (wtopione w jego bryłę), stanowiące element ściśle związany z budowlą lub ją wieńczący, np. [[Sygnaturka (wieża)|sygnaturka]].

Używanie dzwonów wprowadzili w VI wieku iroszkoccy i anglosascy mnisi w zakładanych przez siebie klasztorach i kościołach<ref>{{cytuj książkę | imię = Mieczysław | nazwisko = Rokosz |tytuł = Dzwony i wieże Wawelu | wydawca = Towarzystwo Naukowe "Societas Vistulana" | miejsce = Kraków | rok = 2006 | strony = 20 | isbn = 83-88385-73-9}}</ref>. Wzrost roli dzwonów w liturgii oraz rozwój sztuki lania dzwonów sprawiły, że przy kościołach romańskich zaczęto budować dzwonnice. Najstarsza dzwonnica wybudowana została w VIII wieku, z nakazu Papieża Stefana III, przy Konstantyńskiej bazylice św. Piotra w Watykanie. Zgodnie z wolą papieża powstać miała wieża ozdobiona złotem i srebrem, w której miały być zawieszone trzy dzwony.<ref>{{cytuj książkę | imię = Mieczysław | nazwisko = Rokosz |tytuł = Dzwony i wieże Wawelu | wydawca = Towarzystwo Naukowe "Societas Vistulana" | miejsce = Kraków | rok = 2006 | strony = 26 | isbn = 83-88385-73-9}}</ref>. Przy włoskich kościołach zaczęto stawiać wolno stojące wieże -– kampanile, których formy osiągnęły pełnię rozkwitu w wiekach XI-XIIXI–XII. Zwykle były to wieże na planie koła, wielokondygnacyjne, z otworami [[biforium|biforyjnymi]] lub [[triforium|triforyjnymi]]. W tym samym czasie w romańskich kościołach Europy popularne było stosowanie dwóch masywnych wież w fasadzie świątyni, często również z wieżą dzwonną na skrzyżowaniu naw. W okresie gotyku dzwonnice nabrały strzelistości i ażurowości<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Słownik terminologiczny sztuk pięknych | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1996 | strony = 95 | isbn = 83-01-12365-6}}</ref>.

Wraz z lokacjami miast i powstawaniem miejskich samorządów, wykształciły się budynki ratuszy, często również z wieżami, w których umieszczano dzwony, służące miedzy innymi do odmierzania czasu (w okresie późniejszym coraz częściej zastępowane zegarami). W dzwony miejskie uderzano również np. na zakończenie targu, na zamykanie bram miejskich czy na gaszenie świateł.<ref>{{cytuj książkę | imię = Mieczysław | nazwisko = Rokosz |tytuł = Dzwony i wieże Wawelu | wydawca = Towarzystwo Naukowe "Societas Vistulana" | miejsce = Kraków | rok = 2006 | strony = 43 | isbn = 83-88385-73-9}}</ref>. W miastach flandryjskich budowano miejskie wieże strażnicze (beffroi), dzwony w nich umieszczane miały przede wszystkim funkcję alarmową.

Przy kościołach drewnianych stawiano najczęściej dzwonnice o [[konstrukcja słupowo-ramowa|konstrukcji słupowej]], rzadziej o konstrukcji mieszanej (gdzie przyziemie wykonane jest w konstrukcji wieńcowej, górna część -– w konstrukcji słupowej). Wieże te często posiadały w swojej górnej części nadwieszone konstrukcje zwane [[izbica (architektura)|izbicami]]. W budownictwie cerkiewnym wieże dzwonne miały zwykle [[konstrukcja wieńcowa|konstrukcję wieńcową]].<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Słownik terminologiczny sztuk pięknych | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1996 | strony = 95 | isbn = 83-01-12365-6}}</ref>.