|
[[Plik:Weißer Phosphor.JPG|thumb|Fosfor biały]]
[[Plik:Weißer Phosphor.svg|thumb|150px|Tetraedryczna cząsteczka fosforu białego]]
[[Plik:USS Alabama (BB-8) 1921.jpg|thumb|250px|Stary pancernik [[USS Alabama (BB-8)|USS "Alabama"„Alabama”]] jako cel podczas prób zapalających bomb fosforowych (1921)]]
'''Fosfor biały''' (''fosfor żółty'') – najaktywniejsza odmiana [[alotropia|alotropowa]] [[fosfor]]u. Biała, lepka, woskowata [[substancja chemiczna|substancja]] o temperaturze topnienia 44 °C i wrzenia 280 °C; gęstość 1,8 g/cm<sup>3</sup>³. Tworzy dwie formy krystaliczne, α ([[układ regularny]]), stabilna w [[warunki normalne|warunkach normalnych]], oraz β ([[układ heksagonalny]]), stabilna poniżej -80–80 °C<ref name = Averbuch />.
Otrzymuje się go przez kondensację jego par powstających podczas prażenia bez dostępu [[powietrze|powietrza]] [[fosforan wapnia|fosforanu wapnia]] z [[koks]]em i [[piasek|piaskiem]]. Jego [[cząsteczka]] składa się z czterech [[atom]]ów ułożonych w [[czworościan foremny]] (tetraedr).
Fosfor biały przechowuje się pod [[woda|wodą]]. Na powietrzu szybko się utlenia, z widoczną w ciemności zielonkawą poświatą (stąd termin [[fosforescencja]]), łatwo ulega [[samozapłon]]owi (w formie litej w temp. 25–60 °C<ref name =Tolloczko Tolloczko/><ref name = "Bielanski 1981" />, rozdrobniony natychmiast)<ref name =Tolloczko Tolloczko/><ref name = "Bielanski 1981" /><ref name =Trzebiatowski Trzebiatowski/>. Palący się biały fosfor rozgrzewa się do 1300 °C i wydziela dużą ilość żrącego [[dym]]u ([[Dekatlenek tetrafosforu|pięciotlenek fosforu]]). Jest trudny do ugaszenia (nie należy gasić go [[woda|wodą]]).
Fosfor biały jest silnie trujący. [[Dawka śmiertelna]] dla dorosłego człowieka wynosi ok. 0,1 g.
{{Przypisy|przypisy=
<ref name = Averbuch>{{cytuj książkę|autor=M.T. Averbuch-Pouchot, A. Durif|tytuł=Topics in Phosphate Chemistry|wydawca=World Scientific|data=1996|strony=3|isbn=9810226349}}</ref>
<ref name = "Bielanski 1981">{{Cytuj książkę | nazwisko= Bielański | imię=Adam |autor link = Adam Bielański (chemik) | tytuł= Chemia ogólna i nieorganiczna | data=1981 | wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-02626-X | strony=403}}</ref>
<ref name = Trzebiatowski>{{cytuj książkę|nazwisko=Trzebiatowski|imię=Włodzimierz |autor link=Włodzimierz Trzebiatowski|tytuł=Chemia nieorganiczna|wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]|wydanie = VIII | miejsce=Warszawa | data=1978 | strony = 261}}</ref>
<ref name = Tolloczko>{{Cytuj książkę | autor = [[Stanisław Tołłoczko]], [[Wiktor Kemula]]| tytuł= Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej | data=1954 | wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]| miejsce=Warszawa | strony=319}}</ref>
}}
| 