Wikipedia

Pektorał: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Pkucz (dyskusja | edycje)
148 edycji
m lit.
m drobne redakcyjne
Linia 4:
[[Plik:Egypte louvre 090 pendentif.jpg|thumb|Pektorał egipski ze skarabeuszem, zbiory Luwru]]
 
'''Pektorał''', napierśnik (z [[Łacina|łac.]] ''pectus'' -– pierś) – rodzaj biżuterii świeckiej lub religijnej noszonej na piersi, zapinanej od tyłu. Obecnie oznacza ozdobny krzyż noszony na piersi przez wyższe duchowieństwo.
 
== W starożytności ==
Ozdoby takie znane były już w czasach [[starożytność|antycznych]] w [[starożytny Egipt|starożytnym Egipcie]], [[Starożytny Rzym|Rzymie]], [[Tracja|Tracji]] czy u [[Celtowie|Celtów]] , [[Scytowie|Scytów]] i [[Żydzi|Żydów]]. W starożytnym Egipcie, gdzie były noszone przez [[faraon]]ów i [[Arcykapłan (w Biblii i judaizmie)|arcykapłanów]], a także u arcykapłanów żydowskich oraz w starożytnym Rzymie pektorały były symbolem władzy.
 
W egipskich pektorałach królewskich głównym elementem była złota płytka z cyzelowaną dekoracją figuralną i wprawionymi [[kamienie szlachetne|kamieniami szlachetnymi]]. Pektorały kapłanów, umieszczane w grobowcach na piersiach zmarłego, wykonane były ze [[srebro|srebra]], srebra pozłacanego, [[Brązy|brązu]], a nawet drewna pozłacanego i przedstawiały najczęściej boga [[Horus]]a w postaci [[sokoły|sokoła]] z rozpostartymi szeroko skrzydłami.
Linia 22:
Nie ma przepisów odnośnie materiału i wykonania tego krzyża, jak również konieczności umieszczania w nim relikwii. Pochodzi z relikwiarzyków noszonych przez duchowieństwo na chrześcijańskim Wschodzie, a później na Zachodzie. Były to naczyńka różnych kształtów z relikwiami męczenników. Dlatego pektorał stał się znakiem zwycięstwa nad cierpieniem i śmiercią.
Od XI w. pektorał noszony był na piersiach przez [[opat]]ów, [[biskup]]ów, [[kardynał]]ów i [[papież]]y. Od wieku XII prawo kościelne nakazywało noszenie go przez biskupów jako znak wierności Chrystusowi.
Zwyczaj zakładania pektorału na czas sprawowania czynności liturgicznych stał się obowiązkiem po [[Sobór trydencki|Soborze Trydenckim]], gdy w 1570 r. papież [[Pius V]] nakazał biskupom obowiązkowo nosić pektorał podczas Mszy Świętej. Pektorał zawieszano na szyi na sznurze, w Polsce natomiast -– na łańcuchu (zezwolenie [[Leon X|Leona X]] z 1519 r.). W wieku XVII upowszechniło się noszenie krzyża przez biskupów na co dzień, także poza [[liturgia|liturgią]].
Obecnie Ceremoniał biskupi przewiduje umieszczanie go pod [[ornat]]em, czy [[Kapa (religia)|kapą]]. Na Mszę świętą biskup może, wedle uznania, założyć krzyż pektoralny na ornat.
W kościele Wschodnim krzyż napierśny, nosi w czasie mszy [[prezbiter]]. Obecnie w niektórych miejscach na świecie w Kościele rzymskokatolickim rozpowszechnia się zwyczaj używania pektorału, choć zazwyczaj niezbyt okazałego, przez inne osoby usługujące w czasie liturgii, w Polsce dotyczy to w szczególny sposób lektorów.
Linia 33:
* Publikacje:
** Niwiński A., ''Mity i symbole starożytnego Egiptu'', Wyd. „PRO-EGIPT”, Warszawa 2001, s. 251-252, ISBN 83-900692-9-6.
** Praca zbiorowa, ''Encyklopedia sztuki starożytnej'', WaiFpraca zbiorowa, WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 463, Warszawa 1998, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WaiFWAiF).
** Rachet G., ''Słownik cywilizacji egipskiej'', Wyd. Książnica sp. z o.o., Katowice 2006, s. 62, ISBN 83-7132-980-6.
** Gradowski M., ''Dawne złotnictwo, technika i terminologia'', Wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984, s. 140, ISBN 83-01-00983-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Pektorał”