'''Fantazmat, fantazja''' ([[język grecki|gr.]] ''phantasia'' -– wyobraźnia) -– pojęcie pochodzące z języka [[psychoanaliza|psychoanalizy]]. Fantazja to pewien wyobrażony scenariusz, w którym w sposób jawny lub ukryty osoba spełnia swoje [[Życzenie (psychoanaliza)|życzenia]]. Fantazja jest elementem rzeczywistości psychicznej. To co podmiot uważa za swoje rzeczywiste wspomnienie jest -– z punktu widzenia psychoanalizy -– jedynie jego fantazją i nie musiało się wydarzyć w rzeczywistości lub wydarzyło się inaczej niż jest to relacjonowane przez podmiot.
W najwęższym znaczeniu tego terminu, pod pojęciem ''fantazji'' rozumieć należy [[marzenia_dziennemarzenia dzienne|marzenie dzienne]], scenariusz snuty przez podmiot w stanie [[świadomość|świadomości]], w którym prezentuje sobie pożądany lub niepożądany przebieg pewnych przyszłych lub przeszłych wydarzeń.
W szerszym znaczeniu ''fantazje'' to przekonania, wspomnienia przeszłych wydarzeń. W tym znaczeniu ''fantazja'' jest [[pochodna nieświadomości|pochodną nieświadomości]]. Fantazje zatem mogą być [[świadomość|świadome]] lub [[nieświadomośćNieświadomość (psychoanaliza)|nieświadome]]. Fantazja pozostanie świadoma dopóty, dopóki jej związek z nieświadomością nie zostanie zauważony przez [[cenzura|cenzurę]]. Nieświadome fantazje -– zgodnie z koncepcją [[ZygmuntSigmund Freud|Zygmunta Freuda]] są przyczyną [[Zaburzenia nerwicowe|nerwicy]].
