Abu Sa’id: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
źródła/przypisy
źródła/przypisy
Linia 2:
'''Abu Sa’id''' (ur. 2 czerwca 1305, zm. 31 listopada 1335<ref>[[Bogdan Składanek]], ''Historia Persji'', t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog 2003, s. 282 jako datę smieci podaje 30 listopada.</ref>.) – władca z dynastii [[Ilchanidzi|Ilchanidów]], panujący 1316-1335.
 
Był synem [[Oldżajtu]]. W chwili śmierci ojca miał zaledwie dwanaście lat. W okresie jego małoletności regentem był głównodowodzący armią - [[Czoban]]. Objęcie władzy przez regenta oznaczało koniec wpływów wezyra [[Raszidoddin|Raszid ad-Dina]]. Został oskarżony o otrucie [[Oldżajtu]], co było o tyle łatwe, że był on osobistym lekarzem ilchana. Raszid został uznany za winnego i skazany na śmierć 7 lipca 1318 wraz ze swoim niepełnoletnim synem, który miał mu pomagać w dokonaniu zbrodni<ref>[[Bogdan Składanek]], ''Historia Persji'', t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog 2003, s. 280.</ref>. Okres małoletności ilchana to okres wzmocnienia pozycji koczowniczej arystokracji. Czoban otoczony krewnymi czuł bezkarność, czesto dochodziło do rebelii. Już w W 1319 wybuchło powstanie w [[Chorasan]]ie, kierowane przez uciekiniera z ułusu czagatajskiego, [[Jasawur]]a, który skorzystał z kolejnej wojny Ilchanidów ze Złotą Ordą. Czoban jednak ostatecznie pokonał go i wyparł wojska Złotej Ordy z terenów Kaukazu. Z kolei w 1320 mamelucy najechali podległą Ilchanidom [[Armenia Mała|Małą Armenię]]. Konflikt rozwiązano na drodze negocjacji. Ostatecznie po 60 latach wojen w roku 1323 mamelucy i Ilchanidzi zawarli trwały pokój. W roku 1322 zbuntował się syn Czobana, - Timurtasz,. Ogłosił się on niezależnym władcą w Anatolii. Jego którego rebelię zdławił osobiście ojciec,. uzyskującUzyskując następnie przebaczenie dla swojego dzieckasyna Abu przebaczenieSaisa ilchana( (pierwotnie Timurtasz został skazany na śmierć). Zezwolono mu na pozostanie wicekrólem Ar-Rumu. Ostatecznie w 1327 Timurtasz, popadł ponownie w niełaskę. skazany na śmierć zbiegł do Kairu<ref>[[Peter M. Holt]], ''Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku'', przeł. Barbara Czarska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1993, s. 201-202.</ref>. Inny syn Czobana - Dimiszk-chodża zbuntował się 1327 i został ścięty. Czoban zareagował na to wznieceniem buntu, lecz gdy przyszło do walnej rozprawy z ilchanem większość stronników go opuściła, tak że jeszcze w tym samym roku podzielił on los syna. Abu Said pozbawiony opieki ambitnego regenta powrócił do polityki Ghazana. W roku 1328 mianował wezyrem syna [[Raszidoddin|Raszid ad-Dina]] - [[Ghijas ad-Din Muhammad Raszidi|Ghijas ad-Dina Muhammada Raszidiego]]. Ten dazył w swojej polityce do ukrócenia podatkowej samowoli poborców. doprowadziło to jednak do konfliktu z koczowniczą arystokracją, która w czasach regencji Czobana pomnażała swoje dochody i przywileje kosztem państwa<ref>[[Bogdan Składanek]], ''Historia Persji'', t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog 2003, s. 281-282.</ref>. W 1335 Abu Said wział udział w wyprawie przeciwko [[Złota Orda|Złotej Ordzie]]. W czasie marszu wojsk w kierunku Arranu zmarł 31 listopada 1335<ref>[[Jerzy Hauziński]], ''Irańskie intermezzo. Dzieje Persji w średniowieczu (VII - koniec XV w.)'', Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2008, s. 269.</ref> nie pozostawiając po sobie męskiego potomka. Po śmierci Abu Sa’ida wybuchła wojna domowa, która nie doprowadziła do wyłonienia jednego zwycięzcy, który mógłby zająć pozycję kolejnego ilchana. Państwo Ilchanidów powoli zaczęło się rozpadać.
 
== Bibliografia ==
* [[Bogdan Składanek]], ''Historia Persji'', t. 2, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2003, ISBN 83-88938-32-0.
* [[Jerzy Hauziński]], ''Irańskie intermezzo. Dzieje Persji w średniowieczu (VII - koniec XV w.)'', Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2008.
* [[Peter M. Holt]], ''Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku'', przeł. Barbara Czarska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1993.
 
{{Kontrola autorytatywna}}