Qere–Ketib: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Ppiioottrr (dyskusja | edycje) m kategorie |
drobne techniczne |
||
Linia 10:
[[Plik:Tetragrammaton-related-Masoretic-vowel-points.png|thumb|Przedstawiono ''qere perpetuum'' w przypadku [[Tetragram]]mu (świętego Imienia Boga).]]
Szczególnymi przykładami ''ketib-qere'' są{{odn|Tov|2001|s = 60}}:
* ''qere we-la'ketib'' (tzn. [słowo] czytane, a nie zapisane) – w takim przypadku podano w tekście masoreckim jedynie wokalizację (czyli samogłoski słowa, które należy czytać); słowa te najprawdopodobniej z różnych powodów zniknęły z tekstu, a na dodanie ich później nie pozwalała świętość oficjalnego tekstu; tradycja rabiniczna i masorecka nieznacznie różnią się – podają 7 lub 10 takich miejsc, przykłady to: 2Sm 8,3; Sdz 20,13; pełną listę można znaleźć w traktacie ''Okhlah we-Okhlah'', lista nr 97
* ''ketib we-la'qere'' (tzn. [słowo] zapisane, a nie czytane) – przeciwna sytuacja: w takim przypadku w tekście dane słowo występuję bez wokalizacji; są to drobne zmiany, często spowodowane błędem [[Dittografia|dittografii]]; tradycja rabiniczna i masorecka nieznacznie różnią się – podają 5 lub 8 takich miejsc, np. 2Sm 13,33; pełną listę można znaleźć w traktacie ''Okhlah we-Okhlah'', lista nr 98
▲* ''ketib we-la'qere'' (tzn. [słowo] zapisane, a nie czytane) – przeciwna sytuacja: w takim przypadku w tekście dane słowo występuję bez wokalizacji; są to drobne zmiany, często spowodowane błędem [[Dittografia|dittografii]]; tradycja rabiniczna i masorecka nieznacznie różnią się – podają 5 lub 8 takich miejsc, np. 2Sm 13,33; pełną listę można znaleźć w traktacie ''Okhlah we-Okhlah'', lista nr 98<ref>Kelley, P. H., Mynatt, D. S., & Crawford, T. G., ''The Masorah of Biblia Hebraica Stuttgartensia: Introduction and annotated glossary'', Grand Rapids 1998, s. 40.</ref>
* ''qere perpetuum'' (stałe qere) – słowo nie jest specjalnie oznaczone, ale samogłoski dodane należą do słowa, które należałoby przeczytać zamiast tego zapisanego danymi spógłoskami (np. zamiana Tetragrammu na imiona Adonaj albo Elohim){{odn|Tov|2001|s = 59}}.
Yeivin dzieli wszystkie ''qere-ketib'' na 6 kategorii, z których jedynie 3 uważa za przed-masoreckie (oprócz powyższych zalicza do nich także 16 eufemizmów), inne według niego opierają się na elementach tekstu dodanych później<ref>I. Yeivin, ''Introduction to the'' ''Tiberian Masorah'', Atlanta 1980, s. 56–60.</ref>.
== Propozycje interpretacyjne ==
Tradycja żydowska podaje 2 niezależne wyjaśnienia powstania ''qere-ketib''
* teoria kolekcji – sięga Dawida Kimchiego (ok. 1160–1235), który twierdził, że pisarz [[Ezdrasz (postać biblijna)|Ezdrasz]] po wygnaniu dokonał zapisał „kolekcję” istniejących manuskryptów, godząc w ten sposób różne wersje (w takm razie ''ketib-qere'' oznaczały warianty tekstu); przeciw tej teorii jest fakt, że mielibyśmy w takim razie do czynienia jedynie z 2 wersjami tekstu
* teoria poprawek – pochodzi od Abrabanela (ok. 1437–1508), według niej [[Ezdrasz (postać biblijna)|Ezdrasz]] i skrybowie znaleźli w rękopisach błędy wynikające z nieuważnego przypisywania, albo z niepoprawnej gramatyki, które poprawili
Linia 24 ⟶ 23:
* warianty – według Orlinsky'ego, zapisane ''ketib'' są proponowanymi wariantami danych słów, które z czasem zostały uznane za trwałe zmiany (i czasem nawet bezpośrednio wprowadzone do tekstu, co potwierdzają niektóre manuskrypty); takie ujęcie potwierdzone jest przez studium poszczególnych przypadków, w których widać, że ''qere-ketib'' najczęściej dotyczy drobnych zmian, które często występują po prostu w tekście pomiędzy poszczególnymi manuskryptami
* pozycje pośrednie – poszczególne oznaczenia były zawarte jako korekcje tekstu, które z czasem stały się wariantami. lub na odwrót
* tradycja lektury – Levin i inni twierdzą, że ''qere-ketib'' powstały pierwotnie nie w formie pisanej, ale czytanej, jako warianty przekazywanej ustnie tradycji; później masoreci zechcieli wyraźnie odseparować różne tradycje, szczególnie tam, gdzie mogłoby to wpłynąć na niezmienność świętego tekstu
== Zobacz też ==
| |||