Spis Kwiryniusza: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
źródła/przypisy, wikizacja
Linia 1:
'''Spis Kwiryniusza''' – historyczne zeznanie stanu majątkowego mieszkańców [[Prowincje rzymskie|rzymskiej prowincji]] [[Syria (prowincja rzymska)|Syrii]] oraz [[Starożytny Izrael pod panowaniem Rzymu|Judei]] za czasów panowania [[cesarz]]a [[Oktawian August|Oktawiana Augusta]], kiedy [[Kwiryniusz|Publiusz Sulpicjusz Kwiryniusz]] został mianowany namiestnikiem Syrii po wygnaniu [[Herod Archelaos|Heroda Archelaosa]] w [[6|6 n.e.]], w konsekwencji czego jego etnarchia (składająca się z [[Judea|Judei]] właściwej, [[Idumea|Idumei]] i [[Samaria|Samarii]]) przeszła pod zarząd [[Prefekt Judei|rzymskich prefektów Judei]]. Opis tego spisu przedstawił żyjący w [[I wiek|I wieku n.e.]] [[Józef Flawiusz]], który wiązał go z początkiem ugrupowania polityczno-religijnego [[zeloci|zelotów]].
 
[[Ewangelia Łukasza]] podaje, że Jezus Chrystus narodził się w [[Betlejem]] za czasów panowania króla [[Herod Wielki|Heroda Wielkiego]] w Judei, podczas trwania pierwszego spisu ludności, gdy [[Syria (prowincja rzymska)|Syrią]] zarządzał [[Kwiryniusz]]. Większość historyków uważa, że [[Łukasz Ewangelista|Łukasz]] odnosi się do spisu z 6 n.e., błędnie umieszczając je za życia Heroda{{odn|Brown|s=47-556}}{{odn|Dunn|s=344}}<ref>Erich S. Gruen, "The expansion of the empire under Augustus" w: ''The Cambridge ancient history'', tom 10, Cambridge University Press 2006, str. 157</ref><ref>{{cytuj książkę|autor=[[Geza Vermes]]|tytuł=The Nativity|wydawca=Penguin |data=2006|strony=96}}</ref><ref>W. D. Davies, [[E.P. Sanders|E. P. Sanders]], "Jesus: from the Jewish point of view" w: ''The Cambridge history of Judaism'', tom 3: the Early Roman Period, Cambridge University Press 1999, str. 622-623</ref><ref>{{cytuj książkę|autor=[[John P. Meier]]|tytuł=A Marginal Jew|wydawca= Doubleday|data=1991|wolumin=tom 1|strony=213}}</ref>. Część zaś uważa, że nie pomylił się, lecz wspomniał o wcześniejszym spisie, nie zanotowanym u Józefa Flawiusza<ref>{{cytuj książkę|autor=I. Howard Marshall|tytuł=The Gospel of Luke|wydawca=Eerdmans |data=1978|strony=97-104}}</ref><ref>{{cytuj książkę|imię=Harold W. |nazwisko=Hoehner|tytuł= Chronological aspects of the life of Christ|wydawca=Zondervan |data=1978|strony=12-23}}</ref><ref>{{cytuj książkę|autor=[[Giuseppe Ricciotti]]|tytuł= Życie Jezusa Chrystusa|miejsce=Warszawa |data=2000|strony=186-192}}</ref>{{odn|Pearson|s=262-282}}<ref>{{cytuj książkę|autor=J. A. Thompson|tytuł=Biblia i archeologia|miejce=Warszawa |data=1965|strony=277-280}}</ref><ref>{{cytuj książkę|autor=[[Eugeniusz Dąbrowski]]|tytuł=Nowy Testament na tle epoki|tom=tom I|miejsce=Poznań|data= 1958|strony=247-249}}</ref>. O spisie ludności z 6 n.e. wspomniał natomiast w [[Dzieje Apostolskie|Dziejach Apostolskich]]. Według Johna Thorleya dwa pierwsze wersy drugiego rozdziału jego Ewangelii mówiące o spisie należą do najbardziej kontrowersyjnych w [[Biblia|Biblii]] z historycznego punktu widzenia{{odn|Thorley|s=81}}.
 
[[Plik:Meister der Kahriye-Cami-Kirche in Istanbul 005.jpg|thumb|300px|[[Maria z Nazaretu|Maryja]] i [[Józef z Nazaretu|św. Józef]] zapisują się w spisie ludności przed namiestnikiem Kwiryniuszem. [[Stambuł]], [[Kościół Chora]], [[Cesarstwo Bizantyńskie|bizantyjska]] [[mozaika]] 1315–20.]]
Linia 56:
Część historyków jest zdania, że August nie mógł przeprowadzić spisu ludności w Judei za czasów Heroda Wielkiego. Według [[Geza Vermes|Gezy Vermesa]], jako że Herod był królem sprzymierzonym (''rex socius''), prawo rzymskie nie dopuszczało żadnej cesarskiej interwencji w jego zarząd<ref>Geza Vermes, ''Kto był kim w czasach Jezusa'', Warszawa 2006, str. 166</ref>. Jednak według [[Adam Ziółkowski|Adama Ziółkowskiego]] państwo Heroda było sztucznym tworem, stworzonym przez Rzymian dla ochrony ich imperialnych interesów. Herod nie był "władcą Izraela", jak tytułujący się tak dawniej Hasmonejczycy, tylko zwykłym klienckim królem z łaski cesarza, z którym konsultował się we wszystkich sprawach wykraczających poza ściśle wewnętrzne. Tak jak prowincje rzymskie, państwa zależne podlegały nieustannemu procesowi dzielenia, scalania, wcielania w całości lub części do prowincji, albo z nich wydzielania<ref>Adam Ziółkowski, ''Historia powszechna. Starożytność'', Warszawa 2009, str. 846; idem, ''Historia Rzymu'', Poznań 2005, str. 376</ref>.
 
Stwierdzenie Łukasza, że Józef miał odbyć podróż do Betlejem, ponieważ "pochodził z domu i rodu Dawida", jest często podawane w wątpliwość, gdyż wydaje się sugerować, iż ludzie byli zobowiązani do powrotu do domu swoich przodków. James Dunn pisał, że trudno dać wiarę w spis wymagający od mieszkańców podróży do miast dawno zmarłych przodków{{odn|Dunn|s=344}}, a [[E.P. Sanders|E. P. Sanders]] uważa za nieuzasadnione twierdzenie, że kiedykolwiek wydano dekret, który by wymagał takiej podróży i przytacza szereg argumentów na poparcie swej tezy{{#tag:ref|Np. że wymagałoby to śledzenia milionów przodków; dziesiątki tysięcy potomków Dawida przybyłoby do Betlejem, miejsca jego narodzin, w jednym czasie; a Herod, którego dynastia nie była powiązana z linią Dawida, nie życzyłby sobie przyciągania uwagi na królewski ród, który miał większe roszczenia do tronu. Dodaje on też, że to przeprowadzający spis, a nie spisywani mieliby odbywać podróż<ref>{{cytuj książkę|imię=E. P. |nazwisko=Sanders|tytuł=The Historical Figure of Jesus|wydawca=Penguin |data=1993|strony=86}}</ref><ref>[[Bart D. Ehrman]], ''Nowy Testament. Historyczne wprowadzenie do literatury wczesnochrześcijańskiej'', Warszawa-Stare Groszki 2014, str. 180</ref>.|group=uwaga}}.
 
[[Starożytny Egipt|Egipski]] [[papirus]] ze [[104|104 n.e.]] wzywający ludzi do powrotu do domu na spis, jest czasem przytaczany jako dowód na wymaganie odbycia takiej podróży<ref>Np. Geoffrey W. Bromiley, ''International Standard Bible Encyclopedia: K-P'', tom 3, Eerdmans 1995, str. 655</ref>: {{cytat|Gaius Vibius Maximus, prefekt Egiptu: W związku z prowadzeniem spisu gospodarstw domowych zachodzi konieczność powiadomienia wszystkich, którzy z jakiejkolwiek przyczyny znaleźli się poza swymi okręgami administracyjnymi, iż winni powrócić do domu celem zadośćuczynienia zwykłej procedurze spisowej i pozostać na swej własnej roli<ref>[[Frederick Fyvie Bruce|F. F. Bruce]], ''Wiarygodność pism Nowego Testamentu'', Katowice 1991, str. 107. Pełny tekst w języku ang. i oryginale greckim [http://www.kchanson.com/ANCDOCS/greek/census.html tutaj]</ref>.}}