Kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez Marcinbmach) twórczośc własna - proszę o zapoznanie się z zasadami Wikipedii |
|||
Linia 7:
8 października 2015 Sejm VII kadencji wybrał [[Roman Hauser|Romana Hausera]], [[Krzysztof Ślebzak|Krzysztofa Ślebzaka]], [[Andrzej Jakubecki|Andrzeja Jakubeckiego]] (z kadencjami od 7 listopada 2015<ref>{{Monitor Polski|2015|1038}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1039}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1040}}</ref>), [[Bronisław Sitek|Bronisława Sitka]] i [[Andrzej Sokala|Andrzeja Sokalę]] (z kadencjami odpowiednio od 3 i 9 grudnia 2015<ref>{{Monitor Polski|2015|1041}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1042}}</ref>) na sędziów Trybunału Konstytucyjnego<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/hauser-slebzak-jakubecki-sitek-sokala-sedziami-tk,584234.html | tytuł = Sejm wybrał pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Przeciw cały klub PiS | opublikowany = tvn24.pl | data = 8 października 2015| data dostępu = 2015-12-24}}</ref>. Mieli oni zastąpić pięciu sędziów, których kadencje kończyły się 6 listopada oraz 2 i 8 grudnia 2015<ref name="Kronika1512" />. Wyboru dokonano w oparciu o nową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym z 25 czerwca 2015<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1590 | tytuł = Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | opublikowany = sejm.gov.pl | data dostępu = 2015-12-24}}</ref>, która zezwalała m.in. na wybór dwóch sędziów, których kadencje miały rozpocząć się już po ukonstytuowaniu się nowego Sejmu po [[Wybory parlamentarne w Polsce w 2015 roku|wyborach parlamentarnych z 25 października 2015]]. Według posłów [[Platforma Obywatelska|Platformy Obywatelskiej]] celem tej regulacji było zapobieżenie sytuacji, w której Sejm VIII kadencji mógłby nie zdążyć z wyborem nowych sędziów i kadencje straciłyby ciągłość<ref name="Kronika1512">{{Cytuj pismo | tytuł = Sejm wybrał pięciu nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego | czasopismo = Kronika Sejmowa | strony = 3 | data = 15 grudnia 2015}}</ref>.
Prezydent [[Andrzej Duda]] nie odebrał przyrzeczenia od żadnej z wybranych przez Sejm VII kadencji osób<ref name="GW0712">{{Cytuj pismo | nazwisko = Siedlecka | imię = Ewa | tytuł = Prezydent nie wykonuje wyroku | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 1 | data = 7 grudnia 2015}}</ref>. W ten sposób Prezydent skorzystał z konstytucyjnego prawa [[Weto|weta]] (Art 122 [[Konstytucja|Konstytucji]]).
23 października posłowie [[Prawo i Sprawiedliwość|PiS]] zaskarżyli ustawę do Trybunału Konstytucyjnego, ale 10 listopada wycofali swój wniosek<ref name="Domagalski1811">{{Cytuj pismo | nazwisko = Domagalski | imię = Marek | tytuł = Gra o sędziów Trybunału trwa | czasopismo = Rzeczpospolita | strony = C3 | data = 18 listopada 2015}}</ref>. 17 listopada 2015 posłowie [[Platforma Obywatelska|PO]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe|PSL]] złożyli własny wniosek o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją<ref>{{Cytuj stronę | url = http://wiadomosci.onet.pl/kraj/po-i-psl-zaskarzyly-ustawe-o-trybunale-konstytucyjnym/0e6k8g | tytuł = PO i PSL zaskarżyły ustawę o Trybunale Konstytucyjnym | opublikowany = onet.pl | data = 17 listopada 2015| data dostępu = 2015-12-24}}</ref>. Był on podobny do wniosku, który 10 listopada wycofali posłowie PiS<ref name="Domagalski1811" />.
Linia 58:
Ustawa została zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego przez grupę posłów Platformy Obywatelskiej<ref name="GW3112" />, grupę posłów [[Nowoczesna|Nowoczesnej]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe|Polskiego Stronnictwa Ludowego]]<ref name="Domagalski1101">{{Cytuj pismo | nazwisko = Domagalski | imię = Marek | tytuł = Trybunał: jest szansa na wyjście z klinczu | czasopismo = Rzeczpospolita | strony = C2 | data = 11 stycznia 2016}}</ref>, [[Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego|Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego]]<ref name="GW3112">{{Cytuj pismo | nazwisko = Siedlecka | imię = Ewa | tytuł = Trybunał się nie poddaje | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 1, 6 | data = 31 grudnia 2015 – 1 stycznia 2016}}</ref> oraz Rzecznika Praw Obywatelskich<ref name="Domagalski1101"/><ref name="K47/14">{{cytuj stronę|url=http://trybunal.gov.pl/s/k-4715/|tytuł=Nowelizacja ustawy o Trybunale Konstytucyjnym|data dostępu=2016-01-07}}</ref>. Sprawa ma zostać osądzona z pominięciem przepisów zmienionej ustawy<ref name="Siedlecka 13.01"/>.
== Konstytucyjna podstawa decyzji Prezydenta ==
Przyjęcie przysięgi od sędziów jest ekwiwalentem podpisu Prezydenta pod ustawą – ponieważ to sama ustawa o TK wymaga przyjęcia przysięgi od sędziów, nie jest to ingerencja w proces legislacyjny. Prezydent RP ma prawo weta i może odmówić podpisania ustawy uchwalonej przez Sejm – przywilej ten przyznaje Art. 122 Konstytucji. Prezydent podejmuje decyzje i działa w imieniu Narodu – nie musi zgadzać się z decyzjami Sejmu. Taka interpretacja wynika z Art. 4. Konstytucji:
<blockquote>
1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.<BR>2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.<ref>{{Cytuj|url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/1.htm|tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|czasopismo = www.sejm.gov.pl|opublikowany = www.sejm.gov.pl|data dostępu = 2016-01-23}}</ref>
</blockquote>
oraz Art. 127 ust. 1:
<blockquote>
Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.<ref name=":1">{{Cytuj|url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/5.htm|tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|czasopismo = www.sejm.gov.pl|opublikowany = www.sejm.gov.pl|data dostępu = 2016-01-23}}</ref>
</blockquote>
Ponieważ TK orzekał na wniosek posłów, a nie Prezydenta, wyrok TK nie był wiążący dla Prezydenta, dlatego nie czekał on na ten wyrok, a równocześnie nie ma podstaw do zarzutu o niekonstytucyjne działanie. Podstawą jest Art. 122 ust. 5 [[Konstytucja|Konstytucji]]:
<blockquote>
Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3, może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3.<ref name=":0">{{Cytuj|url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/4.htm|tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|czasopismo = www.sejm.gov.pl|opublikowany = www.sejm.gov.pl|data dostępu = 2016-01-23}}</ref>
</blockquote>
Prezydent nie przekazał ustawy do ponownego rozpatrzenia, ponieważ Sejm nowej kadencji miał intencję wyboru nowych sędziów. Z prawnego punktu widzenia wybór sędziów nie miał rangi ustawy, ale [[Uchwała|uchwały]], gdyż nie był to akt normatywny. Jednak to nie wyklucza prawa weta, ze względu na Art. 4 oraz Art 127 ust. 1 Konstytucji – Prezydent nie działa w imieniu Sejmu, ale w imieniu Narodu, ponieważ to Naród go wybiera. Ponadto Art 126 ust. 3 Konstytucji wskazuje, że:
<blockquote>
Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.<ref name=":1" />
</blockquote>
Konstytucja jawnie wyklucza prawo weta w przypadku Ustawy Budżetowej (Art. 224), zatem należy przyjąć, że nie przewiduje innych wyjątków. Ponadto Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym również jawnie nie wyłącza prawa weta. Dodatkową podstawę do prawa weta daje Art. 120 Konstytucji:
<blockquote>
Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej.<ref name=":0" />
</blockquote>
Konstytucja natomiast przewiduje inną większość w przypadku weta Prezydenta. Jak dotąd Trybunał Konstytucyjny nie rozpatrywał, czy Prezydent miał prawo weta do wyboru sędziów TK.
== Reakcje na kryzys ==
Linia 64 ⟶ 91:
[[Plik:Demonstration of supporters of changes to the law on the Constitutional Tribunal in Poland 13 12 2015.JPG|thumb|Demonstracja zwolenników zmiany ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przed siedzibą TK, 13 grudnia 2015]]
[[Plik:Demonstracja Komitet Obrony Demokracji KOD Warszawa 19 grudnia 2015.JPG|thumb|Demonstracja zorganizowana przez [[Komitet Obrony Demokracji]] przed Sejmem, 19 grudnia 2015]]
2 grudnia, w czasie 3. posiedzenia Sejmu VIII kadencji, na którym wybrano pięciu nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, na ul. [[Ulica Wiejska w Warszawie|Wiejskiej]] demonstrowali przeciwnicy i zwolennicy zmian personalnych w składzie TK<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Klauziński | imię = Sebastian | tytuł = Trzy demonstracje pod Sejmem | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 4 | data = 3 grudnia 2015}}</ref>.
| |||