Kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez Marcinbmach) proszę zapoznanie się z WP:WER i WP:OR |
|||
Linia 7:
8 października 2015 Sejm VII kadencji wybrał [[Roman Hauser|Romana Hausera]], [[Krzysztof Ślebzak|Krzysztofa Ślebzaka]], [[Andrzej Jakubecki|Andrzeja Jakubeckiego]] (z kadencjami od 7 listopada 2015<ref>{{Monitor Polski|2015|1038}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1039}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1040}}</ref>), [[Bronisław Sitek|Bronisława Sitka]] i [[Andrzej Sokala|Andrzeja Sokalę]] (z kadencjami odpowiednio od 3 i 9 grudnia 2015<ref>{{Monitor Polski|2015|1041}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1042}}</ref>) na sędziów Trybunału Konstytucyjnego<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/hauser-slebzak-jakubecki-sitek-sokala-sedziami-tk,584234.html | tytuł = Sejm wybrał pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Przeciw cały klub PiS | opublikowany = tvn24.pl | data = 8 października 2015| data dostępu = 2015-12-24}}</ref>. Mieli oni zastąpić pięciu sędziów, których kadencje kończyły się 6 listopada oraz 2 i 8 grudnia 2015<ref name="Kronika1512" />. Wyboru dokonano w oparciu o nową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym z 25 czerwca 2015<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1590 | tytuł = Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym | opublikowany = sejm.gov.pl | data dostępu = 2015-12-24}}</ref>, która zezwalała m.in. na wybór dwóch sędziów, których kadencje miały rozpocząć się już po ukonstytuowaniu się nowego Sejmu po [[Wybory parlamentarne w Polsce w 2015 roku|wyborach parlamentarnych z 25 października 2015]]. Według posłów [[Platforma Obywatelska|Platformy Obywatelskiej]] celem tej regulacji było zapobieżenie sytuacji, w której Sejm VIII kadencji mógłby nie zdążyć z wyborem nowych sędziów i kadencje straciłyby ciągłość<ref name="Kronika1512">{{Cytuj pismo | tytuł = Sejm wybrał pięciu nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego | czasopismo = Kronika Sejmowa | strony = 3 | data = 15 grudnia 2015}}</ref>.
Prezydent [[Andrzej Duda]] nie odebrał przyrzeczenia od żadnej z wybranych przez Sejm VII kadencji osób<ref name="GW0712">{{Cytuj pismo | nazwisko = Siedlecka | imię = Ewa | tytuł = Prezydent nie wykonuje wyroku | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 1 | data = 7 grudnia 2015}}</ref>. W ten sposób Prezydent skorzystał z konstytucyjnego prawa [[Weto|weta]] (Art 122 [[Konstytucja|Konstytucji]]).
23 października posłowie [[Prawo i Sprawiedliwość|PiS]] zaskarżyli ustawę do Trybunału Konstytucyjnego, ale 10 listopada wycofali swój wniosek<ref name="Domagalski1811">{{Cytuj pismo | nazwisko = Domagalski | imię = Marek | tytuł = Gra o sędziów Trybunału trwa | czasopismo = Rzeczpospolita | strony = C3 | data = 18 listopada 2015}}</ref>. 17 listopada 2015 posłowie [[Platforma Obywatelska|PO]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe|PSL]] złożyli własny wniosek o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją<ref>{{Cytuj stronę | url = http://wiadomosci.onet.pl/kraj/po-i-psl-zaskarzyly-ustawe-o-trybunale-konstytucyjnym/0e6k8g | tytuł = PO i PSL zaskarżyły ustawę o Trybunale Konstytucyjnym | opublikowany = onet.pl | data = 17 listopada 2015| data dostępu = 2015-12-24}}</ref>. Był on podobny do wniosku, który 10 listopada wycofali posłowie PiS<ref name="Domagalski1811" />.
Linia 21:
2 grudnia 2015 Sejm VIII kadencji podjął uchwały o wyborze [[Henryk Cioch|Henryka Ciocha]], [[Lech Morawski|Lecha Morawskiego]], [[Mariusz Muszyński|Mariusza Muszyńskiego]], [[Piotr Pszczółkowski|Piotra Pszczółkowskiego]] i [[Julia Przyłębska|Julii Przyłębskiej]] na sędziów TK<ref name="Sejm212" />. Posłowie PiS, powołując się na ekspertyzy [[Bogusław Banaszak|Bogusława Banaszaka]], [[Jarosław Szymanek|Jarosława Szymanka]] i [[Bogumił Szmulik|Bogumiła Szmulika]] znajdujące się w posiadaniu [[Prezydium Sejmu]], argumentowali, że wybór sędziów i uchwały podjęte przez Sejm poprzedniej kadencji zostały podjęte z naruszeniem prawa i w związku z tym są nieważne<ref name="Kronika1512" /><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1644510,1,jakich-pis-ma-ekspertow-prawa.read | tytuł = Jakich PiS ma ekspertów prawa | nazwisko = Glensk | imię = Urszula | data = 16 grudnia 2015 | opublikowany = polityka.pl | data dostępu = 2016-01-01}}</ref>. Wskazywali także na próbę zawłaszczenia Trybunału przez Platformę Obywatelską, która ich zdaniem starała się zablokować zmiany w składzie TK, aby utrudnić reformy planowane przez nowy rząd<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Sejm wybrał pięciu nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego | czasopismo = Kronika Sejmowa | strony = 4 | data = 15 grudnia 2015}}</ref>. Wcześniej, 1 grudnia, [[Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka]] pozytywnie zaopiniowała wszystkie kandydatury. Przewodniczący komisji Stanisław Piotrowicz nie dopuścił posłów opozycji do dyskusji, nie doszło także do przesłuchania kandydatów<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Grochal | imię = Renata | nazwisko2 = Siedlecka | imię2 = Ewa | tytuł = Czy Trybunał Konstytucyjny zastopuje PiS | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 4 | data = 2 grudnia 2015}}</ref>.
Uchwały o powołaniu pięciu nowych sędziów zostały opublikowane w [[Monitor Polski|Monitorze Polskim]] 2 grudnia 2015 wieczorem, ok. 2 godziny po zakończeniu głosowań przez Sejm<ref name="Sejm212">{{Cytuj stronę | url = http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=56 | tytuł = Przebieg procesu legislacyjnego. Druk nr 56. Lista kandydatów na sędziów Trybunału Konstytucyjnego | data = 2 grudnia 2015 | praca = Sejm Rzeczypospolitej Polskiej | opublikowany = sejm.gov.pl | data dostępu = 2015-12-28}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://monitorpolski.gov.pl/mp/2015/1182/1 | tytuł = Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego | data = 2 grudnia 2015 | praca = Monitor Polski poz. 1182 | opublikowany = Rządowe Centrum Legislacji | data dostępu = 2016-01-06}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://monitorpolski.gov.pl/mp/2015/1183/1 | tytuł = Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego | data = 2 grudnia 2015 | praca = Monitor Polski poz. 1183 | opublikowany = Rządowe Centrum Legislacji | data dostępu = 2016-01-06}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://monitorpolski.gov.pl/mp/2015/1184/1 | tytuł = Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego | data = 2 grudnia 2015 | praca = Monitor Polski poz. 1184 | opublikowany = Rządowe Centrum Legislacji | data dostępu = 2016-01-06}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://monitorpolski.gov.pl/mp/2015/1185/1 | tytuł = Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego | data = 2 grudnia 2015 | praca = Monitor Polski poz. 1185 | opublikowany = Rządowe Centrum Legislacji | data dostępu = 2016-01-06}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://monitorpolski.gov.pl/mp/2015/1186/1 | tytuł = Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie wyboru sędziego Trybunału Konstytucyjnego | data = 2 grudnia 2015 | praca = Monitor Polski poz. 1186 | opublikowany = Rządowe Centrum Legislacji | data dostępu = 2016-01-06}}</ref>. W uchwałach o wyborze Henryka Ciocha, Lecha Morawskiego i Mariusza Muszyńskiego Sejm nie określił początku ich kadencji<ref>{{Monitor Polski|2015|1182}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1183}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1184}}</ref>, w przypadku Piotra Pszczółkowskiego i Julii Przyłębskiej ich kadencje w tych uchwałach określono odpowiednio na 3 i 9 grudnia 2015<ref name="MP1182" >{{Monitor Polski|2015|1182}}</ref><ref>{{Monitor Polski|2015|1183}}</ref>.
Prezydent [[Andrzej Duda]] odebrał ślubowanie od pierwszych czterech osób o godz. 0.15 w nocy z 2 na 3 grudnia 2015<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Siedlecka | imię = Ewa | tytuł = Trybynał nieugięty | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 1 | data = 4 grudnia 2015}}</ref>, a od ostatniej z nich 9 grudnia 2015<ref>{{Cytuj stronę|url=https://web.archive.org/web/20151203124052/http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,75,prezydent-odebral-slubowanie-od-sedziow-tk.html|tytuł=Prezydent odebrał ślubowanie od sędziów Trybunału Konstytucyjnego|data=3 grudnia 2015|opublikowany=prezydent.pl|data dostępu=2015-12-24}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,80,prezydent-przyjal-slubowanie-od-sedzi-tk-julii-przylebskiej.html|tytuł=Prezydent przyjął ślubowanie od sędzi Julii Przyłębskiej|data=9 grudnia 2015|opublikowany=prezydent.pl|data dostępu=2015-12-24}}</ref>.
Linia 33:
=== Wyroki Trybunału Konstytucyjnego ===
[[Plik:Dziennik Ustaw 2014 poz. 2129 wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 2015 r. sygn. akt K 3415 (2).jpg|thumb|Pierwsza strona [[Dziennik Ustaw|Dziennika Ustaw]] z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 34/15 z 3 grudnia 2015, którego publikacja była wstrzymywana przez [[Beata Szydło|Beatę Szydło]] od 4 do 16 grudnia 2015]]
3 grudnia 2015 Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie K 34/15 dotyczącej zaskarżonej ustawy z 25 czerwca 2015. TK uznał m.in., że przepis zezwalający na wybór sędziów był zgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim dotyczył sędziów, których kadencja rozpoczynała się w listopadzie 2015 oraz był niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim dotyczył sędziów, których kadencja rozpoczynała się w grudniu 2015<ref name="du2129">{{Cytuj stronę|url=http://dziennikustaw.gov.pl/DU/2015/2129|tytuł=Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 2015 r. sygn. akt K 34/15|opublikowany=dziennikustaw.gov.pl|data dostępu=2015-12-24}}</ref>. W uzasadnieniu Trybunał stwierdził, że prezydent powinien niezwłocznie przyjąć ślubowanie od trzech legalnie wybranych sędziów. Zdaniem [[Kancelaria Prezydenta RP|Kancelarii Prezydenta]] przyjęcie ślubowania stało się niemożliwe, bowiem wszystkie miejsca w Trybunale zostały już obsadzone<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.tokfm.pl/Tokfm/1,145400,19312595,wszystko-jasne-duda-nie-przyjmie-przysiegi-od-trzech-sedziow.html|tytuł=Wszystko jasne: Duda nie przyjmie przysięgi od trzech sędziów TK. Ale najlepsze jest uzasadnienie|opublikowany=tokfm.pl| data = 8 grudnia 2015|data dostępu=2015-12-24}}</ref>. Andrzej Duda nie odniósł się do wyroku TK w [[Orędzie|orędziu]] wygłoszonym wieczorem 3 grudnia<ref name="GW0712" />.
9 grudnia 2015 Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie K 35/15 dotyczącej zaskarżonej ustawy z 19 listopada 2015. TK uznał m.in., że niekonstytucyjne są przepisy o ponownym wyborze sędziów, a także o pozbawieniu funkcji obecnego prezesa i wiceprezesa TK. Jednocześnie Trybunał stwierdził, że tryb pracy nad ustawą nie naruszył przepisów Konstytucji<ref>{{Cytuj stronę|url=http://dziennikustaw.gov.pl/du/2015/2147/1|tytuł=Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 grudnia 2015 r. sygn. akt K 35/15|opublikowany=dziennikustaw.gov.pl|data dostępu=2015-12-24}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.wprost.pl/ar/527738/Wyrok-TK-z-9-grudnia-opublikowany-w-Dzienniku-Ustaw/|tytuł=Wyrok TK z 9 grudnia opublikowany w Dzienniku Ustaw|opublikowany=wprost.pl| data = 18 grudnia 2015|data dostępu=2015-12-24}}</ref>.
Linia 58:
Ustawa została zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego przez grupę posłów Platformy Obywatelskiej<ref name="GW3112" />, grupę posłów [[Nowoczesna|Nowoczesnej]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe|Polskiego Stronnictwa Ludowego]]<ref name="Domagalski1101">{{Cytuj pismo | nazwisko = Domagalski | imię = Marek | tytuł = Trybunał: jest szansa na wyjście z klinczu | czasopismo = Rzeczpospolita | strony = C2 | data = 11 stycznia 2016}}</ref>, [[Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego|Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego]]<ref name="GW3112">{{Cytuj pismo | nazwisko = Siedlecka | imię = Ewa | tytuł = Trybunał się nie poddaje | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 1, 6 | data = 31 grudnia 2015 – 1 stycznia 2016}}</ref> oraz Rzecznika Praw Obywatelskich<ref name="Domagalski1101"/><ref name="K47/14">{{cytuj stronę|url=http://trybunal.gov.pl/s/k-4715/|tytuł=Nowelizacja ustawy o Trybunale Konstytucyjnym|data dostępu=2016-01-07}}</ref>. Sprawa ma zostać osądzona z pominięciem przepisów zmienionej ustawy<ref name="Siedlecka 13.01"/>.
== Konstytucyjna podstawa decyzji Prezydenta ==
Ponieważ to sama ustawa o TK wymaga przyjęcia przysięgi od sędziów, odmowa przyjęcia przysięgi przez Prezydenta nie jest ingerencją w kompetencje Sejmu. Z prawnego punktu widzenia wybór sędziów ma rangę [[Uchwała|uchwały]], gdyż nie jest to akt normatywny. Jednakże te same przepisy konstytucyjne odnoszą się zarówno do ustaw jak i uchwał – wynika to literalnie z Art. 120 Konstytucji:
<blockquote>
Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej.<ref name=":0" />
</blockquote>
Prezydent RP ma prawo weta i może odmówić podpisania ustawy uchwalonej przez Sejm – przywilej ten przyznaje Art. 122 Konstytucji. Prezydent podejmuje decyzje i działa w imieniu Narodu – nie musi zgadzać się z decyzjami Sejmu. Taka interpretacja wynika z Art. 4. Konstytucji:
<blockquote>
1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.<BR>2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.<ref>{{Cytuj|url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/1.htm|tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|czasopismo = www.sejm.gov.pl|opublikowany = www.sejm.gov.pl|data dostępu = 2016-01-23}}</ref>
</blockquote>
oraz Art. 127 ust. 1:
<blockquote>
Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.<ref name=":1">{{Cytuj|url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/5.htm|tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|czasopismo = www.sejm.gov.pl|opublikowany = www.sejm.gov.pl|data dostępu = 2016-01-23}}</ref>
</blockquote>
Ponieważ TK orzekał na wniosek posłów, a nie Prezydenta, zatem wyrok TK nie był wiążący dla Prezydenta. Dlatego nie czekał on na ten wyrok, a równocześnie nie ma podstaw do zarzutu o niekonstytucyjne działanie. Podstawą jest Art. 122 ust. 5 [[Konstytucja|Konstytucji]]:
<blockquote>
Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3, może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3.<ref name=":0">{{Cytuj|url = http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/4.htm|tytuł = Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|czasopismo = www.sejm.gov.pl|opublikowany = www.sejm.gov.pl|data dostępu = 2016-01-23}}</ref>
</blockquote>
Prezydent nie przekazał uchwały do ponownego rozpatrzenia, ponieważ Sejm nowej kadencji miał intencję wyboru nowych sędziów. Ze względu na Art. 4 oraz Art 127 ust. 1 Konstytucji – Prezydent nie działa w imieniu Sejmu, ale w imieniu Narodu, ponieważ to Naród go wybiera. Tym bardziej uzasadnione jest kierowanie się wynikami ostatnich wyborów, a nie wynikami z przed 4 lat. Ponadto Art 126 ust. 3 Konstytucji wskazuje, że:
<blockquote>
Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.<ref name=":1" />
</blockquote>
Konstytucja jawnie wyklucza prawo weta w przypadku Ustawy Budżetowej (Art. 224), zatem należy przyjąć, że nie przewiduje innych wyjątków. Ponadto Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym również jawnie nie wyłącza prawa weta. Ponadto dodatkową podstawę do prawa weta daje Art. 120 Konstytucji. Jak dotąd Trybunał Konstytucyjny nie rozpatrywał, czy Prezydent miał prawo weta do wyboru sędziów TK przez Sejm – nie odnosił się również ani do Art 120 ani Art. 122 Konstytucji. TK odniósł się wyłącznie do Art. 194 ust. 1 Konstytucji<ref name="du2129" />.
== Reakcje na kryzys ==
Linia 64 ⟶ 89:
[[Plik:Demonstration of supporters of changes to the law on the Constitutional Tribunal in Poland 13 12 2015.JPG|thumb|Demonstracja zwolenników zmiany ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przed siedzibą TK, 13 grudnia 2015]]
[[Plik:Demonstracja Komitet Obrony Demokracji KOD Warszawa 19 grudnia 2015.JPG|thumb|Demonstracja zorganizowana przez [[Komitet Obrony Demokracji]] przed Sejmem, 19 grudnia 2015]]
2 grudnia, w czasie 3. posiedzenia Sejmu VIII kadencji, na którym wybrano pięciu nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, na ul. [[Ulica Wiejska w Warszawie|Wiejskiej]] demonstrowali przeciwnicy i zwolennicy zmian personalnych w składzie TK<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Klauziński | imię = Sebastian | tytuł = Trzy demonstracje pod Sejmem | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 4 | data = 3 grudnia 2015}}</ref>.
| |||