Polimery: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa przek., WP:SK, drobne redakcyjne, poprawa linków
Linia 29:
 
Topologia związana ściśle ze strukturą:
* [[polimerpolimery liniowyliniowe]] – są to polimery, w których łańcuchy główne są proste i nie mają żadnych rozgałęzień np: wysokociśnieniowy [[polietylen]] lub [[Poli(tetrafluoroetylen)|teflon]].
* [[polimerpolimery rozgałęzionyrozgałęzione]] – są to polimery, w których łańcuchy główne są rozgałęzione. Wyróżnia się tutaj:
** [[polimerpolimery bocznołańcuchowybocznołańcuchowe]] – w którym, krótkie, boczne łańcuchy są regularnie bądź nieregularnie rozmieszczone wzdłuż głównego łańcucha;
** [[polimerpolimery rozgałęzionyrozgałęzione wielokrotnie]] po angielsku ''hyperbranched'', w którym występuje wiele wielkokrotnych rozgałęzień, tak że nie da się już wyróżnić głównego łańcucha;
** [[polimerpolimery gwiazdowygwiazdowe]] – w którym z jednego centralnego punktu wybiega kilka do kilkunastu „ramion” będących zwykłymi liniowymi łańcuchami;
* [[polimerpolimery drabinkowydrabinkowe]] – są to polimery, w których występują dwa równoległe łańcuchy główne połączone okresowo krótkimi bocznymi łańcuchami, wyróżnia się formę całkowitą oraz częściową (bok tworzący szkielet jest od miejscami poprzerywany).
* [[polimerpolimery usieciowanyusieciowane]] – są to polimery, które tworzą przestrzenną ciągłą sieć, tak że nie da się już w nich wyróżnić pojedynczych cząsteczek. Dzieli się je na wysokiej i niskiej gęstości usieciowania.
* [[polimerZwiązki cyklicznymakrocykliczne|polimery cykliczne]] – stosunkowo rzadko spotykany, w którym zamiast liniowych cząsteczek występują ogromne cząsteczki cykliczne.
* polimery [[polimer katenanowyKatenany|katenanowe]] – przypominający połączone ogniwa łańcucha; cykliczne fragmenty przenikają się tworząc długi łańcuch polimerowy.
* polimery [[polimer rotaksanowyRotaksany|rotaksanowe]] – tzw. struktura szaszłykowa, czyli na łańcuch polimerowy „nawleczone” zostały krótkie cykliczne cząsteczki.
* polimery [[polimer dendrymerycznydendrymery]]czne – czyli z jednego łańcucha rozchodzą się następne, a z nich kolejne – powstaje [[dendrymery]]cznadendrymeryczna struktura przypominająca drzewo.
 
Dodatkowo rozpatruje się topologię polimerów ze względu na ograniczenia w przestrzeni, czyli jednowymiarowe – płaskie, dwuwymiarowe – czyli szczepione z płaskiej powierzchni) oraz trójwymiarowe - szczepione na sferze.
Linia 49:
 
Kopolimery dzieli się z kolei na:
* [[kopolimerkopolimery statystycznystatystyczne]] – są to polimery, w których występują krótkie losowo przemieszane bloki pochodzące od poszczególnych merów
* [[kopolimerkopolimery gradientowygradientowe]] – są to polimery, w których wstępują krótkie losowo przemieszane bloki, jednak na jednym z końców cząsteczki można znaleźć więcej bloków jednego rodzaju a na drugim drugiego rodzaju
* [[kopolimerkopolimery naprzemiennynaprzemienne]] – są to polimery, w których ściśle naprzemiennie występują krótkie bloki pochodzące od poszczególnych merów
* [[kopolimerkopolimery blokowyblokowe]] – są to polimery, w których występują długie bloki pochodzące z poszczególnych merów - zazwyczaj tylko 2 lub 3
* [[polimerpolimery szczepionyszczepione]] – są polimery, w których do głównego łańcucha są przyłączone bloki pochodzące od innego monomeru w formie bocznych odgałęzień.
 
=== Podział ze względu na budowę ===
; Polimery organiczne
* [[Poliolefiny|poliolefinapoliolefiny]] – polimery zawierające tylko węgiel i wodór, w których występują długie łańcuchy węglowe -C-C-C-. Do najbardziej znanych przykładów zaliczają się [[polietylen]], [[polipropylen]] i [[polistyren]]
* [[Polimerypolimery winylowe|polimer winylowy]] – polimery otrzymywane w wyniku rozerwania wiązań C=C występujących w [[Monomery|monomerach]], na skutek czego powstają długie łańcuchy węglowe. Formalnie rzecz biorąc większość poliolefin również należy do polimerów winylowych, ale zazwyczaj rozumie się pod tą nazwą takie polimery jak [[poliakrylan]], [[Szkło akrylowe|polimetakrylan]], [[Poli(chlorek winylu)|polichlorek winylu]] itp., a więc zawierające oprócz węgla i wodoru także inne atomy.
* [[Polietery|polieterpolietery]] – polimery, w których w głównych łańcuchach występują wiązania [[etery|eterowe]], najbardziej znanym przedstawicielem jest [[poli(tlenek etylenu)]]
* [[poliamidy]] – polimery w których występuje wiązanie amidowe (-NH-C−NH−C(O)-)
* [[poliuretany]] – polimery, w których występuje wiązanie uretanowe (-NH-C−NH−C(O)-O-−O−)
* [[poliestry]] – polimery, w których w głównych łańcuchach występuje [[Estry|wiązanie estrowe]] (-C−C(O)-O-−O−)
* [[poliwęglany]] – polimery, w których występuje wiązanie węglanowe (-O-C−O−C(O)-O-−O−)
* [[Białka|polipeptydy]], poli([[węglowodany]]), [[kwasy nukleinowe]] – to wszystkowszystkie są [[biopolimery|biopolimerami]].
; [[Polimery nieorganiczne]]
Są to polimery, w których w głównych łańcuchach nie występują atomy węgla<ref>{{GoldBook|IT07515|nazwa=inorganic polymer}}</ref>. Należą do nich np. [[polisiloksany]], [[polifosfazen]]y, [[wielosiarczki]] i wiele innych.
 
=== Podział ze względu na taktyczność ===
* [[Taktyczność polimerów|polimerpolimery izotaktycznyizotaktyczne]] – grupy boczne wyłącznie po jednej stronie łańcucha
* [[Taktyczność polimerów|polimerpolimery syndiotaktycznysyndiotaktyczne]] – grupy boczne naprzemiennie po obu stronach łańcucha
* [[Taktyczność polimerów|polimerpolimery ataktycznyataktyczne]] – losowe położenie grup bocznych
 
== Zastosowania polimerów ==
Linia 92:
* [[nylon]] – mocny i rozciągliwy, wykorzystywany do produkcji lin i sztucznych włókien
* [[kauczuk syntetyczny]] – cała grupa polimerów o własnościach elastycznych
* [[TeflonPoli(tetrafluoroetylen)|politetrafluoroetylen]] (PTFE) – charakteryzuje się dużym napięciem powierzchniowym oraz jest wyjątkowo odporny chemicznie, ma też dość wysoką odporność termiczną, ale jest bardzo kosztowny i trudny w obróbce
* [[szkło akrylowe|poli(metakrylan metylu)]] (PMM) (szkło organiczne) – tworzywo o dużej przezroczystości, w zakresie światła widzialnego i UV
* [[Polisiloksany|polisiloksan]] – cała gama tworzyw, od kauczuków i żeli stosowanych w medycynie po tworzywa konstrukcyjne, farby i smary
Linia 99:
{{Commonscat|Polymers}}
* [[sieciowanie]]
* [[Elastyczność (polimery)|elastyczność]] i [[Stopień krystaliczności|krystaliczność]]
* [[Mer (chemia)|mery]], [[monomery]], [[dimery]], [[trimery]] i [[oligomery]]
* [[kopolimery]]