Wersja z 12:49, 8 maj 2016 edytuj Cyborian (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 11 698 edycji dod. nowa sekcja; dr. red. ← poprzednia edycja		Wersja z 15:16, 16 maj 2016 edytuj anuluj edycję Cyborian (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 11 698 edycji dalsze rozszerzenie (sekcja), dod. grafika, in. redakcyjne, zmiana kategorii następna edycja →
Linia 1: '''''Nocny lot''''' ([[język francuski\|fr.]] '''''Vol de nuit''''') – powieść francuskiego pisarza i lotnika [[Antoine de Saint-Exupéry\|Antoine'a de Saint-Exupéry'ego]] z [[1931]] roku. [[Plik:11exupery-inline1-500.jpg\|thumb\|Autor w okresie powstania powieści (Tuluza, 1933)]] == Tło powstania == Była to druga w dorobku twórczym pisarza powieść o cywilnych lotnikach po wcześniej opublikowanej i dobrze przyjętej ''Poczcie na południe'' (~~"Courrier~~„Courrier ~~sud"~~sud”, 1929). Oparta została na osobistych doświadczeniach autora, który pracując od 1926 dla Towarzystwa Latécoère (późniejsza [[Compagnie Générale Aéropostale\|Aéropostale]]), najpierw jako pilot [[poczta lotnicza\|poczty lotniczej]], a następnie (1929-31) jako dyrektor jego południowoamerykańskiego oddziału Aeroposta Argentina, poznał w ten sposób opisywaną tematykę obustronnie. Powieść dedykował swemu ówczesnemu dyrektorowi Didierowi Daurat, będącemu pierwowzorem postaci ambitnego i wymagającego Rivière'a. Postać pilota Fabiena zdradza cechy osobiste, podobnie jak anonimowa postać jego młodej żony, nawiązująca do Consuelo – poznanej wówczas w Argentynie żony pisarza. Również inne, drugoplanowe postacie powieści wzorowane są na osobach pochodzących z ówczesnego zawodowego otoczenia autora. Wydana z przedmową [[André Gide\|André Gide'a]] przez paryskie wydawnictwo [[Gallimard]] w grudniu 1931, powieść uzyskała w tym samym roku nagrodę [[Prix Femina]] i ugruntowała obecność jej autora w świecie literackim<ref>Jako znaczące wydarzenie kulturalne została omówiona nawet w prasie latynoamerykańskiej: "La Gazette des Français du Paraguay" (n° 14, année II, Assomption): ''Antoine de Saint-Exupéry, Vol de nuit 1931, Vaincre l'impossible – Antoine de Saint-Exupéry, Vuelo nocturno 1931, Superar lo desconocido''.</ref>. Była jedną z pierwszych powieści wydanych przez Gallimarda w formacie kieszonkowym (seria „Le livre de poche”, 1953). Przełożona na kilka języków i wciąż zaliczana do światowych bestsellerów<ref>Według Stacy Schiff: ''Saint-Exupéry: A Biography''. New York: Alfred A. Knopf, 1994, s. 210.</ref>. == Treść == Akcja tej niewielkiej objętościowo powieści jest równie skąpa: pilot Fabien odbywa uciążliwy lot z pocztą z odległej [[Patagonia\|Patagonii]] do [[Buenos Aires]]. W centrali jego przelot śledzony jest przez dyżurnych radiotelegrafistów i niecierpliwie oczekiwany przez zamiłowanego w punktualności dyrektora Rivière. Z niepokojem też czeka na przybycie męża jego młoda żona. Tymczasem początkowo korzystne warunki pogodowe pogarszają się i samolot Fabiena dostaje się w obszar groźnej burzy, w której pilot z wolna traci orientację. Kiedy do bazy przybywają inni piloci, a jego maszyny wciąż brak – oczekujący przyjmują dramatyczne przypuszczenie o zaginięciu za tragiczną pewność. == Cechy powieści == [[Plik:Avion Couzinet 70 a l'atterrissage.jpg\|thumb\|230px\|Samolot ówczesnej poczty lotniczej]] Utwór ten uważany często za opowiadanie, jest w istocie powieścią psychologiczną, w której tragizm opisanej sytuacji pisarz połączył z ukazaniem swoistego heroizmu głównych postaci. Tocząca się w 1930 r. akcja rozgrywa się równolegle na dwóch planach i ma dwóch bohaterów (Fabien i Rivière). Jej osią jest tytułowy lot nocny, który „trwa niby choroba”, i podobnie jak ona, do zaangażowania się zmusza też innych. Dla autora stanowi on przede wszystkim niezwykłe tło dla ukazania dwóch przeciwstawnych osobowości: jedną jest arbitralny i wymagający szef, który w przesadnej trosce o dobro firmy stale nagina wolę swych pracowników, zmuszając ich do nadzwyczajnych dokonań. Drugą jest pracownik – jako uległy podmiot jego woli, który usiłując sprostać tym wymaganiom, często nadmiernie ryzykuje i niekiedy płaci własnym życiem. Osobno nakreślono dramat młodej żony, której mężczyzna „przeznaczony jest na ową dziwną ofiarę”. Lotnik Fabien – człowiek, którego kocha i otacza swą troskliwością, a który zniewolony reżimem pracy, ustawicznie wymyka się i od niej oddala, stając się wtedy tajemniczy i obcy, jak ktoś prowadzący podwójne życie. Ich wspólne zacisze domowe jest dla niego „tylko dnem morza”, a pochłonięty swą pracą mąż doznaje w niej uczuć, których z kochającą żoną nie dzieli i które do końca pozostają dla niej skryte. Na szczególnie kontrowersyjną, a przez to główną postać opowieści wykreowany jest jednak Rivière – szef ogarnięty pragnieniem udowodnienia wyższości poczty lotniczej nad innymi formami przesyłek, i obsesyjnie działający na rzecz wzrostu jej opłacalności dla przedsiębiorstwa. On sam jest zarazem twórcą i niewolnikiem rygorystycznego układu z drobiazgowo przestrzeganym regulaminem „przypominającym obrządek religijny”. Będąc jego surowym strażnikiem, jest przekonany, że „zbrodnią byłaby pobłażliwość”, a wszelkie okazywanie innym słabości może go tylko ośmieszyć. Zawodowa gorliwość zmusza go też do nieustannego pobudzania ambicji pracowników, by stłumić w nich naturalne poczucie obaw, wątpliwości i lęku. „Obchodzi go jedynie cel ostateczny” i jako osamotniony zwolennik nocnych lotów, tworzy w ten sposób bezwzględny system eksploatacji personelu, w którym nie ma miejsca na przyjaźń (''Można kochać tych, którym się rozkazuje, ale nie trzeba im o tym mówić''<ref>''Nocny lot'', wyd. cytowane w bibliografii, s. 27.</ref>). W praktyce i on pada ofiarą tego układu: surowy rygor i brzemię odpowiedzialności za tych, którzy w lotach stale narażają swe życie, skutkuje jego wyobcowaniem w środowisku pracy i poza nią. Wprawdzie obojętny na swą opinię wśród pracowników, którym „zawsze przypomina dziewiętnastowiecznego wędrowca”, całkowicie pochłonięty swą misją i nieustannie zaangażowany w działanie – w istocie czuje się „obcy i osamotniony” nawet w tłumie otaczających go ludzi. W jego osobie pisarz dał wnikliwą analizę postaci chorobliwie skupionego na zadaniu i wyalienowanego z otoczenia zwierzchnika. == Odbiór i adaptacje == Mimo ogólnego uznania i przyznanej nagrody, powieść natrafiła też w kraju na krytykę, przede wszystkim w kręgach zawodowych (pilotów), co wrażliwego autora dotknęło wywołując u niego przewlekły kryzys twórczy, zakończony dopiero w 1939 wydaniem kolejnej powieści (''[[Ziemia, planeta ludzi]]''). Z widocznym powodzeniem spotkał się odbiór utworu zagranicą. Już w 1933 powieść przeniósł na ekran [[Clarence Brown]] jako ''Night Flight'' , w którym ~~główne~~najważniejsze role zagrali [[John Barrymor]]e (Rivière), [[Clark Gable]] (Fabien), [[Helen Hayes]] (jego żona), [[Robert Montgomery]] (pilot Pellerin) oraz [[ Lionel Barrymore]] (inspektor Robineau). Powieść stanowiła także inspirację dla amerykańskiego kompozytora Gardnera Reada, który w 1936-37 stworzył 7-minutowy utwór na orkiestrę zatytułowany ''Night Flight, tone poem for orchestra, Opus 44''. Z kolei [[Luigi Dallapiccola]] był twórcą osnutej na utworze opery ''Volo di notte'', skomponowanej do włoskiego libretta (premiera we Florencji w maju 1940). == Przekłady i wydania polskie == Linia 25 ⟶ 35: == Bibliografia == * Curtis Cate: ''Saint-Exupéry''. Paris: Éditions Grasset, 1973 * Antoine de Saint-Exupéry: ''Nocny lot''. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1967 [[Kategoria:Francuskie ~~opowiadania~~powieści]] [[Kategoria:Utwory literackie z 1931]]

Nocny lot (powieść): Różnice pomiędzy wersjami