Miles Davis: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Drugi Wielki Kwintet (1964 do 1968): eliminacja pov |
|||
Linia 15:
|gatunek = [[bebop]], [[cool jazz]], [[modal jazz]], [[jazz-rock]], [[funk]]
|zawód = [[muzyk]]
|aktywność = [[1944]]
|wytwórnia płytowa = [[Columbia Records]]
|powiązania = [[John Coltrane]], [[Gil Evans]], [[Charlie Parker]], [[Herbie Hancock]], [[Wayne Shorter]], [[John McLaughlin (muzyk)|John McLaughlin]]
Linia 30:
Stał na czele niemal każdego istotnego etapu rozwoju jazzu od czasów II wojny światowej po lata 90. Pojawił się na wielu spośród ważnych nagrań [[bebop]]owych, był prekursorem [[jazz-rock]]a i nagrał pierwszy [[cool jazz]]owy album. Był jedną z osób odpowiedzialnych za rozwój [[jazz modalny|jazzu modalnego]], a [[Jazz-rock|jazz fusion]] powstało w wyniku jego współpracy z innymi muzykami w późnych latach 60. i wczesnych 70. [[Free jazz]] był jedynym powojennym stylem, na który Davis nie miał znaczącego wpływu, jednakże był później uprawiany przez niektórych muzyków występujących w zespołach Davisa. Nagrania, razem z dorobkiem koncertowym jego licznych grup, odegrały kluczową rolę w procesie akceptacji jazzu jako gatunku muzycznego o trwałej wartości.
Davis był jednym z późnych przedstawicieli linii trębaczy jazzowych, którą rozpoczął [[Buddy Bolden]] i która objęła [[Joe King Oliver|Joego „Kinga” Olivera]], [[Louis Armstrong|Louisa Armstronga]], [[Roy Eldridge|Roya
W 1984 Davis otrzymał [[NEA Jazz Masters|NEA Jazz Masters Award]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://arts.gov/honors/jazz/miles-davis |tytuł=NEA Jazz Masters – Miles Davis |data dostępu=2014-07-05}}</ref>. 13 marca 2006 został pośmiertnie wprowadzony do [[Rock and Roll Hall of Fame]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://web.archive.org/web/20101002044854/http://digitaldreamdoor.com/pages/best_halloffame.html| tytuł = Rock
== Biografia ==
Linia 40:
Matka Davisa, Cleota Henry Davis, chciała by Davis nauczył się gry na skrzypcach – sama była zdolną pianistką [[blues]]ową, ale ukrywała to przed synem, uważając „czarną” muzykę za nie wystarczająco elegancką. W wieku dziewięciu lat Davis dostał od przyjaciela ojca swoją pierwszą [[trąbka|trąbkę]], ale poważną naukę gry zaczął dopiero mając trzynaście lat, gdy ojciec sprezentował mu nową trąbkę i zaaranżował lekcje u lokalnego trębacza, Elwooda Buchanana. Wbrew ówczesnej modzie, Buchanan podkreślał wagę gry bez użycia [[vibrato]] i Davis używał rozpoznawalnego, klarownego brzmienia podczas całej swojej późniejszej kariery. Davis skomentował wagę owego charakterystycznego brzmienia mówiąc: ''Lubię czysty, nienacechowany dźwięk, jak czysty dźwięk bez nadmiaru [[tremolo]] i nie nazbyt dużo basu. Tylko dokładnie pośrodku. Gdy nie mogę uzyskać tego dźwięku, nie mogę w ogóle grać''.
[[Clark Terry]] był kolejną ważną inspiracją i przyjacielem Davisa. W wieku lat szesnastu Davis był już członkiem stowarzyszenia muzyków i pracował zawodowo, gdy nie uczęszczał do szkoły średniej. Mając lat siedemnaście spędził rok grając u Eddiego
W [[1944]] roku, grupa Billiego
=== Bebop i narodziny cool jazzu (1944 do 1955) ===
Linia 48:
W 1944 roku Davis przeprowadził się do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]], pozornie by rozpocząć naukę w [[Julliard School of Music]]. W rzeczywistości jednak zaniedbał edukację i natychmiast zabrał się do poszukiwań [[Charlie Parker|Charliego Parkera]]. Jego pierwsze nagrania zostały opublikowane w [[1945]] roku i wkrótce stał się członkiem kwintetu Parkera występując na licznych parkerowskich nowatorskich płytach [[bebop]]owych wytwórni Savoy i Dial. Już wtedy styl gry Davisa na trąbce wyróżniał się, jednak brakowało mu jeszcze pewności siebie i wirtuozerii jego mistrza, znany był z „zadławionego dźwięku” (znak rozpoznawczy Davisa) i z potykania się czasami podczas swoich solówek.
W [[1948]] roku odbywał już praktykę jako [[sideman]], zarówno na scenie i na nagraniach i jego kariera nagraniowa zaczynała kwitnąć. Davis zaczął pracować w [[nonet|nonecie]], w którym obecne były rzadko spotykane instrumenty takie jak [[róg (instrument muzyczny)|waltornia]] i [[tuba]]. W nonecie występował młody [[Gerry Mulligan]] i [[Lee Konitz]]. Po kilku występach w nowojorskim Royal Roost, Davis podpisał kontrakt z [[Capitol Records]]. Nonet wydał kilka singli w [[1949]] i [[1950]], które zawierały aranżacje [[Gil Evans|Gila Evansa]],
W latach [[1950]]
Nagrania z 1954 roku nie zostały jednakże wydane natychmiast i na popularność wśród publiczności jazzowej i krytyków musiał czekać aż do czerwca 1955 roku, gdy zagrał legendarne solo na '''Round Midnight'' [[Thelonious Monk|Monka]] na [[Newport Jazz Festival]]. Ten występ sprawił, że Davis znów znalazł się w centrum jazzowej uwagi, co doprowadziło do podpisania przez
=== Pierwszy Wielki Kwintet i Sekstet (1955 do 1958) ===
Linia 62:
Mimo że dziś kwintet uważany jest za jedną z najwspanialszych grup w historii jazzu, wybór sidemanów Davisa był wówczas przedmiotem krytyki. Co więcej, skład kwintetu nigdy nie był stabilny; kilku jego członków używało heroiny i Kwintet Milesa Davisa został rozwiązany na początku [[1957]] roku.
W [[1958]] kwintet reaktywował się jako [[sekstet]], z dodatkowym udziałem [[Cannonball Adderley|Cannonballa Adderleya]] na [[saksofon altowy|saksofonie altowym]] i dokonał nagrania ''Milestones''. Muzycznie, obejmowało ono zarówno motywy należące do przeszłości, jak i przyszłości jazzu. Davis (zręcznie wspomagany przez
=== Nagrania z Gilem Evansem (1957 do 1963) ===
W późnych latach pięćdziesiątych i wczesnych sześćdziesiątych Davis nagrał szereg albumów z Gilem Evansem, często grając nie tylko na trąbce, ale i na [[skrzydłówka|skrzydłówce]]. Pierwszy z nich, ''[[Miles Ahead]]'' (1957) wylansował jego wysoko cenioną grę w [[big-band]]zie i sekcję na [[róg (instrument muzyczny)|róg]] w aranżacji Evansa. Wśród melodii znalazły się ''The Duke''
W ''[[Porgy and Bess (album Milesa Davisa)|Porgy and Bess]]'' Davisa i Evansa, aranżacji opery [[George Gershwin|
''[[Sketches of Spain]]'' ([[1959]] do [[1960]]) zawierał utwory współczesnego hiszpańskiego kompozytora [[Joaquín Rodrigo|Joaquína Rodrigo]] i nieżyjącego [[Manuel de Falla|Manuela de Falli]], a także oryginalne kompozycje Gila Evansa z motywami hiszpańskimi. Na ''Miles Davis at Carnegie Hall'' (1961) znalazł się utwór Rodrigo ''[[Concierto de Aranjuez]]'' obok innych melodii nagranych podczas koncertu z orkiestrą pod dyrekcją Evansa.
Sesje lat [[1962]] i [[1963]] zaowocowały albumem ''[[Quiet Nights (album Milesa Davisa)|Quiet Nights]]'', krótkim zbiorem melodii [[bossa nova]], który został wydany wbrew życzeniom zarówno Evansa, jak i Davisa. Była to ostatnia okazja, podczas której ta dwójka nagrała wspólnie pełen album, ale Evans pozostał jednym z najważniejszych współpracowników i przyjaciół Davisa. Pod koniec swojego życia i po śmierci Evansa Davis powiedział: ''Gil był moim najlepszym przyjacielem''.
=== Kind of Blue (1959 do 1964) ===
Po nagraniu Milestones, Garland i Jones zostali zastąpieni przez [[Bill Evans|Billa Evansa]] i [[Jimmy Cobb|
W marcu i kwietniu 1959 Davis raz jeszcze wszedł do studia z własnym sekstetem i Billem Evansem by nagrać album, który uważany jest przez wielu za arcydzieło, ''[[Kind of Blue]]''. Album został zaplanowany wokół stylu fortepianowego Evansa. Miały na niego wpływ również koncepcje, których Evans nauczył się grając z [[George Russell (muzyk)|
W tym samym roku, stojąc podczas przerwy przed słynnym nowojorskim klubem Birdland Davis został pobity przez nowojorskich policjantów, a następnie aresztowany. Uważając, że atak ten miał motywy [[rasizm|rasistowskie]], starał się przeprowadzić sprawę sądowo, ale ostatecznie zrezygnował. Takie traktowanie było znacząco różne od tego jak Davis traktowany był poza granicami USA, zwłaszcza na trasach europejskich, gdzie był powszechnie fetowany.
Davis przekonał
W [[1963]] roku Davisa opuściła wieloletnia sekcja rytmiczna składająca się z
Członkowie młodej [[sekcja rytmiczna|sekcji rytmicznej]] szybko zgrali się ze sobą i [[sekcja dęta|sekcją dętą]]; błyskawiczną ewolucję grupy można dostrzec słuchając wspomnianego wyżej albumu studyjnego ''In Europe'' (1963), ''[[The Complete Concert 1964: My Funny Valentine + Four & More|My Funny Valentine]]'' i ''[[The Complete Concert 1964: My Funny Valentine + Four & More|Four and More]]'' (oba z lutego [[1964]] roku). Grupa grała w gruncie rzeczy ten sam bebopowy repertuar i standardy, co wcześniejsze zespoły Davisa, ale podchodziła do nich z coraz większą swobodą strukturalną i rytmiczną i (w przypadku utworów z przyspieszającym tempem) zawrotną szybkością.
Coleman opuścił grupę wiosną 1964 roku i zastąpiony został, dzięki sugestii
Pod koniec lata, Davisowi udało się przekonać [[Wayne Shorter|
=== Drugi Wielki Kwintet (1964 do 1968) ===
Do czasu ''E.S.P.'' ([[1965]]) zespół (drugi wielki kwintet Davisa i ostatni z jego zespołów akustycznych) składał się z
Dwunocny występ grupy w [[Chicago]] pod koniec 1965 roku uchwycony został na składającym się z 8 CD zestawie ''The Complete Live at The Plugged Nickel'' 1965 wydanym w [[1995]]. W przeciwieństwie do większości nagrań studyjnych grupy, koncert na żywo wciąż ukazywał zespół jako grający głównie standardy i melodie bebop, aczkolwiek z większą swobodą niż w latach poprzednich.
Po tym nastąpił szereg nagrań studyjnych: ''[[Miles Smiles]]'' ([[1966]]), ''[[Sorcerer]]'' ([[1967]]), ''[[Nefertiti (album)|Nefertiti]]'' (1967), ''[[Miles in the Sky]]'' ([[1968]]) i ''[[Filles de Kilimanjaro]]'' (1968). Podejście kwintetu do improwizacji stało się znane jako ''time no changes'' (ang. ''czas bez zmian'') lub ''freebop'', jako że, podczas gdy utrzymali miarowy rytm, porzucili podejście zmiennoakordowe bebopu na rzecz podejścia modalnego. Sekcja rytmiczna stała się bardziej luźna, będąc w stanie zmieniać tempo rozkładu metrycznego. Aż do ''Nefertiti'', nagrania studyjne składały się w głównej mierze z oryginałów
''Miles in the Sky'' i ''Filles de Kilimanjaro'', na których wprowadzone zostały nieśmiało na części utworów gitara basowa, fortepian elektryczny i gitara, wyraźnie wskazywały na następujący w dorobku Davisa etap [[Jazz-rock|fusion]]. Davis rozpoczął także eksperymentować na tych nagraniach z podejściem zorientowanym bardziej [[rock]]owo, i do czasu nagrania drugiej części ''Filles de Kilimanjaro'', [[Dave Holland (basista)|Dave Holland]] i [[Chick Corea]] zastąpili Cartera i Hancocka w zespole; zarówno jednak Carter, jak i Hancock brali jeszcze potem udział w późniejszych sesjach nagraniowych. Davis zaczął wkrótce przejmować kompozytorskie obowiązki swoich sidemanów.
=== Elektryczny Miles (1968 do 1975) ===
Wydane w ostatnich latach zestawy płyt pokazują, że progresja Davisa od „freebopu” (lub postbopu) jego Drugiego Kwintetu do poważnego, rytmicznego świata fusion była znacznie mniej raptowna niż wydawało się początkowo, gdy ''[[In a Silent Way]]'' pojawiło się po ''Filles de Kilimanjaro''. Źródła inspiracji Milesa, często powiązane z gustami jego przyszłej żony, Betty Mabry, stanowiły takie gatunki późnych lat sześćdziesiątych jak [[acid (gatunek muzyki)|acid]], [[funk]] i legendy rocka, jak choćby [[Sly and the Family Stone]], [[James Brown]] czy [[Jimi Hendrix]]<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.metro.co.uk/metrolife/music/article.html?Music_extra:_jazz&in_article_id=294536&in_page_id=25 |tytuł=Music extra: jazz |opublikowany=www.metro.co.uk |data=4 września 2008 |język=pl |data dostępu=2009-11-14}}</ref>. Trochę później, najbardziej zauważalnie na ''[[On the Corner]]'' z [[1972]], ewidentny stał się wpływ [[Karlheinz Stockhausen|Karlheinza Stockhausena]]. Te zmiany wymagały od Davisa i jego zespołu adaptacji do nowoczesnych, elektrycznych instrumentów, zarówno przy występach na żywo, jak i gry w studio.
Do czasu, gdy ''In a Silent Way'' zostało nagrane w lutym [[1969]], Davis powiększył swój standardowy kwintet o dodatkowych graczy. Hancock i [[Joe Zawinul]] zostali wciągnięci by wspomagać Coreę na klawiszach elektrycznych, a młody gitarzysta [[John McLaughlin (muzyk)|John McLaughlin]] wystąpił wówczas z Davisem po raz pierwszy. W tym czasie, Wayne Shorter grał dodatkowo na saksofonie sopranowym. Po nagraniu tego albumu Tony Williams odszedł z zespołu by założyć grupę ''Lifetime'' i został zastąpiony przez [[Jack DeJohnette|Jacka
W tym okresie Davis koncertował ze „Straconym Kwintetem” Shortera, Corei, Hollanda i
Oba nagrania, zwłaszcza ''Bitches Brew'', stały się wielkimi bestsellerami Davisa i oskarżano go o „wyprzedawanie” swoich byłych fanów, jednocześnie przyciągając fanów, którzy słuchali twórczości Davisa równocześnie z innymi najpopularniejszymi dziełami późnych lat sześćdziesiątych.
Davis sięgał po nową publiczność także na inne sposoby. Począwszy od ''Bitches Brew'' jego albumy zaczęły zawierać dzieła sztuki w znacznie większej mierze zgodne z ruchami psychodelicznymi i „[[Black Power]]” niż z twórczością obecną na jego wcześniejszych nagraniach. Dokonał znaczących cięć w swoim zwyczajowym honorarium koncertowym, by móc grać przed grupami rockowymi [[Steve Miller Band]], [[Grateful Dead]] i [[Carlos Santana|Santana]]<ref>Carlos Santana powiedział, że to on powinien grać przed Davisem, nie na odwrót.</ref>. Kilka albumów na żywo zostało nagranych we wczesnych latach siedemdziesiątych podczas takich występów jak ''[[Live at the Fillmore East (March 7, 1970): It's About that Time]]'' (marzec [[1970]]; ostatni występ Shortera w zespole), ''[[Black Beauty: Miles Davis at Fillmore West]]'' (kwiecień 1970; [[Steve Grossman]] w zastępstwie Shortera na saksofonach) i ''[[Miles Davis at Fillmore: Live at the Fillmore East]]'' (czerwiec 1970; [[Keith Jarrett]] dołącza do grupy jako drugi klawiszowiec). W przeciwieństwie do „Straconego Kwintetu”, muzyka tych albumów była bardziej funky i silniej zorientowana w stronę rocka, ze stosunkowo nieznacznymi tendencjami free jazzowymi. Corea rozpoczął w istotny sposób polegać na efektach zwanych [[modulacja pierścieniowa|modulacją pierścieniową]] (ring modulator), a Dave Holland posunął się w stronę gitary basowej (początkowo grając na kontrabasie przez pierwszy rok).
Do czasu ''[[Live-Evil]]'' (grudzień 1970; Jarrett jako jedyny klawiszowiec, [[Gary Bartz]] w zastępstwie Grossmana na saksofonach i [[Michael Henderson]] zamiast Hollanda na gitarze basowej, a Airto Moreira na perkusji), zespół Davisa przemienił się w grupę zorientowaną znacznie bardziej w kierunku funk. Davis zaczął eksperymentować z tak zwaną „kaczką” (urządzenie efektowe „[[wah-wah]]”) na swojej trąbce. Kolektyw z Bartzem, Jarrettem i Hendersonem, często określany jako ''Cellar Door band'' (części ''Live-Evil'' grane na żywo nagrane były w klubie o takiej nazwie), nigdy nie nagrał w studio, ale został udokumentowany na zestawie pudełkowym CD ''[[The Cellar Door Sessions 1970]]'', który nagrany został na przestrzeni czterech dni w grudniu 1970 roku.
Linia 121 ⟶ 115:
Davis nie zgodził się na bycie ograniczonym przez oczekiwanie tradycyjnej audiencji lub krytyków muzycznych i kontynuował poszukiwania swojego nowego zespołu. W swojej autobiografii napisał, że chciał tworzyć muzykę dla młodych afroamerykańskich odbiorców. ''[[On the Corner]]'' ([[1972]]) pokazało pozornie bezwysiłkową dawkę funku bez poświęcania rytmicznych, melodycznych niuansów, które obecne były w całej jego karierze. Album ukazywał także wpływy aranżacji studyjnych [[Paul Buckmaster|Paula Buckmastera]] i Stockhausena z jego warstwowymi nagraniami i postprodukcyjną edycją. Album zwrócił także uwagę dzięki obecności saksofonisty, [[Carlos Garnetta|Carlosa Garnetta]]. Album sprowokował falę zażartej krytyki, przykładem której była wypowiedź pewnego krytyka brytyjskiego: ''Kocham Milesa, ale w tym momencie wysiadam''. W swojej autobiografii Davis wyraził opinię, że krytyka ta wzięła się z faktu, że krytycy nie mogli skategoryzować tej muzyki i narzekał, że ''On the Corner'' promowane było w stacjach radiowych jazzu „tradycyjnego”, i tym samym nie docierała do młodych Afroamerykanów. Miles uważał, że nagranie będzie ''czymś, za co czarni ludzie będą mnie pamiętać''.
Po nagraniu ''On the Corner'', Davis założył nową grupę muzyków, w której z dawnego zespołu ''Cellar Door band'' pozostali tylko Michael Henderson, Carlos Garnett i perkusjonista Mtume. W jej skład weszli gitarzysta [[Reggie Lucas]], grający na [[tabla|tabli]] [[Badal Roy]], [[Khalil Balakrishna]] na [[sitar]]ze i perkusista [[Al Foster]]. Co niezwykłe, żaden z tych sidemanów nie był znaczącym instrumentalistą jazzowym; w rezultacie, w muzyce podkreślona była zwartość rytmiczna i zmienna faktura, nie indywidualne sola. Grupa ta, która w ''Philharmonic Hall'' w [[Liverpool|Liverspoolu]] w [[Anglia|Anglii]] nagrała album ''[[Miles Davis in Concert: Live at Philharmonic Hall]]'' (1972), nie satysfakcjonowała Davisa. Do pierwszej połowy [[1973]] roku zrezygnował z
Do połowy lat siedemdziesiątych wydajność produkcyjna Davisa spadała. ''[[Big Fun]]'' (1974) był podwójnym albumem zawierającym cztery długie jamy, nagrane pomiędzy 1969 i 1972. Podobnie ''[[Get Up with It]]'' ([[1975]]) stanowiło zbiór nagrań z poprzednich pięciu lat. ''Get Up With It'' zawierało ''He Loved Him Badly'', wyraz hołdu dla
W 1974 i 1975 roku Columbia nagrała trzy podwójne płyty winylowe Davisa na żywo: ''[[Dark Magus: Live at Carnegie Hall]]'', ''[[Agharta]]'' i ''[[Pangaea]]''. ''Dark Magus'' to nowojorski koncert z 1974; pozostałe dwa nagrania to następujące po sobie koncerty nagrane tego samego dnia w lutym 1975 roku w [[Osaka|Osace]], w [[Japonia|Japonii]]. Tylko ''Agharta'' dostępna była w Stanach; ''Pangaea'' i ''Dark Magus'' zostały początkowo wydane jedynie przez CBS/Sony Japan. Wszystkie trzy zawierały co najmniej dwóch gitarzystów elektrycznych ([[Reggie Lucas]] i [[Pete Cosey]] z arsenałem posthendriksowskich elektronicznych urządzeń zniekształcających dźwięk; [[Dominique Gaumont]] jako trzeci gitarzysta na ''Dark Magus''), bas elektryczny (Davis wciąż opierał się na funkowo zabarwionym, czystej grze Michaela Hendersona), perkusję, instrumenty stroikowe, i Davisa na trąbce (także elektrycznej) i organach. Te albumy, będące udokumentowaniem dorobku grup, których Miles był wówczas liderem, były ostatnimi utworami muzycznymi, które Milesowi przyszło nagrać przez kolejne pięć lat. Występy Davisa, nękanego przez [[osteoartroza|osteoartrozę]] (przez którą w [[1976]] musiał poddać się operacji wymiany stawu biodrowego, pierwszej z kilku), [[Zaburzenia depresyjne|depresję]], zapalenie [[Kaletka maziowa|kaletki maziowej]], [[wrzód|wrzody]], [[Choroby reumatyczne|reumatyzm]] i wznowione [[alkoholizm|uzależnienie od alkoholu]] i nielegalnych środków odurzających (głównie [[kokaina|kokainy]] i [[heroina|heroiny]]), spotykały się z ostrą krytyką od końca 1974 po wczesny 1975 rok; podczas koncertu w małym klubie w [[San Francisco]] zagrał on tylko parę postrzępionych, atonalnych figur na organach i trąbce „wah-wah”, resztę trzygodzinnego występu spędzając na tańczeniu do muzyki granej przez jego zespół. Do czasu gdy grupa dotarła do Japonii w lutym 1975 roku, Davis był na krawędzi psychicznego załamania i wymagał obfitych ilości wódki i [[morfina|morfiny]] aby móc wypełnić swoje zobowiązania.
Linia 129 ⟶ 123:
Wkrótce potem, Davis zupełnie wycofał się z życia publicznego na pięć lat. Jak Gil Evans eufemistycznie stwierdził: ''Jego organizm jest zmęczony. I po całej tej muzyce, do powstania której się przyczynił przez ostatnie 35 lat, potrzebuje wypoczynku.''
Okres ten Davis określał jako barwny moment w jego życiu, podczas którego zamożne białe kobiety rzekomo nie skąpiły mu seksu i narkotyków. W rzeczywistości stał się zupełnie uzależniony od kokainy i heroiny, spędzając prawie cały swój czas leżąc na kanapie w swoim mieszkaniu i oglądając telewizję, wychodząc tylko by zdobyć narkotyki. W 1976 magazyn ''[[Rolling Stone]]'' informował o nadciągającym zgonie trębacza. Większość z najstarszych współpracowników i sojuszników Davisa w społeczności jazzowej, zdumionych polaryzacyjną muzyką lat [[1969]]
Mimo że Davis stał się pariasem sceny muzycznej, to, jak w przypadku każdego płodnego i respektowanego artysty, który z tajemniczych powodów raptownie zaprzestaje tworzyć, jego legenda wśród słuchaczy rosła w postępie geometrycznym, podczas gdy Columbia nie przestawała wydawać albumów kompilacyjnych i niewydanych wcześniej nagrań. Dowodem tego była pozycja Davisa w corocznym sondażu „Top 10” trębaczy według magazynu ''Downbeat'' w [[1979]] roku.
W okresie swojego braku aktywności Davis miał okazję obserwować jak muzyka fusion, którą zainicjował w poprzedniej dekadzie, weszła do głównego nurtu kulturalnego. Czy to grana przez jednego z wielu protegowanych Davisa, w tym Herbiego Hancocka, Chicka Corei z jego przełomową grupą ''Return to Forever'', ''Mahavishnu Orchestra'' Johna McLaughlina, czy the ''Weather Report'' (założyciele, Wayne Shorter i Joe Zawinul obaj spędzili jakiś czas grając w zespołach Davisa), wpływy Davisa można było usłyszeć wszędzie, podobnie jak po każdym z jego rewolucyjnych etapów rozwoju. Mimo że utrzymywał serdeczne stosunki z wszystkimi tymi muzykami do roku 1975 i pozostał dobrym przyjacielem perkusisty Jacka DeJohnette i McLaughlina aż do swojej śmierci, pozostał zazdrosny wobec wielogatunkowego sukcesu, którym cieszyli się jego byli sidemani, a serię koncertów rozpoczynających karierę Hancocka pod koniec 1975 roku uznał, że uwłaczającą swojemu ego. Gdy wyszedł z ukrycia, muzyczni kontynuatorzy Davisa widoczni byli w [[Nowa fala (muzyka)|New Wavie]], a w szczególności w stylistyce [[Prince|Prince’a]]
Nagrania Davisa z lat siedemdziesiątych przeszły ostatnimi laty proces dość radykalnej reoceny i są obecnie uważane przez wielu za znaczący dorobek w porównaniu do wcześniejszego okresu i za niesamowicie interesującą mieszankę idei wywiedzionych zarówno z jazzu, funku i muzyki jazzowej, jak i z eksperymentalnej muzyki zorientowanych metodycznie kompozytorów europejskich. Ostatnimi czasy, [[Dave Douglas]], [[Wadada Leo Smith]], [[Mark Isham]], [[Tim Hagans]], [[Nicholas Payton]] i inni nagrali albumy mniej lub bardziej czerpiące z dorobku elektrycznej ery Davisa.
Linia 139 ⟶ 133:
=== Ostatnia dekada (1981 do 1991) ===
[[Plik:Miles Davis - 1986.jpg|thumb|Miles Davis w 1986]]
Do 1979 rozbudził się związek Davisa z aktorką [[Cicely Tyson]], która do grona gwiazd weszła dzięki swojej roli w '[['Roots]]''. Razem z Tyson, Davis przeszedł pełen [[Detoksykacja|detoks]] i odzyskał swój entuzjazm dla muzyki. Jako że nie grał na trąbce przez większą część z ostatnich trzech lat, odzyskanie słynnej umiejętności odpowiedniego ułożenia ust (koniecznej do sprawnego grania na instrumentach dętych) okazało się wyjątkowo karkołomnym zadaniem. Nagrywając ''[[The Man with the Horn]]'' (sesje rozbite były na przestrzeni lat
Ta początkowo duża grupa muzyków została wkrótce zastąpiona przez mniejsze combo, w którym znaleźli się saksofonista Bill Evans (brak pokrewieństwa z pianistą) i młody basista [[Marcus Miller]], którzy pozostali jednymi z najczęstszych współpracowników Davisa w ciągu następnej dekady. Miles ożenił się z Tyson w [[1981]]; rozwód z nią wziął w [[1988]] roku. Długo oczekiwany ''The Man with the Horn'' został wreszcie wydany (1981), ale uzyskał słabe recenzje u krytyków, mimo osiągnięcia dobrych wyników sprzedaży. W maju nowy zespół zagrał dwukrotnie na ''Newport Jazz Festival'' i koncerty, podobnie jak nagrany na żywo podczas późniejszej trasy koncertowej album ''[[We Want Miles]]'', spotkały się z pozytywną krytyką. W związku z ciągnącymi się problemami zdrowotnymi, forma Davisa była zmienna, ale fani docenili fakt, że program koncertów podzielony był w tradycyjny, „piosenkowy” sposób (w przeciwieństwie do tematycznie nastawionego podejścia bez przerw w koncertach z lat [[1967]] do [[1975]]), a w dobre noce trębacz prezentował potężnie rozbudowany wachlarz możliwości, rezultat wielogodzinnych nieprzerwanych ćwiczeń.
Do czasu ''[[Star People]]'' ([[1983]]) do zespołu Davisa wszedł gitarzysta [[John Scofield]], z którym Davis blisko pracował zarówno przy ''Star People'', jak i ''[[Decoy]]'' z [[1984]], nierozwiniętą, eksperymentalną mieszanką muzyki soul i electronica. Chociaż wiele nagrań Davisa z tego okresu zostało ocenionych jako nierówne, minimalistyczne, mógł być to efekt zamierzony; w tym czasie zakochał się on w graniu tras koncertowych i zdawał się uważać wydawnictwa studyjne nie za dzieła namysłu, ale za szkice dla luźniejszych, bardziej złożonych koncertów. Z siedmioosobowym zespołem, zawierającym Scofielda, Evansa, perkusistę Ala Fostera i basistę Darryla Jonesa (późniejszego członka '[[The Rolling Stones]]') zagrał szereg koncertów w Europie gdzie został przyjęty w niezwykle entuzjastyczny sposób.
Z powrotem w studio, ''[[You're Under Arrest]]'' ([[1985]]) zawierało kolejny stylistyczne odchylenie: interpretacje współczesnych piosenek popowych takich jak ''Time After Time'' [[Cyndi Lauper]] czy ''Human Nature'' [[Michael Jackson|Michaela Jacksona]], za które otrzymał wiele krytyki ze strony prasy jazzowej, mimo że gdzie indziej nagranie zostało dobrze ocenione. Davis zwracał także uwagę, że wiele spośród zaakceptowanych standardów jazzowych było w gruncie rzeczy piosenkami popowymi z [[Broadway (teatr)|broadwayowskich]] teatrów, i że on jedynie wybierał i wykonywał bardziej współczesne przykłady muzyki pop.
''
Raz jeszcze demonstrując swój eklektyzm w tym okresie, Davis współpracował z szeregiem grup z brytyjskiej sceny [[Nowa fala (muzyka)|new wave]], w tym ze [[Scritti Politti]]. Davis – na zaproszenie producenta [[Bill Laswell|Billa Laswella]] – nagrał, według słów [[John Lydon|Johna Lydona]] z [[Public Image Ltd.]] na informacji dołączonej do ich zestawu płytowego ''Plastic Box'', parę partii na trąbkę podczas sesji nagraniowej albumu ''Album'', mimo że, jak powiedział, „o dziwo nie wykorzystali jego wkładu” (także, według notatek Lydona z ''Plastic Box'', Davis przychylnie porównał jego głos do brzmienia swojej trąbki).
Wziąwszy najpierw udział w nagraniu ''[[Artists United Against Apartheid]]'' (''Zjednoczeni Artyści Przeciw Apartheidowi''), Davis podpisał kontrakt z wytwórnią Warner Brothers i ponownie podjął współpracę z Marcusem Millerem. Album będący jej rezultatem, ''[[Tutu (album)|Tutu]]'' ([[1986]]) stał się pierwszym, na którym użyte zostały współczesne techniki studyjne – zaprogramowane syntezatory, sample i wykorzystanie pętli nagranych sekcji perkusyjnych – co pozwoliło stworzyć zupełnie nowe warunki dla gry Davisa. Entuzjastycznie zrecenzowany po wydaniu, album często określany był jako współczesna wersja poważnego ''Sketches of Spain'' i otrzymał nagrodę [[Nagroda Grammy|Grammy]] w [[1987]]. To jest także drugi album z „polskim wkładem”, tym razem w osobie [[Michał Urbaniak|Michała Urbaniaka]].
Po ''Tutu'' Davis nagrał ścieżki dźwiękowe do dwóch filmów: ''[[Cwaniak]]'' i ''[[Siesta (film)|Siesta]]'', przy czym zarówno filmy, jak i muzyka Milesa nie warte były większej uwagi (poza występem [[Morgan Freeman|Morgana Freemana]] jako ''Fast Black'' w ''Cwaniaku''), ale kontynuował występy na trasach koncertowych ze swoim zespołem ciągle zmieniających się muzyków i z zapasami większymi niż przez ostatnie piętnaście lat.
Miles Davis nie przestawał regularnie występować na żywo w ostatnich latach swojego życia. W Polsce wystąpił dwukrotnie na festiwalu [[Jazz Jamboree]] – w [[1983]] oraz w [[1988]] r. Zmarł na [[udar mózgu]] 28 września 1991 w wieku 65 lat. Został pochowany na [[Woodlawn Cemetery]] w [[Bronx|Bronksie]] w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]].
Linia 177 ⟶ 171:
* Szwed, John. ''So What: The Life of Miles Davis''. ISBN 0-434-00759-5.
* Tingen, Paul. ''Miles Beyond: The Electric Explorations of Miles Davis, 1967-1991''. ISBN 0-8230-8360-8.
* {{cytuj stronę| url = http://www.allmusic.com/artist/miles-davis-mn0000423829 | tytuł = ''Miles Davis | opublikowany = allmusic.com | język = en | data dostępu = 2013-09-26
* {{cytuj stronę | url = http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0525.html | tytuł = ''Miles Davis, Trumpeter, Dies; Jazz Genius, 65, Defined Cool
== Linki zewnętrzne ==
{{commonscat|Miles Davis}}
* [http://www.diapazon.pl/PelnyMuzyk.php?Id=68 Biografia Milesa Davisa w serwisie Diapazon.pl] {{lang|
* [http://muzyka.onet.pl/jz,13578,osoba.html Miles Davis w „Encyklopedii Muzyki Popularnej – JAZZ”] {{lang|
* [http://www.milesdavis.com/ Oficjalna strona Milesa Davisa] {{lang|
* [http://www.plosin.com/milesAhead/DiscoDetails.aspx Miles Ahead – Dyskografia Miles Davisa] {{lang|
* [http://www.headheritage.co.uk/unsung/albumofthemonth/359 Miles Davis on the One – recenzje Juliana
* [http://www.musicbox-online.com/davis.html Miles Davis at The Music Box] – Rozbudowana kolekcja recenzji albumów i zestawów pudełkowych {{lang|
* [http://www.culturekiosque.com/jazz/miles/rhemiles1.htm Sons of Miles: Wywiady i sylwetki Milesa Davisa i muzyków tworzących pod jego wrażeniem] {{lang|
* [http://www.miles-beyond.com Miles Beyond] Rozbudowana kolekcja artykułów, wywiadów, zdjęć, listy sesjii muzycznych, pamiątek i innych, obejmująca cały okres electric Milesa, 1967-91 {{lang|
* [http://www.allaboutjazz.com/php/musician.php?id=6144 Miles Davis na All About Jazz] {{lang|
* {{IMDb|osoba|0002537|Miles Davis}}
|