'''Lizander''', [[Greka|gr.]] ''Lysander'' (?–395 p.n.e.) – [[sparta]]ński wódz i polityk.
W roku 407 p.n.e., w końcowej fazie [[II wojna peloponeska|wojny peloponeskiej]] został ''nauarchą'' – naczelnym wodzem floty spartańskiej{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=224}}. Wówczas to dzięki dobrym układom z [[Cyrus Młodszy|Cyrusem Młodszym]] rozbudował i zapewnił finansowanie floty [[Związek Peloponeski|Związku Peloponeskiego]] z perskich środków{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=224-225224–225}}. Zimą 407/406 p.n.e. pokonał ateńską flotę [[Alkibiades]]a (nieobecnego w czasie samej bitwy) w [[Bitwa pod Notion|bitwie pod Notion]],{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=225}}. W następnym roku zakończyła się jego kadencja dowódcy floty i został nim niechętny Persom [[Kallikratidas]], który jednak poniósł klęskę i zginął w [[Bitwa pod Arginuzami|bitwie z Ateńczykami pod Arginuzami]]{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=225-226225–226}}. W 405 p.n.e. Lizander został formalnie zastępcą nowego nauarchy Arakosa, lecz faktycznie to on był dowódcą{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=227}}. W ciągu lata, dzięki funduszom od Cyrusa, rozbudował flotę peloponeską do 180 jednostek{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=227}}. Później ruszył w rejon [[Dardanele|Hellespontu]], gdzie zdobył [[Lampsakos]] i w [[Bitwa u ujścia Ajgospotamoj|bitwie u ujścia Ajgospotamoj]] rozbił flotę ateńską{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=227-228227–228}}. Po tym zwycięstwie popłynął na Morze Egejskie, gdzie usuwał ateńskie garnizony i instalował spartańskich zarządców, a następnie skierował swoją flotę do ateńskiego portu w Pireusie{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=228}}. Tam po długich negocjacjach z [[Teramenes|Theramenesem]] przyjął kapitulację Aten{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=228}}. Z Pireusu popłynął na [[Samos]] i zmusił wyspę do kapitulacji, kończąc tym samym wojnę peloponeską{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=229}}.
Lizandrowi przypadła główna rola w demontażu ateńskiego imperium, które starał się zastąpić spartańskim lub być może własnym{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=232}}. Na terenach kontrolowanych przez pokonanego wroga ustanawiał ''harmostów'' (spartańskich rezydentów) i ''dekarchie'' (komisje dziesięciu), ściągał także na wzór Aten trybut{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=232, 242}}. Elita Sparty zaniepokoiła się rosnącą pozycją Lizandra, odwołano go, a zbudowany przez niego porządek wkrótce rozleciał się{{odn|Bravo|Wipszycka|Węcowski|Wolicki|2009|s=232}}.
