Turoń: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 8:
Osoba odgrywająca turonia szła pochylona i okryta derką w sposób mający przypominać posturą i wyglądem prawdziwe zwierzę. Czasami turoń mógł być prowadzony na sznurku<ref>Czesław Witkowski, ''Polskie obrzędy i zwyczaje ludowe'', wyd. Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Kraków 1965.</ref>.
Po wejściu wraz z grupą [[Kolędowanie|kolędniczą]] do chaty rozpoczynał figle i tańce, skakał, ryczał jak osioł, najbardziej lubił płatać figle kobietą, które ganiał, zaczepiał oraz tłuk je pyskiem. Podczas śpiewania kolęd turoń kłapał pyskiem w takt melodii{{fakt|data=2014-01}} i dzwonił zawieszonym na szyi dzwonkiem
W którymś momencie tych harców następował ważny element kolędowania: turoń padał{{fakt|data=2014-01}}, a wówczas następowało jego cucenie - masowanie, podpalanie pod nim słomy, dmuchanie i wlewanie wódki w pysk kukły, odczynianie uroków. Po takich zabiegach turoń odzyskiwał siły i znów zaczynał hasać, po czym przedstawienie wkrótce{{fakt|data=2014-01}} się kończyło.
W każdym z regionów Polski, gdzie zwyczaj ten występował, wyglądał nieco inaczej.W Krakowskim turoń towarzyszył kolędowaniu z gwiazdą w czasie święta Trzech Króli.Postępował za kolędnikami i gdy weszli oni do chaty lub dworu rzucał się na osoby, które zanadto zapatrzyły się na gwiazdę i towarzyszących jej muzykantów.Pysk jego był wykonany z cienkiego drewna,obity skórą zajęczą i na tyle przepastny, że mógł on połknąć na raz całe jabłko lub opróżnić kieliszek wódki
Kiedy Turoń już naprzykrzył się domownikom, śpiewano mu piosenkę
<poem>
Idź, turoniu, do domu,
nie zawadzaj nikomu,
nie tuś się wychował,
Po czym gospodarz bądź gospodyni dają kolędnikom tytułem "odczepnego" pieniądze oraz podarek ze spiżarni, podziękowawszy za podarki, udają się do następnej chaty.<ref>Oskar Kolberg " Dzieła Wszystkie Tom 48"</ref>▼
nie tu będziesz nocował."
</poem>
▲Po czym gospodarz bądź gospodyni dają kolędnikom tytułem "odczepnego" pieniądze oraz podarek ze spiżarni, podziękowawszy za podarki, udają się do następnej chaty
== Etymologia ==
Jak pisze Oskar Kolberg: "(...) przypomina mi się badanie o Turze,uczenie przez Niemca Hariusza wywiedzione.Tur w językach wschodnich jest wyrazem obcym, a znaczy byka- należy więc do pojęć i obrzędów pogańskiej Słowiańszczyzny, gdzie tur był emblematem Słońca, na cześć zaś jego obchodzono święto Turzycami zwane.Nie inaczej więc turuń tłumaczyć się ma; oto po Bożym Narodzeniu i nowe słońce się rodzi, jaśniej i dłużej świecąc z nastaniem nowego lata."
== Symbolika ==
Turoń symbolizował płodność, był on formą składania życzeń w formie gestów. Swą płodność przekazywał gestem, bodąc domowników rogami .<ref>H. Czachowski, Geneza i funkcje kolędowania</ref>
| |||