Reforma rolna w Polsce (1944): Różnice pomiędzy wersjami

{{Akt prawny infobox

|tytuł aktu = Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 roku<br />o przeprowadzeniu reformy rolnej

|data wydania = 6 września 1944

|data wejścia w życie = 13 września 1944

|rodzaj aktu = dekret

|przedmiot regulacji = [[prawo rolne]]

|status = obowiązujący

|wejście w życie ostatniej zmiany = 1 stycznia 1968

}}

 

 

== Reforma rolna ==

Ziemia została częściowo podzielona między chłopów, częściowo przejęta przez państwo. Ogółem, w latach 1944-1948, na cele reformy rolnej zostało przejętych 9707 [[majątek ziemski|majątków ziemskich]] (ok. 3,49 [[milion|mln]] [[hektar]]ów). Z liczby tej rozparcelowaniu uległo 1,2 mln hektarów pomiędzy 387 000 rodzin chłopskich<ref>''Dzieje Polski. Kalendarium.'' Red. [[Andrzej Chwalba]] Kraków 2000, [[Wydawnictwo Literackie]], ISBN 83-0803-028-9, s. 718-719.</ref>. Ziemie nierozparcelowane włączono do [[Państwowe Nieruchomości Ziemskie|Państwowych Nieruchomości Ziemskich]] lub [[Lasy Państwowe|Lasów Państwowych]]. Postanowienia dekretu interpretowano rozszerzająco, wysiedlając dotychczasowych właścicieli z ich domów, pozbawiając dobytku, w tym dóbr kultury<ref>"Wbrew prawu nie tylko parcelowano grunty rolne poniżej ustawowego 50 ha. ale także nacjonalizowano dwory ziemiańskie nie mające nic wspólnego z produkcją rolna, brano w posiadanie nie tylko siewniki, ale też meble rodzinne oraz nierzadko obrazy przodków przekazywane potomkom z pokolenia na pokolenie jako najcenniejsze pamiątki rodzinne. A przecież te dobra miały być wy łączone spod przepisów rozporządzenia Min. Rolnictwa i Reform Rolnych z marca 1945 r. To było wywłaszczenie ze wszystkiego bez wyjątku. Frazeologii antyziemiańskiej towarzyszyły masowe aresztowania. W samym tylko woj. rzeszowskim od października do listopada 1944 r. uwięziono ok. czterystu byłych właścicieli ziemskich oraz zarządców ich majątków. Pomimo, że przepisy dekretu dawały możliwość otrzymania samodzielnego gospodarstwa rolnego poza obrębem powiatu, w którym znajdował się wywłaszczony majątek, np. na Ziemiach Odzyskanych, to procent ziemian. którzy skorzystali z tej możliwości był znikomy. Większość z nich wolała z powodu prześladowali zniknąć, roztopić się w miejskim tłumie. Młodsze pokolenie szukało szczęścia w profesjach nierolniczych tj. lekarskiej, inżynierskiej zasilając szeregi ''inteligencji pracującej''". [[Artur Wiktor]], ''Losy ruchomych dóbr kultury ziemiaństwa w woj. rzeszowskim po zakończeniu II wojny światowej w latach 1944-1947'', Rzeszów 2008, s. 256 [http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=2619&from=pubindex&dirids=24&lp=20]</ref>. Warstwa [[ziemiaństwo|ziemiaństwa]] została w ten sposób zlikwidowana, a byłym ziemianom zakazano pobytu i zamieszkania w powiecie, gdzie dotychczas znajdował się ich majątek ziemski<ref>"Dekret PKWN wywłaszczał ze skutkiem natychmiastowym i bez odszkodowania wszystkich właścicieli majątków ziemskich o powierzchni powyżej 50 hektarów (w województwach zachodnich powyżej 100 hektarów), odbierając im, oprócz ziemi, żywy inwentarz oraz budynki i ich wyposażenie z dworem włącznie. Ponieważ podczas realizowania reformy pojawiły się rozmaite problemy, podjęto decyzję o wysiedlaniu właścicieli z majątków. Ogłoszone w tym samym czasie ''Wskazówki dla brygad robotniczych pracujących przy parcelacji majątków'' nakazywały „usunąć właściciela [...] w ciągu trzech dni, nie pozwalając mu zabrać nic więcej poza przedmiotami osobistego użytku". Właścicielom ziemskim nie wolno też było brać tej części majątku osobistego, która miała wartość naukową, artystyczną lub muzealną (na podstawie par. 11 rozporządzenia ministra rolnictwa i reform rolnych z 1 marca 1945 r.). Postanowienie to było dla ziemian szczególnie bolesne, pozbawiało ich bowiem wielu pamiątek rodzinnych. Podobnie jak podczas reformy rolnej w Rosji Radzieckiej, podjęto decyzję o usunięciu ziemian poza granice powiatu, w którym znajdował się majątek. Mimo że dekret o reformie rolnej pozbawiał ziemian całego majątku bez odszkodowania, jednak zapewniał im pewne środki do życia. Przyznawał wywłaszczonym ziemianom „zaopatrzenie miesięczne w wysokości uposażenia urzędnika państwowego VI grupy". Tę tak zwaną rentę ziemiańską szybko ograniczono do osób niezdolnych do pracy, a później zamieniono na rentę inwalidzką w najniższym wymiarze. Politykę rolną nowej władzy w Polsce cechował szczególny radykalizm. Przeprowadzane bowiem w tym samym czasie reformy rolne w Czechosłowacji, na Węgrzech i w Rumunii pozostawiały właścicielom ziemskim pewne minimum posiadania. [[Agnieszka Łuczak]], ''Ziemiaństwo wielkopolskie w czasie reformy rolnej'', ''[[Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej|Biuletyn IPN]]'' 1(12)/2002, wyd. [[Instytut Pamięci Narodowej]] Warszawa 2002, s. 38-39.</ref>.

 

 

 

== Skutki reformy ==

 

{{Przypisy|2}}