Szyk wozowy taborytów: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
zmiany redakcyjne i uzupełnienia meryt. na podstawie już opracowanych haseł tej wojny/wojen |
dalsze uzupełnienia, dod. 2 ilustracji |
||
Linia 1:
[[Plik:
[[Plik:Wagenburg.jpg|thumb|Husycki wagenburg w XV-wiecznym wyobrażeniu]]
'''Szyk taborowy''' (szyk wozowy taborytów, niem. ''Wagenburg'') – specyficzny obronny szyk bojowy po raz pierwszy zastosowany na szeroką skalę podczas [[Wojny husyckie|wojen husyckich]] ([[1419]]-[[1434]]).
== Cechy formacji ==
Dzięki połączeniu wozów bojowych, pod których osłoną prowadzono w pierwszej fazie walki ostrzał nieprzyjaciela z łuków, kusz, [[hakownica|hakownic]], [[hufnica|hufnic]] i [[taraśnica|taraśnic]] (broni taniej, łatwo dostępnej i prostej w obsłudze), tworzono ruchomy obóz warowny, umożliwiający także w odpowiednim momencie przejście do działań zaczepnych. W późniejszych czasach coraz częściej używano broni palnej.
Tradycja bitewnego wykorzystania taboru wywodzi się z [[Czechy|Czech]], gdzie w walkach z rycerstwem niemieckim wprowadził je wódz [[Husytyzm|husytów]] [[Jan Žižka]]. Niemieckie określenie ''wagenburg'' oznacza dosłownie „fortecę z wozów” , które ustawiano w krąg lub w czworobok, po czym spinano je łańcuchami. Niekiedy dodatkowo okopywano je dookoła [[fosa|fosą]].
[[Moduł]]owy charakter, mobilność, stosunkowo niski koszt i małe zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych wojskowych, przy jednoczesnej wysokiej skuteczności przyczyniły się do rozpowszechnienia tego szyku. Wykorzystywane w nim wozy przystosowane do walki mogą uchodzić za prototyp czołgów.
== W taktyce epoki ==
Wczesnym sprawdzianem taktyki użycia taborów w bitwie były zwycięskie starcia husytów [[bitwa pod Sudomierzem|pod Sudomierzem]] i [[bitwa pod Benešovem|Beneszowem]] w 1420, gdzie Żiżce udało się dzięki temu pokonać rycerską jazdę przeciwnika. [[Bitwa pod Horicami|Walka pod Horzycami]] wykazała skuteczność obrony także przed spieszoną kawalerią. [[bitwa pod Nekmierzem|Pod Nekmierzem]] nieliczna piechota dzięki taborowi i jego artylerii pobiła parokrotnie silniejszego nieprzyjaciela. W obronie pozycyjnej tabor wykorzystywano umiejętnie nie tylko na wzgórzu ([[bitwa na górze Vladař|góra Vladarz]], Horzyce), lecz także w oparciu o mury miejskie ([[bitwa pod Kutną Horą|Kutna Hora]]).▼
[[Plik:Bitva u Lipan - rozražení hradby.jpg|thumb|Atak jazdy na rozbity tabor (Lipany 1434)]]
▲Wczesnym sprawdzianem taktyki użycia taborów w bitwie były zwycięskie
Z kolei ruchomy szyk taborowy wykorzystano ofensywnie [[bitwa pod Maleszowem|pod Maleszowem]], używając część stoczonych z góry wozów ciężarowych dla rozerwania i zmieszania szyku nieprzyjaciela. W odwrocie zaś umieszczona na wozach artyleria pozwoliła husytom w 1421 wydostać się z osaczenia zarówno pod Kutną Horą, jak i pod górą Vladarz. O wielkiej skuteczności tej formacji obronnej świadczy fakt, że ostatnią bitwę [[wojny husyckie|wojen husyckich]] – pod Krzeczem w 1435 przegrano jedynie wskutek niedomknięcia taboru (podobnie fatalnie zaciążyło nieprzygotowanie taboru do obrony pod [[bitwa pod Hiltersried|Hiltersried 1433]]); była to również ostateczna przyczyna klęski [[bitwa pod Lipanami|pod Lipanami]] w 1434.
== Późniejsze astosowanie ==
[[Plik:Kulturbilder 481-482.JPG|thumb|Tabor polowy w XVI wieku]]
Obronny szyk taborowy stosowali również [[Zakon krzyżacki|krzyżacy]] w bitwie pod [[Bitwa pod Chojnicami|Chojnicami]], a w późniejszych czasach – chętnie [[Kozacy]] (np. pod [[Bitwa pod Chocimiem (1621)|Chocimiem]] czy pod [[Bitwa pod Korsuniem|Korsuniem]]).
| |||