Wojna prusko-austriacka: Różnice pomiędzy wersjami

|konflikt =

|terytorium =

|siły1 = 417 000tys. Prusaków<br />243 000tys. Włochów<br />44 000tys. żołnierzy z krajów niemieckich

|siły2 = 507 000tys. Austriaków i ich sojuszników

|straty1 = ok. 37 000tys. zabitych i rannych żołnierzy pruskich i ich sojuszników

|straty2 = ok. 71 000tys. zabitych i rannych

'''Wojna prusko-austriacka''' ([[język niemiecki|niem.]] '''Deutscher Krieg''', '''Preußisch-Deutscher Krieg''', [[język czeski|czes.]] '''Prusko-rakouská válka''') – konflikt zbrojny pomiędzy [[Królestwo Prus|Królestwem Prus]], [[Zjednoczone Królestwo Włoch|Królestwem Włoch]] i kilkoma państwami-członkami [[Związek Niemiecki|Związku Niemieckiego]], a [[Cesarstwo Austrii|Cesarstwem Austriackim]], [[Królestwo Saksonii|Saksonią]], [[Hanower (państwo)|Królestwem Hanoweru]], [[Królestwo Bawarii|Królestwem Bawarii]] oraz kilkoma państwami-członkami [[Związek Niemiecki|Związku Niemieckiego]], w dniach od 16 czerwca do 23 sierpnia 1866.

Między [[Królestwo Prus|Prusami]] a [[Cesarstwo Austrii|Austrią]] od dawna trwała rywalizacja o przewodnictwo w utworzonym w 1815 [[Związek Niemiecki|Związku Niemieckim]]. Od władców obu państw oczekiwano, że przeprowadzą polityczną unifikację Niemiec i przekształcą Związek w [[Federacja|federacyjne]] państwo ogólnoniemieckie. O ile większość władców niemieckich i arystokracja feudalna tradycyjnie popierały [[Habsburgowie|Habsburgów]], depozytariuszy tradycji [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]], o tyle niemiecka [[burżuazja]] i wielu intelektualistów wiązała swe nadzieje z [[Hohenzollernowie|Hohenzollernami]] i rządem pruskim, bardziej dynamicznym od austriackiego. Od 1834 większość państw niemieckich łączył także [[Niemiecki Związek Celny]], zorganizowany przez Prusy, który zapewniał sprawniejszą współpracę gospodarczą i stanowił pruską przeciwwagę dla wpływów austriackich. Od 1862 funkcję [[premier]]a [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]] pełnił [[Otto von Bismarck]], otwarcie kontestujący dominację austriacką i konsekwentnie dążący do zjednoczenia [[Niemcy|Niemiec]] pod przewodnictwem pruskim. Po [[Wojna duńska 1864 roku|wojnie z Danią]] (1864), Cesarstwo Austrii zyskało oddalone od jej granic Księstwo [[Holsztyn]]u, natomiast Prusy Księstwo [[Szlezwik]]u. Spowodowało to konflikt, który wykorzystał [[Otto von Bismarck]] i w 1866 rozpoczął działania wojenne (choć pierwszy krok należał do Austrii, bo na jej żądanie [[Bundestag]] – powołując się na artykuł 19. Aktu Związkowego Kongresu Wiedeńskiego o „ochronie wewnętrznego bezpieczeństwa Niemiec i zagrożonych praw jego członków” – uchwalił 11 kwietnia 1866 [[Mobilizacja|mobilizację]] związkowych sił zbrojnych, oczywiście poza oddziałami pruskimi). Z uwagi na ten akt – formalnie i w znacznym stopniu faktycznie – była to wojna prusko-niemiecka, jednakże jej główną treścią była rywalizacja pomiędzy dwiema głównymi potęgami, stąd tradycyjna nazwa konfliktu w historiografii. Wcześniej, dzięki działaniom dyplomacji, Bismarck zapewnił sobie neutralność [[Imperium Rosyjskie|Rosji]] i [[II Cesarstwo Francuskie|Francji]] oraz wsparcie [[Zjednoczone Królestwo Włoch|Włoch]], którym obiecał pomoc w uzyskaniu należącej do Austriaków [[Wenecja|Wenecji]].

Główne i decydujące działania prowadzone były jednak przez armie pruskie w należących wówczas do Austrii [[Czechy|Czechach]]. Siły pruskie, rozlokowane między [[Jelenia Góra|Jelenią Górą]] a [[Nysa|Nysą]], składały się z I, V i VI armii, w sumie liczące 115 000tys. ludzi, w tym 10 000tys. kawalerzystów i 352 dział. Głównodowodzącym był książę [[Fryderyk III Hohenzollern|Fryderyk Hohenzollern]], a szefem sztabu [[generał|generał major]] [[Leonhard von Blumenthal]]. Wojska pruskie wkroczyły do Czech przez przełęcze [[Sudety|sudeckie]], kilkoma kolumnami. Po drodze doszło do kilku potyczek, w których Austriacy odnieśli zwycięstwo w [[Bitwa pod Trutnovem|bitwie pod Trutnovem]]. Do decydującej bitwy doszło 3 lipca [[Bitwa pod Sadową|pod Sadową]] w pobliżu [[Hradec Králové]] (znana też jako bitwa pod Königgrätz – Prusacy nacierali spod wsi Sadova przez nurt [[Bystrzyca (dopływ Odry)|Bystrzycy]], Austriacy oparli swoje ugrupowanie o linię następnej rzeki – [[Łaba|Łaby]] i stojącą nad nią fortecę [[Hradec Králové|Königgrätz]]), w Czechach. Wojska austriackie, pod wodzą generała [[Ludwig von Benedek|Ludwiga von Benedeka]], zostały rozbite przez Prusaków.