Kapelusz kardynalski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
→Linki zewnętrzne: źródła/przypisy |
||
Linia 2:
[[Plik:Template-Cardinal.svg|thumb|right|200px|Kapelusz w herbie kardynalskim]]
'''Kapelusz
== Kardynałowie ==
W [[1245]] [[papież]] [[Innocenty IV]] jako pierwszy wyróżnił 13. nowomianowanych kardynałów czerwonymi jedwabnymi kapeluszami, o małej okrągłej główce i szerokim płaskim rondzie. Kapelusze ozdobione umieszczonymi symetrycznie po bokach sznurami, z których każdy zakończony 15 chwostami ([[język włoski|wł.]] ''Fiocchi''), początkowo przysługiwały jedynie kardynałom i były używane w szczególnie uroczystych momentach – nadania godności kardynalskiej i [[konklawe]]. Od [[XVI]] w. stanowią stały element [[herb]]u kardynałów.
Od [[XVI]] w. pojawiają się kapelusze w innych barwach i o innej liczbie chwostów dla oznaczenia innych godności i urzędów kościelnych. Kapelusz pontyfikalny praktycznie wyszedł z właściwego użycia wraz ze zlikwidowaniem Państwa Kościelnego. Do tego czasu noszony był powszechnie w czasie papieskich kawalkad, a także podczas uroczystych wjazdów do miast czy też procesji do katedry podczas ważnych świąt. Galero było wiązane pod brodą, a po bokach zwisały dwa sznury trójkątnie ułożonych pomponów, których liczba zależała od pozycji dostojnika. Kardynałowie nosili czerwone galero, wykonane z sukna i podbite jedwabiem. Ozdoby, w tym sznury i pompony, były przetykane złotem. Purpuraci w czasie konsystorza otrzymywali tzw. ''galero parasole'' (czyli parasolowe). Wykonane było z czerwonego jedwabiu i posiadało dwa długie sznury chwostów. Kiedyś trzymane było nad głową kardynała przez jednego z jego dworzan w czasie procesji (stąd zapewne nazwa). Później galero takie miało funkcje czysto reprezentacyjne: dziekan dworu kardynalskiego trzymał je zawieszone na lewym ramieniu w czasie ważnych uroczystości. Niesiono je także w kondukcie pogrzebowym oraz składano przed lub na katafalku chowanego kardynała. ''Galero parasole'', zgodnie z dawnym zwyczajem, zawieszano nad grobem zmarłego kardynała. Inna tradycja mówi, że gdy taki kapelusz spadnie, jest to znak, że dany purpurat opuścił już czyściec.
== Patriarchowie i arcybiskupi ==
Od [[pontyfikat]]u [[Paweł VI|Pawła VI]] niestosowane już jako nakrycie głowy, pozostały głównym elementem oznaki godności w [[heraldyka kościelna|heraldyce kościelnej]], głównie Kościoła [[Kościół rzymskokatolicki|rzymskokatolickiego]] i Kościołów [[Katolickie Kościoły wschodnie|obrządku wschodniego]]. W heraldyce kościelnej katolickiej i [[anglikanizm|anglikańskiej]] czarny kapelusz z pojedynczymi chwostami używany jest w herbach zwykłych kapłanów.▼
[[Plik:Primate.png|mały|Galero w herbie [[Prymas|prymasa]] bez godności [[Metropolita|metropolity]].]]
Nosili zielone galero ze złotymi dodatkami, zaś biskupi i regent Kancelarii Apostolskiej całe zielone. Kapelusze te wykonywane były z jedwabiu, choć teoretycznie powinny być z czarnego sukna i posiadać tylko jedwabne podbicie.
== Prałaci ==
Pozostałością po kapeluszu kardynalskim jest [[piuska]] używana przez biskupów, arcybiskupów i kardynałów.▼
[[Plik:Protonot.png|lewo|mały|Kapelusz półpontyfikalny w herbie [[Prałat|protonariusza apostolskiego]]]]
Oprócz opisywanego nakrycia głowy wspomniani poprzednio protonotariusze nosili kapelusze półpontyfikalne, które charakteryzowały się mniejszym rondem od typowego galero. Ten typ kapelusza przysługiwał też prałatom ''votantes'' i ''referendarii'' Sygnatury Apostolskiej oraz mistrzom ceremonii Pałaców Apostolskich, tyle że miał fioletowe obszycia.<ref>{{Cytuj|tytuł=Nakrycia głowy – I komu to przeszkadzało?|czasopismo=ikomutoprzeszkadzalo.pl|data dostępu=2016-10-12|opublikowany=ikomutoprzeszkadzalo.pl|url=http://ikomutoprzeszkadzalo.pl/de-vestimentis/nakrycia-glowy/?lang=pl}}</ref>
== Teraźniejszość ==
▲Od [[pontyfikat]]u [[Paweł VI|Pawła VI]] niestosowane już jako nakrycie głowy, pozostały głównym elementem oznaki godności w [[heraldyka kościelna|heraldyce kościelnej]], głównie Kościoła [[Kościół rzymskokatolicki|rzymskokatolickiego]] i Kościołów [[Katolickie Kościoły wschodnie|obrządku wschodniego]]. W [[Heraldyka kościelna|heraldyce kościelnej]] katolickiej i [[anglikanizm|anglikańskiej]] czarny kapelusz z pojedynczymi chwostami używany jest w herbach zwykłych kapłanów.
▲Pozostałością po kapeluszu kardynalskim jest [[piuska]] używana przez biskupów, arcybiskupów i kardynałów. Galero było oznaką jurysdykcji, więc noszono je na terenie podległym swojej władzy i zawsze w parze z [[cappa magna]], na kaptur której zakładano kapelusz.
== Zobacz też ==
| |||