Holenderska choroba wiązu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
rozbudowa, ilustr. |
||
Linia 1:
[[Plik:
[[Plik:Ceratocystis ulmi 1 beentree.jpg|thumb|200px|Obumarły wiązz brunatnymi liśćmi]]
'''Holenderska choroba wiązu''', naczyniowa choroba wiązu, grafioza wiązu
== Występowanie i szkodliwość ==
Grzyb ''Ophiostoma ulmi'' rozprzestrzenił się w [[Europa|Europie]] po 1910 roku, do [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] trafił w 1927 roku, do [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] wraz z przywożonym z [[drewno (technika)|drewnem]] w 1928 roku. ''Ophiostoma himal-ulmi'' jest [[endemit|gatunkiem endemicznym]] dla zachodnich [[Himalaje|Himalajów]]<ref name=Brasier,1>Brasier, C. M. & Mehotra, M. D. (1995). Ophiostoma himal-ulmi sp. nov., a new species of Dutch elm disease fungus endemic to the Himalayas. ''Mycological Research'' 1995, vol. 99 (2), pp. 205-215 (44 ref.) ISSN 0953-7562. Elsevier, Oxford, UK. </ref>. Ostatni ze sprawców, najgroźniejszy ''Ophiostoma novo-ulmi'', został opisany w 1940 roku i odnotowywany był od końca lat 60. XX wieku<ref name=Spooner>Spooner B. and Roberts P. 2005. Fungi. Collins New Naturalist series No. 96. HarperCollins Publishers, London</ref> w zniszczonych [[drzewostan]]ach wiązowych obu kontynentów. Pochodzenie ''O. novo-ulmi'' jest nieznane, istnieje jednak hipoteza, że jest hybrydą pomiędzy ''O. ulmi'' i ''O. himal-ulmi''<ref name=Brasier,2> Brasier, C. M. (1996). New horizons in Dutch elm disease control. Pages 20-28 in: Report on Forest Research, 1996. Forestry Commission. HMSO, London, UK.[7] </ref>, która pojawiła się w [[Chiny|Chinach]].
Choroba ma duże znaczenie gospodarcze, głównie w zadrzewieniach miejskich, parkowych i przydrożnych. Powoduje początkowo zamieranie gałęzi a później całych drzew<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ag.ndsu.edu/pubs/plantsci/trees/pp324w.htm|tytuł=Dutch Elm Disease (North Dacota State University)|data
== Objawy ==
Pierwsze objawy widoczne są już w maju. Charakterystyczne jest [[więdnięcie]] najmłodszych liści i pędów oraz zamieranie gałęzi, konarów postępujące od wierzchołka drzewa w dół. Zamarłe liście blakną, brunatnieją i przez długi czas utrzymują się na drzewie. Na silnie porażonych drzewach w krótkim czasie nagle więdną całe gałęzie. Bezpośrednią przyczyną więdnięcia i obumierania jest przerwanie przepływu wody w naczyniach przez [[wcistki]] i substancje gumowe zatykające naczynia. Choroba zazwyczaj w ciągu roku lub dwóch lat doprowadza do śmierci drzewa, ale może także trwać kilka, a nawet kilkanaście lat. Na takich chorujących wiązach stopniowo odpadają obumarłe gałęzie, inne zasychają, a ich końce zakrzywiają się. Drzewa słabną i w końcu obumierają. Na przekroju porażonych gałęzi widoczne są brunatne przebarwienia najmłodszych naczyń; na przekroju poprzecznym w postaci plamek, na przekroju podłużnym w postaci smug<ref name=fito/>.
== Epidemiologia ==
▲Choroba ma duże znaczenie gospodarcze, głównie w zadrzewieniach miejskich, parkowych i przydrożnych. Powoduje początkowo zamieranie gałęzi a później całych drzew<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ag.ndsu.edu/pubs/plantsci/trees/pp324w.htm|tytuł=Dutch Elm Disease (North Dacota State University)|data dstępu=2010-06-30|język=en}}</ref>.
Choroba rozprzestrzenia się z pomocą chrząszczy z rodziny [[ryjkowcowate|ryjkowcowatych]], podrodziny [[kornikowate|korników]] (Scolytinae): ''[[Hylurgopinus rufipes]]'', [[Ogłodek wielorzędowy|ogłodka wielorzędowego]] (''Scolytus multistriatus''), [[Ogłodek wiązowiec|ogłodka wiązowca]] (''Scolytus scolytus''). Żerują one pod korą osłabionych wiązów oraz ich ściętych pni, tworząc tam korytarze. W korytarzach tych znajdują się zarodniki grzyba. Gdy chrząszcze przenoszą się na młode gałązki lub rozwidlenia pędów, przenoszą zarodniki grzyba. Krążące w naczyniach drzewa soki roślinne roznoszą zarodniki po całym drzewie. Rozwijająca się z nich [[grzybnia]] początkowo rozwija się w naczyniach, później rozprzestrzenia się na pozostałe tkanki, wytwarzając przy tym bardzo liczne [[Konidium|zarodniki konidialne]]. Są one śluzowate i przyklejają się do ciała chrząszczy, które roznoszą je na następne wiązy<ref name=fito/>
{{Przypisy}}
| |||