Stefan Pierwszy Koronowany: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Przekształcanie na Szablon:Władca infobox
m poprawa linków
Linia 52:
'''Stefan Pierwszy Koronowany''' – również '''Stefan Nemanicz''' ([[serb.]] Стефан Првовенчани albo Немањић, ''Stefan Prvovenčani'', albo ''Nemanjić''; ur. ok. 1165, zm. [[24 września]] [[1228]]), syn [[Stefan Nemania|Stefana Nemanii]], od 1196 roku wielki żupan [[Serbia Nemaniczów|Serbii]]<ref>Stefan Nemanicz objął po swoim ojcu, Stefanie Nemanii, tron wielkiego żupana Raszki, państwa istniejącego od około 200 lat. Po rozpadzie pierwszego państwa serbskiego rządzonego przez Wyszesławiców około 950 roku władcy Raszki z czasem zjednoczyli pod swoim berłem jego wschodnie ziemie. Raszka funkcjonowała przez dwa stulecia jako państewko cieszące się pewną autonomią, zależne od Bułgarii, Zety a potem Bizancjum. Panowanie Nemanii przyniosło dwie istotne zmiany: ostateczne zjednoczenie w ręku jednego władcy większości ziem dawnego państwa Wyszesławiców i uniezależnienie od zewnętrznych potęg. Odzwierciedleniem tej nowości dokonań Nemanii, należącego przecież do raszkańskiej dynastii Wukanowiczów, jest uznanie jego samego i jego następców za odrębną serbską dynastię Nemaniczów. Rozwijając program polityczny ojca, Stefan Nemanicz przyjął tytuł króla Serbów. Z czasem nazwa Serbii miała wyprzeć z obiegu określenie Raszka ({{cytuj książkę |nazwisko=Felczak |imię=W. |autor link=Wacław Felczak |nazwisko2= Wasilewski |imię2= T. |autor link2=Wacław Felczak | tytuł= Historia Jugosławii|strony=67-70 i 107-111}}). W odniesieniu do czasów Stefana Nemanii i jego syna w użyciu jest zarówno określenie państwa jako Raszki (oddające nomenklaturę stosowaną ówcześnie, tak np. [[Tadeusz Wasilewski|T. Wasilewski]] w ''Historii Jugosławii'', ss. 107, 110) jak i Serbii (stanowiące raczej termin przyjęty w historiografii [[Georg Ostrogorski|G. Ostrogorski]], ''Dzieje'', s. 386)</ref>, od 1217 król Serbów. Święty [[Serbski Kościół Prawosławny|Serbskiego Kościoła Prawosławnego]], autor dzieła ''Żywot św. Simeona''.
 
Po objęciu władzy w 1196 roku musiał przeciwstawić się starszemu bratu – Wukanowi, który domagał się tronu wielkożupańskiego dla siebie. Pokonany przez połączone siły brata i króla węgierskiego, zbiegł w 1203 roku do Bułgarii, gdzie za cenę oddania Bułgarii [[Nisz]]u, uzyskał pomoc potrzebną do odzyskania tronu. Po rozpadzie [[Cesarstwo Bizantyńskie|Cesarstwa Bizantyńskiego]] w wyniku IV krucjaty w 1204 roku zręcznie zmieniał sojusze, utrzymując niezależność swego państwa. W 1217 roku za zgodą papieża koronował się na króla Serbii. W 1219 roku za zgodą patriarchy [[Cesarstwo Nicejskie|nicejskiego]] doprowadził do uniezależnienia Kościoła serbskiego, tworząc autokefaliczne arcybiskupstwo serbskie. Pod koniec życia złożył [[Postrzyżyny mnisze|śluby zakonne]]. Serbski Kościół Prawosławny czci go jako świętego.
 
== Wczesne lata ==
Linia 58:
 
== Objęcie władzy ==
W kwietniu 1195 roku ojciec Eudoksji [[Aleksy III Angelos]] obalił swego brata Izaaka i objął władzę w Cesarstwie Bizantyńskim. Stefan Nemanicz awansował tym samym do rangi zięcia cesarskiego. Stefan Nemania, który od pewnego czasu nosił się z zamiarem obrania drogi zakonnej, skorzystał z tej sytuacji. Na wiosnę 1196 roku zrzekł się władzy i przekazał tron wielkożupański Stefanowi Nemaniczowi<ref>Św. Sawa w swoim ''Żywocie'' podaje datę 25 marca. {{Cytuj książkę |nazwisko= Ostrogorski |imię=G. |autor link= Georg Ostrogorski |tytuł= Dzieje Bizancjum |strony=389}}</ref>, którego związek poprzez żonę Eudoksję z dworem bizantyńskim, jak się zdawało, dawał większą gwarancję stabilności państwa. Najstarszemu Wukanowi przydzielił Raszkę i usunął się do klasztoru w [[Studenica|Studenicy]]. Rok później przeniósł się na grecką górę [[Athos|Atos]], gdzie zmarł w 1200 roku. Rozgoryczony pominięciem przez ojca jego praw do tronu Wukan rozpoczął zabiegi na Węgrzech i w Rzymie zmierzające do przejęcia władzy w państwie. Sytuacja Stefana Nemanicza zaczęła się gwałtownie pogarszać w związku z szybko postępującym upadkiem potęgi jego głównego sojusznika – Bizancjum. Podjęta przez cesarza niemieckiego [[Henryk VI Hohenstauf|Henryka VI]] próba inwazji obnażyła słabość wschodniego cesarstwa na arenie międzynarodowej, w ślad za tym poszły rebelie wewnętrzne, a od północy skutecznie zaatakował ziemie cesarstwa nowy car bułgarski [[Kałojan]]. W tej sytuacji Stefan Nemanicz zdecydował się oddalić swą bizantyńską żonę i poszukać zbliżenia ze wschodzącą potęgą Wenecji, a poprzez nią z Rzymem. Wukan ubiegł jednak brata. Wiosną 1202 przy pomocy sił węgierskiego króla [[Emeryk węgierski|Emeryka]] zaatakował ziemie Stefana Nemanicza. Jeszcze w 1202 roku wojna zakończyła się zwycięstwem Wukana<ref> Wedle [[Georg Ostrogorski|G. Ostrogorskiego]] Wukan objął rządy w 1203 roku (Dzieje, s. 389)</ref>. Stefan Nemanicz zbiegł na dwór cara Kałojana. Król węgierski Emeryk zaatakował ziemie bułgarskie zdobywając przejściowo [[Belgrad]] i [[Braniczewo]]. Ostatecznie jednak Kałojan odzyskał utracone ziemie, a następnie najechał ziemie serbskie, gdzie pomógł odzyskać tron wielkożupański Stefanowi Nemaniczowi. W zamian za udzieloną pomoc Nemanicz przekazał Bułgarii Nisz wraz rejonem wokół niego<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Ostrogorski |imię=G. |autor link= Georg Ostrogorski |tytuł= Dzieje Bizancjum |strony=388-389}} {{cytuj książkę |nazwisko=Felczak |imię=W. |autor link=Wacław Felczak |nazwisko2= Wasilewski |imię2= T. |autor link2=Tadeusz Wasilewski | tytuł= Historia Jugosławii|strony=109-110}} {{Cytuj książkę |nazwisko= Wasilewski |imię=T. |autor link=Tadeusz Wasilewski |tytuł= Historia Bułgarii |strony=82}}</ref>.
 
== Umocnienie prawosławia ==
Linia 74:
 
[[Plik:Prvovencani Simon Sopocani detalj.jpg|thumb|Stefan Nemanicz jako mnich Symeon – fresk z monasteru [[Sopoćani]]]]
Stefan Nemanicz umiejętnie wykorzystywał napięcia pomiędzy łacinnikami a Grekami. W 1219 nawiązał ponownie stosunki z Bizantyńczykami odbudowującymi w Azji swe państwo ze stolicą w [[Iznik|Nicei]]. W 1207 roku dążący do odbudowania cesarstwa greckiego [[Teodor I Laskarys|Teodor Laskarys]] doprowadził do obioru patriarchy, który w tym samym roku koronował go na cesarza [[Romajowie|Romajów]]. Poprzez swego brata Sawę Stefan Nemanicz zwrócił się do patriarchy Nicei Manuela Charitopulosa o zgodę na utworzenie autokefalicznego biskupstwa serbskiego. Zwracając się do patriarchy Nicei, Stefan I uznawał ciągłość władzy patriarszej, której zaprzeczał władca Epiru [[Teodor Angelos Dukas Komnen|Teodor Angelos]], konkurent Teodora Laskarysa do tytułu cesarza Romajów. Przyjmując patriarchat z Nicei, Stefan Nemanicz uznawał jednocześnie zwierzchnictwo patriarchy nicejskiego, z którego rąk pierwszy arcybiskup serbski otrzymałby sakrę i którego imię wymieniano by odtąd w liturgii serbskiej na pierwszym miejscu. Oznaczało to jednak uniezależnienie Kościoła serbskiego od arcybiskupa Ochrydy, podlegającego rosnącemu w siłę władcy pobliskiego Epiru. Manuel Charitopulos wyraził zgodę na utworzenie [[autokefalia|autokefalicznego]] Kościoła serbskiego. Pierwszym arcybiskupem serbskim został Sawa, który wybrał na swą stolicę biskupią [[Monaster Žiča|monaster w Żiczy]]. Osiągnięcie niezależności kościelnej stanowiło dla młodego królestwa niemałe osiągnięcie. Przypuszcza się, że Sawa jako metropolita serbski mógł ponownie koronować swego brata<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Ostrogorski |imię=G. |autor link= Georg Ostrogorski |tytuł= Dzieje Bizancjum |strony=406}}{{cytuj książkę |nazwisko=Felczak |imię=W. |autor link=Wacław Felczak |nazwisko2= Wasilewski |imię2= T. |autor link2=Tadeusz Wasilewski |tytuł= Historia Jugosławii |strony=111}} {{Cytuj książkę |nazwisko= Wasilewski |imię=T. |autor link=Tadeusz Wasilewski |tytuł= Historia Bułgarii |strony=82}} Hipotezę tą zdecydowanie odrzuca [[Georg Ostrogorski|G. Ostrogorski]] (Dzieje, s. 406)</ref>.
 
W celu umocnienia niezależności Kościoła serbskiego Stefan I ponownie zacieśnił kontakty z Rzymem, wysyłając tam w 1220 roku biskupa Metodego. Jednocześnie zawarł też sojusz z rosnącym w znaczenie władcą Epiru Teodorem Angelosem Dukasem, zwierzchnikiem [[Arcybiskupstwo Ochrydzkie|arcybiskupa Ochrydy]], żeniąc swego syna i następcę Radosława z córką Teodora, Anną Angeliną. Przed śmiercią złożył śluby zakonne, przybierając, tak jak ojciec, imię Symeona. Zmarł 24 września 1228 roku<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Ostrogorski |imię=G. |autor link= Georg Ostrogorski |tytuł= Dzieje Bizancjum |strony=406}} {{cytuj książkę |nazwisko=Felczak |imię=W. |autor link=Wacław Felczak |nazwisko2= Wasilewski |imię2= T. |autor link2=Tadeusz Wasilewski | tytuł= Historia Jugosławii |strony=111}}</ref>.
Linia 167:
 
|}
</div><div class="NavFrame" style="clear: none; display: none"></div></div>
 
{{Przypisy|2}}