|
|commons = Category:Przełęcz Salmopolska
}}
'''Przełęcz Salmopolskaijo'''
'''Przełęcz Salmopolska''' (''Przełęcz Salmopol'', ''Biały Krzyż'') – [[przełęcz]] położona na wysokości 934 m [[n.p.m.]] w paśmie [[Barania Góra|Baraniej Góry]] zwanym także [[Pasmo Wiślańskie|Wiślańskim]], w [[Beskid Śląski|Beskidzie Śląskim]]. Jest obok [[Przełęcz Kubalonka|przełęczy Kubalonka]] istotną przełęczą komunikacyjną w tym paśmie – przebiega przez nią [[Droga wojewódzka nr 942|droga wojewódzka 942]] z [[Wisła (miasto)|Wisły]] do [[Szczyrk]]u i dalej do [[Bielsko-Biała|Bielska-Białej]].
Zwyczajowa nazwa ''Biały Krzyż'' pochodzi od białego, drewnianego krzyża, znajdującego się tuż nad drogą na samej przełęczy. Zasadniczo odnosi się do miejsca w otoczeniu krzyża, jednak często jest odnoszona (niewłaściwie) do samej przełęczy.
Nazwa ''[[Salmopol]]'' dotyczy również osady, położonej poniżej przełęczy po stronie doliny [[Żylica (rzeka)|Żylicy]], tworzącej niegdyś osobną miejscowość, a obecnie należącą do Szczyrku. Salmopol mieli założyć [[ewangelicy]] ze [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]], uchodzący w te rejony przed prześladowaniami religijnymi.
{{osobny artykuł|Salmopol}}
W 1771 r. przez Przełęcz Salmopolską wycofywali się na Śląsk Cieszyński [[Konfederacja barska|konfederaci barscy]] z litewskiej dywizji Szyca, ścigani po przegranej bitwie w Szczyrku przez przeważające siły rosyjskie.
Tuż obok krzyża w [[1932]] r. niemieckie towarzystwo turystyczne [[Beskidenverein]] zbudowało [[stacja turystyczna|stację turystyczną]], nazywaną „Gospodą Antoniego” lub po prostu [[Schronisko "Biały Krzyż"|„Białym Krzyżem”]]. Obecnie znajduje się tu zajazd „Biały Krzyż”, drewniany bar, parking oraz przystanek autobusowy.
W latach 1965-68 wybudowano przez przełęcz atrakcyjną krajoznawczo szosę, łączącą bezpośrednio Szczyrk z Wisłą. Szosa wspina się ze Szczyrku przez Salmopol w górę sześcioma zakosami, przechodzi przez przełęcz na stronę doliny [[Brennica|Brennicy]], po czym przekracza odgałęziający się tu grzbiet [[Pasmo Równicy|pasma Równicy]] i, trawersując zachodnie stoki [[Malinów (wzniesienie)|Malinowa]], śmiało opada do doliny [[Malinka (potok)|Malinki]]. Drogę tę, długości 13 km, wybudowaną kosztem 30 mln ówczesnych złotych, oddano do użytku 22 lipca [[1968]] r. Obecnie droga ta jest fragmentem [[Droga wojewódzka nr 942|drogi wojewódzkiej 942]] [[Bielsko-Biała]] – [[Wisła (miasto)|Wisła]]. Przełęcz Salmopolska stała się w ten sposób najwyższą dostępną komunikacyjnie przełęczą w Beskidzie Śląskim, zaś po [[Przełęcz Krowiarki|Przełęczy Lipnickiej]] (Krowiarki) u stóp [[Babia Góra|Babiej Góry]] – drugą w całych polskich Beskidach. Do przełęczy można dojechać komunikacją publiczną – od strony [[Szczyrk]]u dojeżdżają busy przewoźników prywatnych i PKS w Bielsku-Białej.
W pobliżu przełęczy znajduje się [[Jaskinia Salmopolska]], której korytarze osiągają długość ponad 100 metrów. Ze względu na zawaliskowy charakter korytarzy nie jest jednak oficjalnie udostępniona do zwiedzania (jako [[pomnik przyrody]] nieożywionej podlega ochronie prawnej).
== Szlaki turystyczne ==
* {{szlak|czerwony}} na [[Klimczok]] – 4 godz., z powrotem 3 godz. 30 min.,
* {{szlak|czarny}} do [[Brenna|Brennej]] przez [[Stary Groń (Beskid Śląski)|Stary Groń]] – 2 godz. 30 min., z powrotem 2 godz.,
* {{szlak|czerwony}} {{szlak|niebieski}} do [[Brenna|Brennej]] przez [[Kotarz (Beskid Śląski)|Kotarz]], szlakiem czerwonym na Kotarz, a później niebieskim, 2 godz., z powrotem 2 godz. 30 min.,
* {{szlak|czerwony}} na [[Przełęcz Karkoszczonka]] – 2 godz. 30 min., z powrotem 2 godz. 30 min.,
* {{szlak|czerwony}} na [[Malinowska Skała|Malinowską Skałę]] przez [[Malinów (wzniesienie)|Malinów]] – 1 godz. 30 min., z powrotem 1 godz.,
* {{szlak|żółty}} do [[Szczyrk]]u Górnego – 1 godz., z powrotem 1 godz. 15 min.,
* {{szlak|żółty}} do [[Wisła (miasto)|Wisły]] przez [[Trzy Kopce Wiślańskie]] – 2 godz. 30 min., z powrotem 3 godz.,
* {{szlak|czerwony}} {{szlak|zielony}} {{szlak|czerwony}} na [[Barania Góra|Baranią Górę]] przez [[Malinowska Skała|Malinowską Skałę]] – 4 godz. 30 min., z powrotem 4 godz.,
* {{szlak|czerwony}} na [[Kotarz (Beskid Śląski)|Kotarz]] – 1 godz. 30 min., z powrotem 1 godz.,
* {{szlak|czerwony}} {{szlak|zielony}} na [[Skrzyczne]] przez [[Malinowska Skała|Malinowską Skałę]] – 3 godz., z powrotem 2 godz. 15 min.
{{Przełęcze Beskidu Śląskiego}}
[[Kategoria:Przełęcze Beskidu Śląskiego|Salmopolska]]
| 