Norwegia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m {{Kontrola autorytatywna}}, WP:SK |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 118:
We wczesnym [[średniowiecze|średniowieczu]] kraj podzielony był pomiędzy lokalnych władców. Jednym z pierwszych, którzy podjęli próbę zjednoczenia, był [[Harald Pięknowłosy]] (norw. Harald Hårfagre). On to właśnie w roku 872, po [[Bitwa pod Hafrsfjord|bitwie pod Harsfjorden]] założył pierwszą w Norwegii siedzibę królewską – [[Avaldsnes]]<ref name=autonazwa1>Norwegia 2008 – broszura wydana przez Innowation Norway, s. 13.</ref>.
Pierwszy kościół powstał w Norwegii w [[Moster]] w 995 r. za sprawą króla [[Olaf I Tryggvason|Olafa Tryggvasona]]. Jako symboliczny moment chrystianizacji kraju uznaje się jednak [[bitwa pod Stiklestad|bitwę pod Stiklestad]], gdzie poległ władca Norwegii [[Olaf II Haraldsson|Olaf Haraldsson]], uznany później świętym. XIII wiek to czas świetności Norwegii: pod panowaniem [[Haakon IV Stary|Håkona IV]] w skład terytorium norweskiego wchodziły także [[Jämtland]], [[Islandia]], [[Wyspy Owcze]], [[Orkady]], [[Szetlandy]] i [[Grenlandia]]. W XIV wieku kraj został osłabiony przez zwiększające się wpływy [[Hanza|Hanzy]], epidemię czarnej śmierci w 1349 r. i walki o tron. Po śmierci [[Haakon VI Magnusson|Håkona VI]] w 1380 r. tron objął jego syn [[Olaf Haakonsson|Olaf IV]], a następnie żona zmarłego króla, [[Małgorzata I]], która była także królową [[Dania|Danii]], a później i [[Szwecja|Szwecji]]. W 1397 Norwegia, Szwecja i Dania zawarły unię, zwaną [[unia kalmarska|kalmarską]]. [[Szwecja]] wyłamała się z unii w 1523 r. Norwegia, coraz bardziej zależna od Danii, pozostała w unii do 1814 r. Wtedy to, zwycięzcy w wojnach napoleońskich podpisali traktat w [[Kilonia|Kilonii]], na podstawie którego Norwegia miała stać się częścią [[Szwecja|Szwecji]], jako odszkodowanie dla tej ostatniej za stratę [[Finlandia|Finlandii]] na rzecz [[Rosja|Rosji]]. Uchwalona 17 maja 1814 w [[Eidsvoll]] [[Konstytucja Norwegii|konstytucja]] była próbą odzyskania przez kraj całkowitej suwerenności. Skończyło się jednak na unii personalnej ze [[Szwecja|Szwecją]]. Pełną suwerenność odzyskali Norwegowie w 1905 r. w wyniku referendum niepodległościowego.
W [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] kraj zachował neutralność. W [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] również próbował pozostać neutralny, jednak zaatakowany przez wojska [[Adolf Hitler|hitlerowskie]] 9 kwietnia 1940, przystąpił do antyhitlerowskiej koalicji. Pierwsze lata powojenne to lata rządów [[Partia Pracy (Norwegia)|Norweskiej Partii Pracy]]. Odbudowano [[Norweskie Siły Zbrojne]]. W 1949 r. po długich debatach nad kierunkiem polityki zagranicznej kraj przystąpił do [[NATO]]. W sprawie przystąpienia do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] odbyły się w Norwegii dwa referenda: w 1972 i 1994 r. Oba zakończyły się niewielką przewagą strony opowiadającej się przeciw członkostwu w Unii. Wskutek odkrycia złóż [[ropa naftowa|ropy naftowej]] i [[gaz ziemny|gazu ziemnego]] pod dnem [[Morze Północne|Morza Północnego]] w latach 60. i 70. XX wieku, Norwegia jest obecnie jednym z najbogatszych krajów świata.
| |||