Ziemiaństwo: Różnice pomiędzy wersjami

W wyniku przemian gospodarczych (np. [[rewolucja przemysłowa]]), społecznych ([[uwłaszczenie chłopów]]) i politycznych (represje po [[powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]]) do warstwy ziemiaństwa nie weszły liczne rzesze średniej i [[drobna szlachta|drobnej szlachty]] – część z nich zasiliła szeregi [[Inteligencja (społeczeństwo)|inteligencji]], część [[chłopi|schłopiała]]<ref>Por. Jolanta Sikorska-Kulesza, [http://otworzksiazke.pl/images/ksiazki/deklasacja_drobnej_szlachty_na_litwie_i_bialorusi_w_XIX_wieku/deklasacja_drobnej_szlachty_na_litwie_i_bialorusi_w_XIX_wieku.pdf Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i Białorusi w XIX wieku]</ref>, a pewna grupa szlachty weszła w szeregi [[proletariat]]u [[Robotnik|robotniczego]]. Z drugiej strony zniesienie barier [[Stan (zbiorowość społeczna)|stanowych]] (takich jak na przykład [[Statuty piotrkowskie (XV wiek)|statuty piotrkowskie]] z [[1496]] r.) spowodowało, że w szeregach ziemiaństwa pojawili się także przedstawiciele [[burżuazja|burżuazji]], którzy przejmowali styl życia szlacheckich ziemian, nabywali tytuły arystokratyczne i wchodzili w koligacje z członkami rodów szlacheckich. Silne ziemiaństwo pozostało ważną grupą społeczną jeszcze w [[Historia Polski (1918–1939)|dwudziestoleciu międzywojennym]], zachowując w kontaktach prywatnych szlachecką tytulaturę. Na mocy [[konstytucja marcowa|konstytucji marcowej]] z [[1921]] roku państwo polskie zaprzestało uznawania przywilejów rodowych i stanowych. Jednak zwłaszcza na [[Kresy Wschodnie|Kresach Wschodnich]] zachowały się specyficzne stosunki stanowe. Znane były sytuacje typowe dla dawnej szlachty, jak np. całowanie "pana" w rękę, odnoszenie się ziemian do pracowników (bez względu na ich wiek) na "Ty", a w świadomości ludności wiejskiej zachował się stary, postfeudalny podział na "chłopów" i "panów". Wytworzył się również swoisty zrost kulturowy, co można zilustrować chociażby przez przykład obecności samochodów obok powozów w bogatszych majątkach.

Od [[1989]] roku ziemiaństwo polskie prowadzi aktywną walkę o poszanowanie prawa własności i zwrot majątków ziemskich lub (gdy jest to niemożliwe) uzyskanie odszkodowania. Na szczególną uwagę zasługuje próba podważenia [[dekret]]u [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|PKWN]] z dn. [[6 września]] [[1944]] jako aktu prawnie nieobowiązującego nawet w ówczesnym systemie legislacji<ref>[http://www.ptzkrakow.republika.pl/dekret_rolny.html PTZ w Krakowie, Dekret Rolny a prawo]</ref>.