Husni az-Za’im: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Andrzei111 (dyskusja | edycje) m drobne redakcyjne |
m →Prezydentura: drobne redakcyjne, ort., lit., int., jęz. |
||
Linia 29:
| quote =
}}
'''Husni az-Za’im''' (ur. [[1897]]
== Młodość ==
Linia 35:
== Kariera wojskowa ==
Az-Za’im bardzo szybko rozpoczął naukę w elitarnej szkole wojskowej Hosni Balostanp. Był oficerem w armii osmańskiej.
W lipcu 1920 r. powrócił do [[Syria i Liban|Mandatu Syrii i Libanu]] i wstąpił do francusko-syryjskiej [[Armia Lewantu|Armii Lewantu]] (''Armée du Levant''). Jako oficer ukończył szkołę wojskową w [[Paryż]]u. W trakcie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] tereny [[Republika Syryjska|Syrii]] i [[Liban]]u znalazły się pod kontrolą francuskiego rządu [[Francja Vichy|Vichy]]. Az-Za’im był zwolennikiem francuskich [[faszyzm|faszystów]] i popierał [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]]. W czerwcu 1941 r. wojska brytyjskie i siły [[Wolna Francja|Wolnych Francuzów]] przeprowadziły z terytorium [[Palestyna (mandat)|Mandatu Palestyny]] [[Operacja Exporter|Operację Exporter]], w wyniku której upadły rządy Vichy w Syrii i Libanie. [[Pułkownik]] az-Za’im podjął walkę partyzancką z siłami Wolnych Francuzów. Został aresztowany i osadzony w więzieniu w [[Bejrut|Bejrucie]].
Działania syryjskich nacjonalistów oraz naciski [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] zmusiły francuskie garnizony do opuszczenia Syrii. Ostatni żołnierze francuscy wyjechali 17 kwietnia 1946 roku. Natychmiast ogłoszono powstanie niepodległej Syryjskiej Republiki Arabskiej. Tego samego dnia az-Za’im został zwolniony z więzienia i powołany do syryjskiej armii. Początkowo objął stanowisko przewodniczącego Sądu Wojskowego w [[Dajr az-Zaur]], następnie przeniósł się do [[Damaszek|Damaszku]] i został dyrektorem sił bezpieczeństwa.
W maju 1948 r. Syria przystąpiła do [[I wojna izraelsko-arabska|I wojny izraelsko-arabskiej]], jednak nieudolne dowodzenie doprowadziło do licznych porażek i dużych strat syryjskich wojsk. We wrześniu az-Za’im otrzymał awans na [[generał]]a i został mianowany nowym szefem [[Sztab Generalny (Syria)|Sztabu Generalnego]] Syryjskich Sił Zbrojnych. Wojenne niepowodzenia były wielkim szokiem dla syryjskich oficerów. Oskarżali oni prezydenta [[Szukri al-Kuwatli]] o nieudolne dowodzenie armią i niegospodarne zarządzanie państwem. Wzrost niezadowolenia
Zamach został przeprowadzony przy poparciu [[Syryjska Partia Socjal-Nacjonalistyczna|Syryjskiej Partii Socjalno-Narodowej]], której az-Za’im był członkiem. Był to pierwszy wojskowy zamach stanu przeprowadzony w Syrii. Miał on długotrwałe skutki, takie jak osłabienie kraju i rządu, oraz rozpoczął serię coraz bardziej brutalnych wojskowych buntów. Tylko w 1949 r. doszło do dwóch kolejnych zamachów stanu.
== Prezydentura ==
W dniu 30 marca 1949 r. generał Husni az-Za’im ogłosił się nowym prezydentem Syrii. Następnie 1 kwietnia rozwiązał parlament i 17 kwietnia ogłosił się nowym premierem.
Początkowo rządy Libanu, Egiptu i [[Arabia Saudyjska|Arabii Saudyjskiej]] odmawiały uznania jego prezydentury. Sytuacja zmieniła się, gdy az-Za’im nawiązał bliską współpracę z pro-brytyjskim [[Irak]]iem. Było to spostrzegane jako chęć utworzenia Wielkiej Syrii, w skład której wejdzie Syria i Irak. W nowej sytuacji Egipt i Arabia Saudyjska zmieniły swoje stanowisko i pośpiesznie uznały prezydenturę az-Za’ima. Umożliwiło to zesłanie byłego prezydenta do Egiptu. W zamian za uznanie, az-Za’im zobowiązał się do zerwania stosunków dyplomatycznych z irackim królem [[Fajsal I|Fajsalem I]] i jordańskim królem [[Abd Allah I ibn Husajn|Abdullahem I]]. Podstawą do zerwania stosunków stało się oskrażenie, że Jordania z Irakiem planują zagarnięcie terenów Wielkiej Syrii do własnych państw wchodzących w skład ziem dynastii [[Haszymici|Haszymidów]].
Linia 52:
W polityce wewnętrznej az-Za’im był postępowym politykiem, zwolennikiem demokracji i świeckości państwa. Opracował projekt świeckiej konstytucji i zaproponował emancypację kobiet poprzez przyznanie im prawa do głosowania. Wzywał kobiety do zaprzestanie noszenia [[kwef]]ów, czym wywołał poruszenie wśród muzułmańskich przywódców religijnych. W sprawach gospodarki narodowej rozpoczął realizację licznych projektów budowlanych (szkoły, szpitale, drogi, tama na [[Eufrat|Eufracie]], budowa portu w [[Latakia|Latakii]]). Aby zdobyć środki na realizację tych projektów podniósł podatki, czym zraził sobie przedsiębiorców. Podpisując zawieszenie broni z [[Izrael]]em, zraził do siebie syryjskich [[nacjonalizm|nacjonalistów]]. Rozejm z Izraelem zawierał w sobie punkt o osiedleniu się na terytorium Syrii 300 tys. palestyńskich uchodźców. Az-Za’im uzależnił ich przyjęcie od uzyskania odpowiedniej zagranicznej pomocy humanitarnej i gospodarczej<ref>{{cytuj książkę | autor = Jeffrey Sosland | tytuł = Cooperating Rivals: The Riparian Politics of the Jordan River Basin | wydawca = Suny Press | miejsce = | rok = 2007 | strony = 32| isbn =}}</ref>.
Nie mając poparcia, az-Za’im został obalony po czterech i pół miesiącach rządów. Zamach stanu przeprowadzili jego wojskowi
{{Przypisy}}
| |||