Wielkość gwiazdowa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
drobne poprawki stylistyczne, uwzględniające specyfikę tematu |
||
Linia 1:
'''Wielkość gwiazdowa''' – pozaukładowa [[jednostka miary]] stosowana do oznaczania blasku [[gwiazda|gwiazd]] (nie mylić z [[jasność (astronomia)|jasnością]]) i innych podobnych [[ciało niebieskie|ciał niebieskich]]. Jednostką wielkości gwiazdowej jest '''magnitudo''' (oznaczenie <sup>m</sup> lub ''mag'').
Różnica jasności (wyrażonej w magnitudo - <math>m_1</math> i <math>m_2</math>) ciał niebieskich odpowiada stosunkowi natężeń ich światła (<math>I_1</math> i <math>I_2</math>):
Linia 6:
== Historia ==
Magnitudo są jednostkami spopularyzowanymi przez [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]] w jego ''[[Almagest|Almageście]]'' ok. [[140|140 r. n.e.]], ale prawdopodobnie wynalezione przez [[Hipparchos z Nikei|Hipparcha]], który wszystkie gwiazdy sklasyfikował pod względem blasku na 6 grup. Najjaśniejsze gwiazdy miały wielkość 1, najsłabsze widoczne gołym okiem 6. Skala ta była w użyciu jeszcze na początku [[XIX wiek]]u. Była to skala odwrócona (i to się nie zmieniło do dziś), tzn. im jaśniejsza gwiazda tym niższa wielkość gwiazdowa była jej przypisana. W połowie XIX wieku skalę rozszerzono
W [[1856]] roku [[Norman Robert Pogson|Norman Pogson]] zauważył, że tradycyjny system można uściślić, przyjmując, że różnica jasności równa 5 wielkości gwiazdowych odpowiada stosunkowi natężeń oświetlenia równemu 1:100. Łatwo obliczyć, że dla gwiazd różniących się o jedną wielkość gwiazdową, czynnik ten równa się pierwiastkowi piątego stopnia ze 100. Liczba ta, zwana [[czynnik Pogsona|czynnikiem Pogsona]], równa się w przybliżeniu 2,51188643150958. Pogson jako punkt odniesienia swojej skali użył [[Gwiazda Polarna|Gwiazdy Polarnej]] i przypisał jej wielkość 2<sup>m</sup>. Od tego czasu okazało się, że jest to [[gwiazda zmienna]], jednak zasada pozostała niezmieniona.
== Wielkość obserwowana ==
{{Osobny artykuł|Obserwowana wielkość gwiazdowa}}
Sprawa pomiaru wielkości gwiazdowej komplikuje się jednak, jeśli uświadomimy sobie, że [[światło]] ciał niebieskich nigdy nie jest [[monochromatyczność|monochromatyczne]]. Czułość odbiornika światła różni się w zależności od [[długość fali|długości fali]] światła, a także od rodzaju samego odbiornika. Z tego powodu konieczne jest podawanie sposobu pomiaru wielkości, by miał on wartość naukową (i by był porównywalny z innymi pomiarami). W powszechnym użyciu jest system UBV, w którym wielkość mierzy się w trzech zakresach fal: U (jego 'środek' przypada na długość fali ok. 350 nm, w pobliżu [[ultrafiolet]]u), B ('środek' około 435 nm, w pobliżu barwy niebieskiej) i V (około 555 nm, pośrodku zakresu widzialności ludzkiego oka). Ostatni zakres, V, w przybliżeniu odpowiada zakresowi ludzkiego oka, zwykle więc wielkość podana bez żadnego dodatkowego określenia jest wielkością V. Nieco mniej popularne, ale także często używane, są kolejne standardowe kolory, odpowiadające barwie czerwonej i obserwacjom w zakresie podczerwieni: R (około 700 nm), I (około 900 nm), J (około 1,25 [[mikrometr]]a), H (około 1,65 mikrometra) i K (około 2,2 mikrometra).
Niektóre chłodniejsze gwiazdy, takie jak [[czerwony olbrzym|czerwone olbrzymy]] i [[Czerwony karzeł|czerwone karły]], emitują mało energii w zakresie barwy niebieskiej i w skali [[UBV]] są "
Przy pomiarze wielkości gwiazd
Po wytrenowaniu
== Wielkość absolutna ==
{{Osobny artykuł|Absolutna wielkość gwiazdowa}}
Oprócz widomej wielkości gwiazdowej (tzn. takiej jaka jest obserwowana z [[Ziemia|Ziemi]]) określana też jest tak zwana '''absolutna wielkość gwiazdowa'''. Jest to wielkość, jaką miałoby dane ciało obserwowane z odległości 10 [[parsek]]ów. Można ją obliczyć, jeśli znamy wielkość obserwowaną danego ciała oraz odległość do niego.
Dla ciał [[Układ Słoneczny|Układu Słonecznego]], takich
{{Przypisy}}
|