Ekliptyka: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Nachylenie osi obrotu.png|thumb|380px370px|Ekliptyka i jej związek z nachyleniem osi obrotu]]

[[Plik:Ecliptic path.jpg|thumb|300px|Wrażenie ruchu Słońca wzdłuż '''ekliptyki''' po [[Sfera niebieska|sklepieniu niebieskim]]]]

[[Plik:Plane of Ecliptic.jpg|thumb|300px|Większe ciała w Układzie Słonecznym poruszają się stosunkowo niedaleko od płaszczyzny ekliptyki. Zdjęcie ukazuje (od prawej): [[Księżyc]], [[Słońce]] oraz [[planeta|planety]]:(trzy kropki po lewej na dole) [[Saturn]]a, [[Mars]]a i [[Merkury|Merkurego]] (trzy kropki po lewej na dole)]]

'''Ekliptyka''' (z [[grekajęzyk grecki|gr.]] ''έκλειψις'' zaćmienie) – [[koło wielkie|wielkieokrąg kołowielki]] na [[sfera niebieska|sferze niebieskiej]], po którym w ciągu [[rok]]uroku pozornie porusza się [[Słońce]] obserwowane z [[Ziemia|Ziemi]].

[[Płaszczyzna]] ekliptyki zawiera w sobie [[orbita|orbitę]] [[Ziemia|Ziemi]]. Orbity wszystkich [[planeta|planet]] [[Układ Słoneczny|Układu Słonecznego]] leżą blisko tej płaszczyzny. Wzdłuż ekliptyki usytuowane są [[Zodiak|konstelacje zodiakalne]]. [[Inklinacja|Nachylenie]] płaszczyzny [[Równik niebieski|równika niebieskiego]] względem ekliptyki powoli zmienia się w czasie i aktualnie wynosi 23° 26' 14"<ref>{{cytuj książkę | url = http://bc.igik.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=455&from=publication | autor = Jan Kryński (red.) | tytuł = Rocznik astronomiczny na rok 2015 | wydawca = Instytut Geodezji i Kartografii | miejsce = Warszawa | rok = 2014 | strony = 7}}</ref>, co jest następstwem nachylenia osi Ziemi. Kąt ten po raz pierwszy wyznaczono w [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]] około 1100 roku p.n.e. Dokonano tego na podstawie obserwacji długości cienia rzucanego przez [[zegar słoneczny#Gnomon|gnomon]]. Nachylenie płaszczyzny orbity [[Księżyc]]aKsiężyca względem ekliptyki wynosi ~5°.

Ponieważ [[rok]] składa się średnio z 365,25 [[dzień|dni]], zaśa [[kąt pełny]] zma 360°, Słońce zdaje się przesuwać o około 1° dziennie wzdłuż linii ekliptyki. Ruch ten odbywa się z [[zachód|zachodu]] na [[wschód]] przeciwstawnie do dobowego ruchu sfery niebieskiej ze wschodu na zachód.

Ekliptyka orazi równik niebieski przecinają się w dwóch [[punkt (geometria)|punktach]]miejscach zwanych [[punkt Barana|punktem Barana]] i [[punkt Wagi|punktem Wagi]]. Gdy Słońce pojawia się w tychnich punktachpojawia, następuje zrównanie dnia z nocą, tzn.to znaczy noc i dzień trwają około 12 godzin w każdym punkcie na Ziemi.

GdyKiedy Słońce osiąga najdalej oddalony na [[północ]] od równika niebieskiego punkt, na [[półkula północna|półkuli północnej]] mamy do czynienia z [[przesilenie letnie|letnim przesileniem]], natomiast na [[półkula południowa|półkuli południowej]] z [[przesilenie zimowe|przesileniem zimowym]]. Gdy Słońce znajdzie się w punkcie najdalej oddalonym na [[południe]], sytuacja jest odwrotna. Pozorny ruch Słońca wzdłuż linii ekliptyki – rezultat ruchu Ziemi wokół Słońca oraz jej pochylenia osiowego – pokazany jest na poniższej animacji. [[odcięta|Oś odciętych]] jest to [[rektascensja|rektascensją]] Słońca, natomiast [[rzędna|oś rzędnych]] to [[deklinacja (astronomia)|deklinacja]].

Gdy Księżyc w [[pełnia|pełni]] lub [[Faza Księżyca|nowiu]] znajduje się dostatecznie blisko przecięcia swejjego orbity z ekliptyką (węzła orbity), na &nbsp;części Ziemi można zaobserwować zjawisko [[zaćmienie|zaćmienia]]. W przypadku pełni będzie to [[zaćmienie Księżyca]], związane z jego przejściem przez półcień lub cień Ziemi, w nowiu będzie to [[zaćmienie Słońca]], związane z rzucaniem cienia lub półcienia Księżyca na Ziemię.