I wojna bałkańska: Różnice pomiędzy wersjami

|data = [[8 października]] [[1912]] – [[30 maja]] [[1913]]

|miejsce = [[Europa]]

|przyczyna =

|terytorium = [[Półwysep Bałkański]]

|commons = Category:First Balkan War

}}

'''I wojna bałkańska''' ([[8 października]] [[1912]] – [[30 maja]] [[1913]]) – konflikt zbrojny pomiędzy [[Liga Bałkańska|Ligą Bałkańską]], czyli antytureckim sojuszem państw [[Bałkany|bałkańskich]] ([[Bułgaria]], [[Czarnogóra]], [[Grecja]], [[Serbia]]), a samą [[Imperium osmańskie|Turcją]].

 

== Podłoże i przebieg konfliktu ==

[[Plik:Bałkany 1912.svg|thumb|left|230px|Granice państw w 1912, przed rozpoczęciem wojny]]

 

Konflikt poprzedził antyturecki sojusz państw bałkańskich, zapoczątkowany zawarciem ([[13 marca]] [[1912]]) tajnego układu między Bułgarią i Serbią, zmierzającego do odebrania Turcji [[Macedonia|Macedonii]]. W maju [[1912]], po wahaniach, zaakceptowano w sojuszu także Grecję, jako dysponującą silną i nowoczesną marynarką wojenną oraz niezbyt licznymi wojskami lądowymi – uważano, że niezdolnymi do szybkiego przełamania tureckich, ciężkich umocnień. W lipcu do koalicji dołączyła Czarnogóra. Umowa pomiędzy sojusznikami przewidywała, że każdy z nich zostanie wynagrodzony tym terytorium, które jego wojska zdołają wydrzeć Turcji.

 

[[Plik:Balkan troubles1.jpg|thumb|240px|Ilustracja satyryczna z roku 1912 lub 1913, stosowna do określania Bałkanów, jako wrzącego kotła]]

[[8 października]], wykorzystując jako pretekst odrzucenie przez Turcję postulatów przyznania szerokiej [[autonomia|autonomii]] prowincjom bałkańskim, Czarnogóra wypowiedziała Turcji wojnę. [[19 października]] przyłączyły się do niej pozostałe państwa sojuszu bałkańskiego. Dysponująca dwukrotnie liczniejszymi siłami (ok. 630 tys. przeciwko ok. 350 tys. wojsk tureckich) koalicja do końca [[1912]] uzyskała zdecydowaną przewagę i duże korzyści terytorialne. Najcięższe walki toczyły wojska bułgarskie, spychając armię turecką w stronę [[Konstantynopol]]a. One też poniosły najwięcej ofiar. 3 listopada 1912 Turcja poprosiła o pomoc w zapewnieniu bezpieczeństwa miastom tureckim, przede wszystkim Konstantynopolowi, mocarstwa europejskie, które następnie wysłały tam swoje okręty<ref name=gozdawa>J. Gozdawa-Gołębiowski, op.cit., s. 448-454.</ref>. Mocarstwa były zaniepokojone rozwojem sytuacji i perspektywą klęski Turcji, toteż od listopada prowadziły konsultacje w [[Londyn]]ie w sprawie uzgodnienia stanowisk w sprawach bałkańskich, a także prowadzono rokowania rozejmowe<ref name=gozdawa />.

 

Po wprowadzeniu zawieszenia broni między Turcją a Bułgarią, Serbią i Czarnogórą (4 grudnia 1912), podjęto rokowania pokojowe w Londynie. Działania wojenne nadal natomiast toczyła Grecja. Brak porozumienia między stronami oraz przewrót polityczny w Turcji 23 stycznia 1913, po którym władzę objął nacjonalistyczny rząd [[İsmail Enver|Envera Paszy]] deklarujący kontynuację działań wojennych, doprowadziły do wypowiedzenia przez Turcję rozejmu i wznowienia walk 3 lutego [[1913]] roku<ref name=gozdawa />. Próby ofensyw tureckich zakończyły się jednak porażkami. W marcu 1913 roku Turcja poddała Bułgarom twierdzę w [[Edirne|Adrianopolu]], a Grekom twierdzę w [[Janina (miasto)|Janinie]]. 15 kwietnia 1913 nastąpiło na prośbę Turcji zawieszenie broni<ref name=gozdawa />. W maju 1913 roku wznowiono rokowania w [[Anglia|Anglii]].

 

 

Pośrednio następstwem wojny była zbrojna demonstracja morska mocarstw europejskich przeciwko Czarnogórze, która zajęła 22/23 kwietnia [[1913]] i zaanektowała turecką twierdzę Skutari ([[Szkodra]]), mającą zostać stolicą autonomicznego księstwa Albanii, pod władzą Turcji. 14 maja 1913 mocarstwa europejskie wysadziły desant w Skutari, a następnie do wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] zapewniały bezpieczeństwo miastu<ref name=gozdawa />. Dopiero w lipcu 1913 konferencja ambasadorów przyznała Albanii niepodległość pod nadzorem mocarstw.

Plik:Ottoman prisoners Bizani 1913.JPG|Tureccy jeńcy wojenni, wzięci do niewoli pod Bizani (Grecja)

Plik:The Library of Congress - Bulgarian ambulance going to front (LOC) (pd).jpg|Ambulans Bułgarskiego Czerwonego Krzyża

</gallery>

 

[[Kategoria:Wojny w historii Turcji]]

[[Kategoria:Wydarzenia zapowiadające I wojnę światową]]

 

[[nl:Balkanoorlogen#De Eerste Balkanoorlog]]