Podział władz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa szablonów
dość jasny konsens w Kawiarence, że o temat na osobny artykuł, wszystkich zainteresowanych zapraszam do mojego brudnopisu
Linia 23:
 
Współcześnie z tej koncepcji wyprowadza się następujące wnioski: władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza są wyodrębnione i sprawowane przez osobne organy państwowe, łączenie kompetencji organów i stanowisk różnych władz jest niedopuszczalne, władze te mają wzajemnie oddziaływać na siebie i się hamować{{odn|Skrzydło|s=124}}. Jednak postulaty podziału i równości władz są trudne do ścisłego przestrzegania. Organy władzy wykonawczej realizują zadania z zakresu ustawodawstwa, a organy ustawodawcze mają prawo do działalności wykonawczej. Ponadto zdarza się, że z powodu sytuacji politycznej (w mniejszym stopniu – z postanowień konstytucji) przeważa rola parlamentu albo organów władzy wykonawczej{{odn|Skrzydło|s=125}}.
 
=== W Polsce ===
Zasada podziału władzy została przyjęta w Konstytucji 3 maja i w [[Konstytucja marcowa|Konstytucji z 1921]]. [[Konstytucja kwietniowa|Konstytucja z 1935]] wprowadziła zasadę [[Jednolitość władzy|jednolitości władzy]] państwowej. [[Mała Konstytucja z 1947|Mała konstytucja z 1947]] formalnie uznała zasadę podziału władzy, a na gruncie [[Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej|Konstytucji z 1952]] ponownie obowiązywała zasada jednolitości władzy. Powrót do podziału władzy nastąpił pod rządami [[Mała Konstytucja z 1992|Małej konstytucji z 1992]] i [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|Konstytucji z 1997]]{{odn|Skrzydło|s=126}}. Artykuł 10 ostatniej z wymienionych stanowi:
 
{{CytatD|
1=
# Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
# Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
}}
 
Zakwalifikowanie wszystkich organów władzy publicznej do jednego z trzech elementów Monteskiuszowskiego podziału władz jest niemożliwe. W szczególności odnosi się to do [[Najwyższa Izba Kontroli|Najwyższej Izby Kontroli]], [[Rzecznik Praw Obywatelskich|Rzecznika Praw Obywatelskich]], [[Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji|Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji]] czy [[Krajowa Rada Sądownictwa|Krajowej Rady Sądownictwa]]. Konstytucja RP zakazuje [[incompatibilitas|łączenia mandatu]] posła z funkcją sędziego (rozdział władzy sądowniczej i ustawodawczej). Brak analogicznych przepisów rozdzielających funkcje ministra (władza wykonawcza) od mandatu posła (władza ustawodawcza).
 
[[Wiesław Skrzydło]] stwierdził, że na gruncie Konstytucji z 1997 przewagę ma władza ustawodawcza. Zastrzegł jednak, że jej dominacja nad władzą wykonawczą i sądowniczą jest niedopuszczalna{{odn|Skrzydło|s=126}}.
 
Według części polskich mediów, od czasu objęcia w 2015 r. władzy przez Prawo i Sprawiedliwość, zasada trójpodziału władz w Polsce jest stopniowo ograniczana. Przykładem takich ograniczeń ma być m.in. upolitycznienie Trybunału Konstytucyjnego<ref>{{Cytuj|tytuł=Historia o tym, jak PiS podporządkował sobie Trybunał Konstytucyjny|data dostępu=2017-07-13|url=http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1685206,1,historia-o-tym-jak-pis-podporzadkowal-sobie-trybunal-konstytucyjny.read|język=pl}}</ref> czy sądów powszechnych<ref>{{Cytuj|tytuł=PiS przejmuje sądy. Sejm przegłosował ustawy o KRS i o sądach powszechnych|data dostępu=2017-07-13|url=https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1712176,1,pis-przejmuje-sady-sejm-przeglosowal-ustawy-o-krs-i-o-sadach-powszechnych.read|język=pl}}</ref>. Wobec powyższych zmian krytyczne stanowiska wydały [[Helsińska Fundacja Praw Człowieka]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Helsińska Fundacja Praw Człowieka » Stanowisko w sprawie projektu nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym|data dostępu=2017-07-14|opublikowany=www.hfhr.pl|url=http://www.hfhr.pl/stanowisko-w-sprawie-projektu-nowelizacji-ustawy-o-sadzie-najwyzszym/}}</ref>, [[Amnesty International]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Polska: Sejm uchwalił prawo, które podważa niezależność sądownictwa|data dostępu=2017-07-14|opublikowany=amnesty.org.pl|url=https://amnesty.org.pl/polska-sejm-uchwalil-prawo-ktore-podwaza-niezaleznosc-sadownictwa/}}</ref>, prezes [[Naczelna Rada Adwokacka|Naczelnej Rady Adwokackiej]] [[Jacek Trela]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Prezes NRA o projekcie ustawy o Sądzie Najwyższym|czasopismo=Naczelna Rada Adwokacka|data dostępu=2017-07-14|url=http://www.adwokatura.pl/z-zycia-nra/prezes-nra-o-projekcie-ustawy-o-sadzie-najwyzszym/}}</ref>, [[Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Sejm przyjął zmiany w ustawach o KRS i ustroju sądów powszechnych, które oznaczają faktyczny demontaż niezależnego sądownictwa wprowadzonego w Polsce po 1989 roku|czasopismo=Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia|data dostępu=2017-07-14|url=http://www.iustitia.pl/informacje/1797-sejm-przyjal-zmiany-w-ustawach-o-krs-i-ustroju-sadow-powszechnych-ktore-oznaczaja-faktyczny-demontaz-niezaleznego-sadownictwa-wprowadzonego-w-polsce-po-1989-roku}}</ref> i [[Okręgowa rada adwokacka|Okręgowa Rada Adwokacka]] w Warszawie<ref>{{Cytuj|tytuł=Stanowisko Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie z dnia 13 lipca 2017 roku w sprawie projektu ustawy o Sądzie Najwyższym|data dostępu=2017-07-14|url=http://www.ora-warszawa.com.pl/pl/9865908-stanowisko-okregowej-rady-adwokackiej-w-warszawie-z-dnia-13-lipca-2017-roku-w-sprawie-projektu-ustawy-o-sadzie-najwyzszym}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=Stanowisko Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie z dnia 13 lipca 2017 roku w sprawie ustawy o zmianie ustawy o KRS oraz o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw|data dostępu=2017-07-14|url=http://www.ora-warszawa.com.pl/pl/9865907-stanowisko-okregowej-rady-adwokackiej-w-warszawie-z-dnia-13-lipca-2017-roku-w-sprawie-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-krs-oraz-o-zmianie-ustawy-prawo-o-ustroju-sadow-powszechnych-oraz-niektorych-innych-ustaw}}</ref>.
 
== Zobacz też ==
Linia 47 ⟶ 32:
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Dubel | imię = Lech | tytuł = Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku | wydawca = LexisNexis | miejsce = Warszawa | data = 2007 | isbn = 978-83-7334-720-5 | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = de Secondat | imię = Charles Louis | autor link = Monteskiusz | tytuł = [[O duchu praw]] | wydawca = PWN | miejsce = Warszawa | data = 1957 | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Skrzydło | imię = Wiesław | autor link = Wiesław Skrzydło | nazwisko2 = Gdulewicz | imię2 = Ewa | autor link2 = Ewa Gdulewicz | tytuł = Polskie prawo konstytucyjne | wydawca = Verba | miejsce = Lublin | data = 2010 | isbn = 978-83-8946-889-5 | odn = tak}}
 
[[Kategoria:Demokracja]]