Wersja z 00:08, 18 lip 2017 edytuj Cyborian (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 11 770 edycji rozszerzenie: uzupełnienia meryt., zmiany redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 13:58, 21 sie 2017 edytuj anuluj edycję Cyborian (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 11 770 edycji kolejne rozszerzenie: meryt. i zmiany red. następna edycja →
Linia 10: == Historia == ~~Budowę~~Zgodnie ze świadectwem [[Tytus Liwiusz\|Liwiusza]]<ref>''Ab Urbe condita'' IX, 29.</ref> budowę drogi rozpoczął [[Cenzor (starożytny Rzym)\|cenzor]] [[Appiusz Klaudiusz]] w [[312 p.n.e.]]<ref group="uwaga>Była pierwszą drogą rzymską nazwaną imieniem urzędnika, który zdecydował o jej budowie (później ustaliło się to jako reguła); wraz z nią powstał najstarszy [[akwedukt]] rzymski [[Aqua Appia]] (A. Rosset, dz. cyt., s. 169). Cenzorom z urzędu podlegało prowadzenie robót publicznych w czasach [[Republika rzymska\|Republiki]].</ref> Początkowo ~~stanowiła~~była ~~gościniec~~ona [[droga\|gościńcem]] ~~prowadzący~~prowadzącym od Porta Capena w [[Rzym]]ie do [[Kapua\|Kapui]]. Po zakończeniu ostatecznej rozbudowy (270-225 p.n.e.) łączyła Rzym z portowym [[Brindisi\|Brundisium]]<ref group="uwaga">Gdzie jej zakończenie znaczyły w porcie dwie kolumny widoczne dotychczas.</ref> przez [[Terracina\|Terracinę]], Kapuę, [[Beneventum]] i [[Tarent]]. Jej zamorskie przedłużenie stanowiła [[Via Egnatia]]. Przez odgałęzienia miała połączenia z innymi drogami [[Italia (kraina historyczna)\|Italii]] (np. z [[Via Popillia]], – w [[Calatia]]; także z [[Via Latina]], [[Via Traiana]]). Najstarszy [[kamień milowy]] znaleziony w okolicy [[Mesa]] (staroż. Ad Meidias) datuje się z czasów [[I wojna punicka\|pierwszej wojny punickiej]]. Kolejni władcy mieli swój udział w jej rozbudowie i upiększaniu: [[Gajusz Juliusz Cezar\|Cezar]]<ref group="uwaga">Będąc wówczas [[edyl]]em, wymieniony jest na [[kamień milowy\|kamieniu milowym]] jako ''curator viae Appiae'' (A. Rosset, dz. cyt., s. 122).</ref>, [[Oktawian August\|August]], [[Klaudiusz (cesarz)\|Klaudiusz]], [[Domicjan]], [[Trajan]], [[Hadrian]] i [[Septymiusz Sewer]]. Podczas przebudów został m.in. w roku 289 p.n.e. poszerzony jej najstarszy odcinek. Za Trajana nastąpiło położenie bruku na długości 19 mil (tj. 28 km). Kontynuował on prace podjęte przez [[Nerwa\|Nerwę]], doprowadzając je w 100 r. n.e. aż do 48 kamienia milowego od [[Forum Appii]]<ref>A. Rosset, dz. cyt., s. 90, 92. Wiadomo również, że cesarz [[Hadrian]] wydał 1,147 mln [[sesterc]]ów na przebrukowanie tej drogi na długości ponad 15 mil (23,31 km), a część (prawie 570 tys. sesterców) zebrali właściciele przydrożnych gruntów (A. Rosset, dz. cyt., s. 182).</ref>. W [[XIX wiek]]u odrestaurowano stary szlak i przywrócono jego świetność na odcinku pierwszych 11 mil,; dziś jest jedną z atrakcji turystycznych „Wiecznego Miasta”<ref>''Lexikon der Antike''. Leipzig: Bibliographisches Institut, 1971, s. 580.</ref>. Odnowiony odcinek drogi ciągnie się do [[Ciampino]] pod Rzymem. == Konstrukcja == Droga początkowo nie była prawdopodobnie brukowana i(wiadomo ~~swój~~jedynie, że do 293 p.n.e. położono bruk aż do [[Bovillae]]) i ~~ostateczny~~ostateczną ~~wygląd~~postać uzyskała dopiero w późniejszym okresie, ~~kiedy~~gdy zyskała miano „królowej dróg”. Opisywana niejednokrotnie Via Appia wywoływała zachwyt świadków, m.in. dokładnym zespoleniem swej kamiennej nawierzchni. Bizantyjski historyk [[Prokopiusz z Cezarei\|Prokop z Cezarei]] w 536 r. zanotował, że jej szerokość umożliwiała wyminięcie się dwóch pojazdów, a nawierzchnię stanowiły duże kamienie, podobne do młyńskich, tak ściśle połączone, że stwarzały wrażenie jednej płyty kamiennej. Mimo wielowiekowego już wówczas funkcjonowania nie nosiła jednak śladów istotnych uszkodzeń. Dla zwiększenia trwałości tego traktu zastosowano 4 warstwy tzw. korpusu drogowego: Linia 25: d) nawierzchnię z bloków kamiennych ([[krzemień\|silex]]) bądź nieregularnych bloków z kamienia wulkanicznego<ref>A. Rosset, dz. cyt., s. 90-92.</ref>. Odcinek przebiegający przez [[Błota Pontyjskie\|Bagna Pontyjskie]] (''Pontinae paludes'') zbudowany był na nasypie o długości 28 km, wysokości 3-4 metrów i szerokości 20-23 metrów<ref>A. Rosset, dz. cyt., s. 81, 91.</ref>. Na niektórych odcinkach [[mur oporowy\|mury oporowe]] zabezpieczały trakt przed osuwaniem się gruntu – np. w okolicach [[Ariccia\|Aricii]] mur o wysokości 43 metrów<ref>A. Rosset, dz. cyt., s. 80.</ref>. Dla utworzenia przejść usuwano ostrogi skalne – np. w Terracina szlak biegnie wzdłuż ściany wyciętej do wysokości 36 m (co poświadczają liczby wyryte na stoku)<ref>L. Zerbini, dz. cyt., s. 40.</ref>. Koło Casilinum (~~dzis.~~dzisiejsza Kapua) drogę przecinał most w [[Narni\|Narnii]] ([[Umbria]]), z którego zachowały się filary i łuk lewobrzeżny; miał on długość ponad 120 metrów przy rozpiętości 16-32 m czterech [[przęsło\|przęseł]], wznoszących się na wysokość powyżej 30 metrów<ref>A. Rosset, dz, cyt., s. 162.</ref>. == Znaczenie == Z informacji Liwiusza wynika, że Via Appia miała stanowić punkt wyjścia dla wszystkich dróg prowadzących w kierunku [[Wielka Grecja\|Wielkiej Grecji]], zarazem będąc pierwszym odcinkiem gęstej sieci dróg [[Cesarstwo Rzymskie\|Cesarstwa]] o imponującej do dziś rozpiętości. Na decyzji o jej budowie niewątpliwie musiały zaważyć względy polityczno-wojskowe<ref>L. Zerbini, dz. cyt., s. 33.</ref>. Przeszła jednak do historii nie tylko jako ważna arteria komunikacyjna, ale też dzięki zainicjowaniu udoskonalonej technicznie budowy dróg rzymskich. Przeszła do historii nie tylko jako ważna arteria komunikacyjna, ale też dzięki zainicjowaniu udoskonalonej technicznie budowy dróg rzymskich. Od początku miała doniosłe znaczenie strategiczne, łącząc stolicę imperium z ważnym portem nad Adriatykiem zapewniającym komunikację ze wschodnimi prowincjami państwa rzymskiego. Zwana przez Rzymian ''regina viarum'' (królową dróg), była odtąd ściśle związana z wielowiekową historią Rzymu. Tędy wyruszały legiony rzymskie na wschód i powracały stamtąd wojska, przemierzali ją kupcy, podróżni i posłańcy cesarscy. Była świadkiem najazdów będących przyczyną ostatecznego upadku imperium i jego stolicy. Według historycznej relacji na ok. 200-kilometrowym odcinku z Rzymu do [[Kapua\|Kapui]] w r. 71 p.n.e. ukrzyżowano 6000 niewolników z pokonanych oddziałów [[Spartakus]]a<ref>M. Jaczynowska: ''Historia starożytnego Rzymu''. Warszawa: PWN, 1978, s. 157.</ref>. Historia kościoła wiąże jeszcze Via Appia z zakończonym męczeńską śmiercią powrotem [[Piotr Apostoł\|św. Piotra]] do Rzymu (ok. 64 r. n.e.), co upamiętnia wystawiony niedaleko Bramy św. Sebastiana kościół Santa Maria in Palmis.▼ ▲~~Przeszła do historii nie tylko jako ważna arteria komunikacyjna, ale też dzięki zainicjowaniu udoskonalonej technicznie budowy dróg rzymskich.~~ Od początku miała doniosłe znaczenie strategiczne, łącząc stolicę imperium z ważnym portem nad Adriatykiem, zapewniającym komunikację ze wschodnimi prowincjami państwa rzymskiego. Zwana przez Rzymian ''regina viarum'' (królową dróg), była odtąd ściśle związana z wielowiekową historią Rzymu. Tędy wyruszały legiony rzymskie na wschód i powracały stamtąd wojska, przemierzali ją kupcy, podróżni i posłańcy cesarscy. Była świadkiem najazdów będących przyczyną ostatecznego upadku imperium i jego stolicy. Według historycznej relacji na ok. 200-kilometrowym odcinku z Rzymu do [[Kapua\|Kapui]] w r. 71 p.n.e. ukrzyżowano 6000 niewolników z pokonanych oddziałów [[Spartakus]]a<ref>M. Jaczynowska: ''Historia starożytnego Rzymu''. Warszawa: PWN, 1978, s. 157.</ref>. Historia kościoła wiąże jeszcze Via Appia z zakończonym męczeńską śmiercią powrotem [[Piotr Apostoł\|św. Piotra]] do Rzymu (ok. 64 r. n.e.), co upamiętnia wystawiony niedaleko Bramy św. Sebastiana kościół Santa Maria in Palmis. Ponadto stanowiła jedno z ulubionych miejsc przechadzek i spotkań mieszkańców Wiecznego Miasta. Wzdłuż niej wznosiły się liczne grobowce upiększone pomnikami<ref group="uwaga>Ponieważ [[Lex duodecim tabularum\|Prawo XII tablic]] ([[V wiek p.n.e.]]) zabraniało grzebania zmarłych w obrębie miasta, chowano ich w pobliżu dróg, za murami ([[nekropola\|nekropole]]).</ref>, jak np. [[grobowiec Scypionów]]; niektóre ([[grobowiec Cecylii Metelli]], [[katakumby świętego Kaliksta]]) zachowały się do dnia dzisiejszego. Linia 42 ⟶ 44: == Bibliografia == * A. Rosset: ''Starożytne drogi i mosty''. Warszawa: [[Wydawnictwa Komunikacji i Łączności\|WKŁ]], 1970 * Livio Zerbini: ''Starożytne miasto rzymskie. Historia i życie codzienne''. Warszawa: [[Bellona (wydawnictwo)\|Bellona]], 2008 * Praca zbiorowa: ''Wielka historia świata''. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, t. 10, s. 276-277, {{ISBN\|83-7425-365-7}}

Via Appia: Różnice pomiędzy wersjami