Program Voyager: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne, poprawa linków |
rozszerzenie artykułu: geneza, kalendarium, kierownictwo, koszty, grafika |
||
Linia 1:
{{Inne znaczenia|bezzałogowego programu badawczego|[[Voyager]]}}
[[Plik:P-15704Ac, Mariner-Jupiter-Saturn 1977 Spacecraft Artwork, 1975.jpg|thumb|Artystyczna wizja misji Mariner Jupiter/Saturn 1977 z 1975 roku]]
[[Plik:Voyager spacecraft.jpg|thumb|Artystyczna wizja sondy Voyager]]
[[Plik:Voyager Path czech version.jpg|thumb|Trajektoria lotu sond Voyager]]
'''Program Voyager''' – bezzałogowy program badawczy, poświęcony badaniom [[Gazowy olbrzym|planet-olbrzymów]] i zewnętrznej części [[Heliosfera|heliosfery]] za pomocą dwóch bliźniaczych [[Sonda kosmiczna|sond kosmicznych]]. ▼
▲'''Program Voyager''' – bezzałogowy program badawczy, poświęcony badaniom [[Gazowy olbrzym|planet-olbrzymów]] i zewnętrznej części [[Heliosfera|heliosfery]] za pomocą dwóch bliźniaczych [[Sonda kosmiczna|sond kosmicznych]].
W 1965 roku Gary Flandro pracujący w [[Jet Propulsion Laboratory]] odkrył, że korzystna wzajemna konfiguracja [[planeta zewnętrzna|planet zewnętrznych]] w drugiej połowie lat 70. XX wieku umożliwi odwiedzenie wszystkich gazowych olbrzymów: [[Jowisz]]a, [[Saturn]]a, [[Uran]]a i [[Neptun]]a przez jeden próbnik. Inną możliwą trajektorią był lot do Jowisza, Saturna i [[(134340) Pluton|Pluton]]a. Dzięki wykorzystaniu manewrów [[asysta grawitacyjna|asysty grawitacyjnej]] podczas mijania planet, czas przelotu do Neptuna lub Plutona zostałby przy tym skrócony o około 20 lat w stosunku do lotu bezpośredniego<ref>{{Cytuj pismo | autor = Gary A. Flandro | tytuł = Fast Reconnaissance Missions to the Outer Solar System Using Energy Derived from the Gravitational Field of Jupiter| url = http://www.gravityassist.com/IAF3-2/Ref.%203-143.pdf | czasopismo = Astronautica Acta | wolumin = 12 | strony = 329–337 | data = 1966 | data dostępu = 2017-08-27| język = en}}</ref>.
[[NASA]] początkowo planowała zrealizować projekt „Grant Tour” (Wielka Wyprawa), który przewidywał skonstruowanie czterech sond. Pierwsze dwie sondy wystrzelone w 1977 roku przeleciałyby kolejno obok Jowisza, Saturna i Plutona. Druga para sond wystrzelona w 1979 roku zbliżyłaby się do Jowisza, Urana i Neptuna. Jednak koszt takiej misji, wynoszący około miliarda dolarów, przerósł ówczesne możliwości NASA. Nie zaniechano jednak badania zewnętrznych planet. Skromniejszy program zaczęto realizować w 1972 roku. Początkowo miał on być kontynuacją [[program Mariner|programu Mariner]] (loty 11 i 12, określane też jako program Mariner Jupiter/Saturn 1977). W marcu 1977 roku nazwę zmieniono na program Voyager. Celem misji miał być Jowisz i Saturn, jednak zachowano możliwość skierowania jednej z sond do wszystkich czterech planet olbrzymów<ref name="kz">{{Cytuj książkę | autor = [[Krzysztof Ziołkowski]] | tytuł = Poza Ziemię. Historia lotów międzyplanetarnych | wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|Wydawnictwo Naukowe PWN SA]] | miejsce = Warszawa | data = 2017 | strony = 135 | isbn = 978-83-01-19227-3}}</ref>. Sondy zostały zbudowane w [[Jet Propulsion Laboratory]] w [[Pasadena (Kalifornia)|Pasadenie]]. Do każdej z nich został dołączony [[Voyager Golden Record]], na którym zapisane są pozdrowienia wypowiadane w 55 językach, muzyka oraz dźwięki i obrazy przedstawiające różnorodność życia i kultury na Ziemi<ref>{{cytuj stronę| url = http://voyager.jpl.nasa.gov/spacecraft/goldenrec.html| tytuł = The Golden Record| data dostępu = 2011-06-19| autor = JPL| język = en}}</ref>.
Sondy [[Voyager 1]] i [[Voyager 2]] wystrzelono w 1977 roku przy użyciu rakiet [[Titan 3E|Titan 3E-Centaur]]. Pierwszymi celami były badania Jowisza (w 1979 roku) i Saturna (w latach 1980 i 1981). Voyager 2 przeleciał także obok Urana (w 1986 roku) i Neptuna (w 1989 roku), czego nie dokonała dotąd (stan na 2017 rok) żadna inna sonda. Obie sondy pozostają aktywne (stan na sierpień 2017). Voyager 2 bada obecnie najdalsze obszary heliosfery, natomiast Voyager 1 przekroczył w 2012 roku [[Heliosfera#Heliopauza|heliopauzę]] i przesyła dane z przestrzeni międzygwiezdnej<ref name="interstellar">{{Cytuj stronę | url = http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-277 | tytuł = NASA Spacecraft Embarks on Historic Journey Into Interstellar Space | data = 2013-09-12 | opublikowany = Jet Propulsion Laboratory | data dostępu = 2014-06-03}}</ref>.
Obie misje dostarczyły bardzo wielu informacji o planetach-olbrzymach [[Układ Słoneczny|Układu Słonecznego]], ich [[Naturalny satelita|księżycach]] i [[Pierścienie planetarne|pierścieniach]]. W roku 1998 Voyager 1 pod względem oddalenia od [[Słońce|Słońca]] wyprzedził sondę [[Pioneer 10]] (zmierzającą w przeciwnym kierunku) i stał się najdalszym sztucznym obiektem w [[Przestrzeń kosmiczna|kosmosie]]. Voyager 1 przekroczył [[szok końcowy]] w grudniu 2004 roku, a Voyager 2 uczynił to w sierpniu 2007 roku. Obydwie sondy przemierzały [[płaszcz Układu Słonecznego]], przesyłając pierwsze dane o tym obszarze. W sierpniu 2012 roku Voyager 1 opuścił heliosferę
== Kalendarium programu Voyager ==
{| class="wikitable"
! Data
! Wydarzenie
|-
| 1 lipca 1972
| Początek realizacji programu Mariner Jupiter/Saturn 1977
|-
| marzec 1977
| Zmiana nazwy programu na Voyager
|-
| 20 sierpnia 1977
| Start sondy Voyager 2
|-
| 5 września 1977
| Start sondy Voyager 1
|-
| 5 marca 1979
| Przelot Voyagera 1 obok Jowisza
|-
| 9 lipca 1979
| Przelot Voyagera 2 obok Jowisza
|-
| 12 listopada 1980
| Przelot Voyagera 1 obok Saturna
|-
| 26 sierpnia 1981
| Przelot Voyagera 2 obok Saturna
|-
| 24 stycznia 1986
| Przelot Voyagera 2 obok Urana
|-
| 25 sierpnia 1989
| Przelot Voyagera 2 obok Neptuna
|-
| 14 lutego 1990
| Voyager 1 wykonuje serię zdjęć ukazujących Słońce i planety
|-
| 16 grudnia 2004
| Voyager 1 przekracza [[szok końcowy]] heliosfery
|-
| 30 sierpnia 2007
| Voyager 2 przekracza szok końcowy heliosfery
|-
| 25 sierpnia 2012
| Voyager 1 przekracza [[Heliosfera#Heliopauza|heliopauzę]]
|}
== Kierownictwo i koszty misji ==
Misje obydwu sond Voyager są prowadzone dla NASA przez Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie. Stanowisko kierownika projektu Voyager (''Project Manager'') pełnili kolejno: H.M. “Bud” Schurmeier (1972-76), John
Casani (1976-77), Robert Parks (1978-79), Raymond Heacock (1979-81), Esker Davis (1981-82), Richard Laeser (1982-86),
Norman Haynes (1987-89), George Textor (1989-97), Ed Massey (1998-2010) i Suzanne Dodd (od 2010 roku).
Głównym naukowcem projektu (''Project Scientist'') jest od 1972 roku prof. Edward C. Stone z [[California Institute of Technology]] w Pasadenie. Zastępcą naukowca projektu podczas przelotów obok Jowisza był dr Arthur L. Lane, a podczas przelotów obok Saturna oraz Urana i Neptuna dr Ellis D. Miner<ref name="tour">{{cytuj stronę | url = http://www.jpl.nasa.gov/news/fact_sheets/voyager.pdf| tytuł = Voyager to the Outer Planets and Into Interstellar Space. Fact Sheet.| data dostępu = 2015-05-18| autor = NASA| data = 2013| język = en}}</ref>.
▲Obie misje dostarczyły bardzo wielu informacji o planetach-olbrzymach [[Układ Słoneczny|Układu Słonecznego]], ich [[Naturalny satelita|księżycach]] i [[Pierścienie planetarne|pierścieniach]]. W roku 1998 Voyager 1 pod względem oddalenia od [[Słońce|Słońca]] wyprzedził sondę [[Pioneer 10]] (zmierzającą w przeciwnym kierunku) i stał się najdalszym sztucznym obiektem w [[Przestrzeń kosmiczna|kosmosie]]. Voyager 1 przekroczył [[szok końcowy]] w grudniu 2004, a Voyager 2 uczynił to w sierpniu 2007. Obydwie sondy przemierzały [[płaszcz Układu Słonecznego]], przesyłając pierwsze dane o tym obszarze. W sierpniu 2012 Voyager 1 opuścił heliosferę; sondy kontynuują lot, pokonując dziennie około 1,5 miliona kilometrów.
Całkowite koszty misji obydwu sond Voyager, w tym koszty startu, do minięcia Neptuna, wyniosły 865 milionów [[Dolar amerykański|USD]]. Koszty misji międzygwiezdnej, do września 2013 roku, wyniosły dalsze 123 mln USD{{r|interstellar}}.
== W kulturze ==
| |||