Ból fantomowy: Różnice pomiędzy wersjami

'''Ból fantomowy''' – nieprzyjemne [[bólwrażenie]], odczuwanyodczuwane np. w miejscu nieistniejącej, [[amputacja|amputowanej]] [[kończyna|kończyny]] (ból „kończyny fantomowej”) lub innej nieistniejącej części [[Ciało ludzkie|ciała]], nie spowodowane bezpośrednim działaniem [[Bodziec (psychologia)|bodźców]] [[ból]]owych lecz z trwałością wcześniej wytworzonych neuronowych połączeń z odpowiednimi częściami [[:Plik:Schematic of cortical areas involved with pain processing and fMRI.jpg|kory mózgu]]{{#tag:ref|{{fakt|Niekiedy „bólem fantomowym” bywa nazywany ból w istniejącym miejscu ciała, wmimo którymże niezaszły w nastąpiłynim zmiany chorobowe lub które nie zostało uszkodzone mechanicznie, tak by mogło to powodować [[ból]] rzeczywisty, (np. w przypadku bolących, leczból zdrowych [[zęby człowieka|zębów]]).|data=2017-10}}|group="uwaga"}}.

Zjawisko jestwystępuje powszechnepowszechnie i było znane od dawna – fascynowało np. [[René Descartes|Kartezjusza]]. Pod wrażeniem obserwacji małej dziewczynki, cierpiącej po amputacji dłoni, gdy rozwinęła się w niej [[gangrena]], napisał: „utraciłem wiarę w prawdziwość moich zmysłów”. Pierwsze wątpliwości, czy wrażenia zmysłowe prowadzą do prawdy, mogły być początkiem drogi do stwierdzenia „[[Cogito ergo sum]]”{{r|Kean}}.

Przetrwały informacje o bólu, który odczuwał [[Horatio Nelson]] po amputacji ręki (1797). O podobnych przypadkach bólu pisali m.in. [[Erasmus Darwin]], [[Moses Mendelssohn]] i [[Herman Melville]] (''[[Moby Dick]]''). Informacje o przeżyciach tysięcy żołnierzy, którzy stracili kończyny w czasie [[wojna secesyjna|wojny secesyjnej]], spopularyzował [[Silas Weir Mitchell (neurolog)|Silas Weir Mitchell]] (twórca określenia „fantomowa kończyna”). Podjął on systematyczne (pionierskie) badania w tej dziedzinie, ustalając m.in. że bóle odczuwa 95% pacjentów po amputacjach, mają różny charakter i różną siłę – np. bóle obciętych palców są silniejsze niż fantomowych nóg, bólowi może towarzyszyć wrażenie [[Porażenie|sparaliżowania]] lub wrażenie możliwości ruchu (niektórzy pacjenci próbują np. nieistniejącą ręką uchwycić kapelusz, porywany przez podmuch wiatru). Opisał przypadki przenoszenia na fantom bólu odczuwanego przed amputacją, np. z powodubólu [[dna moczanowa|artretyzmuartretycznego]], ioraz liczne inne obserwacje{{r|książki}}. Opisy mają głównie formę [[beletrystyka|beletrystyczną]], ponieważ Mitchell obawiał się niezrozumienia ze strony redakcji czasopism naukowych (narracyjna dokumentacja przypadków nie była dobrze widziana) i sensacyjnych prasowych doniesień o „duchach kończyn”{{r|Kean}}.