|
'''Wiec''' – masowe zgromadzenie ludności w celu przedyskutowania aktualnych wydarzeń [[polityka|politycznych]]<ref>[[Tadeusz Łepkowski]], ''Słownik historii Polski'', Warszawa 1973, s. 527.</ref>.
Przykładem mogą być wiece wyborcze, które są rodzajem widowisk publicystycznych, inaczej –- kluczowym punktem każdej dobrej [[kampania wyborcza|kampanii]]. Na wiecu wyborczym kandydaci lub ich przedstawiciele przedstawiają program wyborczy, usiłują przekonać do swoich racji zgromadzonych i nawiązać z nimi bezpośredni kontakt. Zazwyczaj na wiece wyborcze danego kandydata przychodzą jego zwolennicy i sympatycy. Czasem dochodzi do konfrontacji kandydata z przeciwnikami, którzy w sposób charakterystyczny dla zgromadzenia publicznego (okrzyki, śmiechy, buczenie) –- wyrażają swoją dezaprobatę. Inaczej wiec wyborczy nie byłby zgromadzeniem publicznym, lecz zamkniętym zebraniem [[aktyw]]u.
== Historia ==
'''Wiec''' – w [[Społeczeństwo pierwotne|społeczeństwach pierwotnych]], zgromadzenie ludności, w celu ustalenia jakichś kwestii mających wpływ na dobro ogółu. Na wiecu (np. u [[Słowianie|plemion słowiańskich]]) ważną funkcję zajmowała tzw. [[starszyzna plemienna]], tj. najstarsi członkowie plemienia/rodu, których głos był decydujący, np. w sprawach wojny, pokoju, wyborze władcy. W Polsce okresu [[Średniowiecze|średniowiecza]] terminem tym, wywodzącym się od [[Język prasłowiański|prasłowiańskiego]] czasownika *''wietati'' (mówić)<ref>{{cytuj książkę|autor=Aleksander Brückner|tytuł=Słownik etymologiczny języka polskiego|rok=1985|wydawca=Wiedza Powszechna|miejsce=Warszawa|strony=614|isbn=83-214-0410-3}}</ref>, określano radę możnych. Podejmowali oni decyzje w sprawach dzielnicy, szczególnie w czasie [[Rozdrobnienie feudalne|rozdrobnienia feudalnego]]. Decydujący głos należał do władcy, który decydował o nadawaniu przywilejów [[immunitet]]owych, emisji [[Moneta|monet]], [[Cło|cłach]], [[Lokacja (historia)|lokowaniu miast]] lub innych świadczeniach. Od XIV w. wiece przekształcały się w [[Sejmiki ziemskie|sejmiki]].
== W Polsce ==
[[Image:Wiec Kazimierz Wielki.jpg|thumb|right|W czasach króla [[Polski]] [[Kazimierz III Wielki | Kazimierza III Wielkiego]] (okres panowania: 1333-70)]]
Wiece w Polsce zwoływano jeszcze przed rozpoczęciem polskiej państwowości<ref>Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, ''Historia państwa i prawa polskiego'' (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 20, 26-27</ref>. Zagadnienia były najpierw omawiane przez starszyznę i przywódców, a później przedstawiane wszystkim wolnym ludziom do szerszej dyskusji<ref>Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, ''Historia państwa i prawa polskiego'' (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 20, 26-27</ref>.<ref>Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, ''Historia państwa i prawa polskiego'' (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 63-64</ref>
Jednym z głównych typów wiecu był wiec zwoływany w celu obrania nowego władcy<ref>Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, ''Historia państwa i prawa polskiego'' (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 20, 26-27</ref>. Istnieją podania i legendy z IX wieku o wyborze legendarnego założyciela dynastii Piastów, [[Piast]]a Kołodzieja i podobnych wyborów jego syna – [[Siemowit_(książę_Polan)|Siemowita]] (to oznaczałoby, że wybory polskiego władcy odbyły się wiek przed islandzkimi Althing), ale źródła z tamtych czasów pochodzą z późniejszych wieków, a ich ważność kwestionują naukowcy<ref>{{cytuj książkę|autor=Norman Davies|tytuł=Heart of Europe: The Past in Poland's Present|url=https://books.google.com/books?id=lMQei5CPZUgC&pg=PA249|dostęp=29 lutego 2012|data=23 sierpnia 2001|wydawca=Oxford University Press|isbn=978-0-19-280126-5|strona=249}}</ref>.<ref>{{cytuj książkę|autor=Janusz Roszko|tytuł=Kolebka Siemowita|url=https://books.google.com/books?id=4tNBAAAAYAAJ|dostęp=29 lutego 2012|rok=1980|wydawca=Iskry|isbn=978-83-207-0090-9|strony=170}}</ref> Zwykle przywilej wyborczy ograniczał się zazwyczaj do elit<ref>Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, ''Historia państwa i prawa polskiego'' (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 20, 26-27</ref>, które w późniejszych czasach przybierały postać najpotężniejszych szlachciców (wielmożów, magnatów, książąt) czy urzędników i były pod silnym wpływem lokalnych tradycji i siły władcy<ref>Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, ''Historia państwa i prawa polskiego'' (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 63-64</ref>. W XII i XIII wieku instytucja wiecu ograniczyła swój udział do najwyższej rangi szlachty i urzędników. Ogólnokrajowe zebrania wiecowych urzędników z 1306 i 1310 można postrzegać jako prekursorów polskiego parlamentaryzmu i parlamentu [[Sejm_walny_I_Rzeczypospolitej|Sejm walny]]<ref>Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, ''Historia państwa i prawa polskiego'' (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 63-64</ref>.
== Zobacz też ==
* [[demokracja bezpośrednia]]
* [[liberum veto]]
* [[sejm walny]]
* [[sejmik]]
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* Boroń P., ''Słowiańskie wiece plemienne'', Katowice 1999.
* Nawrot A. (pod red.), ''Encyklopedia Historia'', Kraków 2007, {{ISBN|978-83-7327-782-3}}.
* [[Stanisław Szczur|Szczur S.]], ''Historia Polski – średniowiecze'', Kraków 2002, {{ISBN|83-08-03272-9}}.
* Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., ''Historia państwa i prawa polskiego'', Warszawa 1987, Państwowe Wydawnictwo Naukowe
[[Kategoria:Kultura słowiańska]]
[[Kategoria:Polityka]]
[[Kategoria:Zgromadzenia historyczne]]
{{Przypisy}}
|
