Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Potrzebne źródło, przywrócenie poprzedniej wersji |
m WP:CHECK#81 oraz WP:CHECK#64 |
||
Linia 1:
[[Plik:Sambor 1.png|thumb|Członkowie polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej]]
W trakcie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] [[Polska]] była krajem okupowanym, w którym [[ruch oporu]] rozpoczął swoją działalność niemal natychmiast po zaprzestaniu regularnych działań wojennych. Również od samego początku jedną z jego form była walka zbrojna.
Na ziemiach polskich głównymi organizacjami ruchu oporu były [[Armia Krajowa]] w sile około 350 000 ludzi<ref>Praca zbiorowa ''Słownik historii Polski i świata''. Katowice: Videograf II, 2001, s. 16</ref>, [[Bataliony Chłopskie]] w sile około 170 000 ludzi<ref>Praca zbiorowa ''Słownik historii Polski i świata''. Katowice: Videograf II, 2001, s. 25</ref> oraz [[Narodowe Siły Zbrojne]] w sile około 75 000 ludzi<ref name="Katowice 2001">Praca zbiorowa ''Słownik historii Polski i świata''. Katowice: Videograf II, 2001, s. 168</ref> i [[Armia Ludowa]] licząca około 60 000 ludzi<ref>Norman Davies ''Boże igrzysko. Historia Polski''. Kraków: Znak, 1999, s. 926</ref>.
== Pierwsze inicjatywy konspiracyjne w 1939 r. ==
Linia 69:
=== Kształtowanie się socjalistycznego ruchu oporu ===
Już po klęsce w kampanii wrześniowej, w jej miejsce PPS powstała [[Polska Partia Socjalistyczna – Wolność, Równość, Niepodległość]], militarne ramie partie stanowiła [[Gwardia Ludowa WRN]]. Socjaliści skupieni byli wokół pism „Barykada Wolności” i „Gwardia”. Na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii działał Komitet Zagraniczny PPS. W Polsce socjaliści zasili szereg organizacji walczących z okupantem takich jak Polityczny Komitet Porozumiewawczy, którego liderem był [[Kazimierz Pużak]]<ref name="ReferenceA">{{cytuj książkę|tytuł =Nowa Encyklopedia Powszechna PWN tom 6 | data = 1996| wydawca = Polskie Wydawnictwo Naukowe | isbn= 83-01-11968-3 |strony= 920}}</ref>.
Część działaczy znajdujących się poza PPS WRN założyła w 1941 roku ugrupowanie [[Polscy Socjaliści]]. W 1943 roku ugrupowanie Polscy Socjaliści przeorganizowane zostało w [[Robotnicza Partia Polskich Socjalistów|Robotniczą Partię Polskich Socjalistów]]<ref name=WIEM>[http://portalwiedzy.onet.pl/76667,,,,robotniczy_ruch_w_polsce,haslo.html Robotniczy ruch w Polsce na WIEM, encyklopedia].</ref>.
PPS-WRN i część działaczy RPPS odrzucało możliwość układu ze Związkiem Radzieckim jednak mniejszościowa część socjalistów wywodzących się z RPPS nawiązała współpracę z komunistyczną [[Polska Partia Robotnicza|Polską Partią Robotniczą]]. W 1944 roku proradzieccy rozłamowcy z RPPS poparli utworzenie [[Krajowa Rada Narodowa|Krajowej Rady Narodowej]] i [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego]]. Jesienią 1944 roku działacze ci założyli podporządkowaną w dużym stopniu komunistom z PPR, Polską Partię Socjalistyczną<ref
PPS-WRN uległa rozwiązaniu a próby włączenia struktur WRN w ramy PPS zakończył się porażką.
Linia 107:
* [[Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy]] – grupująca narodowców wywodzących się z przedwojennej [[Narodowy radykalizm|narodowo-radykalnej]] organizacji politycznej – [[Obóz Narodowo-Radykalny|ONR-u]], tzw. frakcji [[Obóz Narodowo-Radykalny ABC|ABC]]. Powstała już w październiku 1939 roku. W 1942 zrzeszała ok. 7.000 ludzi. W tym samym roku, żołnierze ZJ, wraz z narodowcami z NOW, którzy sprzeciwiali się zjednoczeniu z AK – utworzyli [[Narodowe Siły Zbrojne]] – największą i najbardziej znaną narodową organizację podziemną.
* [[Konfederacja Narodu]] – grupująca narodowców wywodzących się z przedwojennej [[Narodowy radykalizm|narodowo-radykalnej]] organizacji politycznej – [[Obóz Narodowo-Radykalny|ONR-u]], a później z [[Ruch Narodowo-Radykalny|RNR-Falangi]] [[Bolesław Piasecki|Bolesława Piaseckiego]]. Powstała we wrześniu 1940 roku. W 1941 roku doszło do częściowego scalenia ze [[Związek Walki Zbrojnej|Związkiem Walki Zbrojnej]], poprzednika Armii Krajowej. W 1943 doszło do ostatecznego połączania z [[Armia Krajowa|Armią Krajową]].
* [[Narodowe Siły Zbrojne]] – największa i najbardziej znana narodowa organizacja walki podziemnej. Była to organizacja która zjednoczyła większość narodowców. Powstała w roku 1942 z połączenia Związku Jaszczurczego, oraz żołnierzy NOW przeciwnych scaleniu z Armią Krajową, oraz z kilkunastu dużo mniejszych grupek i organizacji partyzanckich o ideowym profilu narodowym. Liczyła około 75 000 ludzi<ref
* [[Narodowe Zjednoczenie Wojskowe]] – polska konspiracyjna organizacja wojskowo-polityczna o charakterze narodowym działająca w latach 1944/1945-1956. Powstała, podobnie jak NOW – z inicjatywy [[Stronnictwo Narodowe (1928–1947)|Stronnictwa Narodowego]]. Skupiła ona wszystkich narodowców, gotowych dalej walczyć z [[Komunizm|komunistami]], zrzeszając resztki oddziałów NSZ oraz działaczy politycznych konspiracyjnego [[Stronnictwo Narodowe (1928–1947)|SN]]. W poł. 1945 r. [[Narodowe Zjednoczenie Wojskowe|NZW]] liczyło ok. 30 tys. członków, w tym ok. 7 tys. w oddziałach partyzanckich. Na początku roku 1946 [[Narodowe Zjednoczenie Wojskowe|NZW]] podporządkowały się resztki oddziałów [[Narodowe Siły Zbrojne|NSZ]], wraz z Komendantem Głównym NSZ – [[Stanisław Kasznica (komendant NSZ)|Stanisławem Kasznicą]]. W marcu i kwietniu 1946 r. w wyniku rozległych aresztowań UB rozbiło prawie całą KG NZW i niektóre komendy Okręgów. Nie były one już później odtwarzane w takiej skali, jak na początku działalności. Na pocz. 1947 r., wobec coraz większego terroru ze strony komunistów i spadku nadziei na wybuch III wojny światowej, część członków NZW ujawniła się po uchwaleniu przez Sejm amnestii 22 lutego 1947 r. Reszta struktur terenowych pozostawała w konspiracji do pocz. lat 50. Najdłużej działała Komenda Powiatowa [[Narodowe Zjednoczenie Wojskowe|NZW]] [[Bielsk Podlaski]], która ujawniła się w [[Warszawa|Warszawie]] dopiero jesienią 1956 r.
| |||