Wikipedia

Pomoc:Jak unikać podejrzeń o NPA: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
mNie podano opisu zmian
-podwójne spacje, int.
Linia 1:
{{Główka strony pomocy}}
Tworząc lub poprawiając artykuły, musimy przestrzegać obowiązujących reguł prawa autorskiego. Poniższy tekst ma służyć pomocą w uniknięciu naruszania praw autorskich. Warto poświęcić kilka minut na zapoznanie się z nim, jeśli nie ma się pewności, czy dobrze zna się te reguły i umie się je stosować.
 
== Zakres ochrony prawa autorskiego ==
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim<ref>''Oficjalny tekst obecnie obowiązującej ustawy o prawie autorskim'' ({{Dziennik Ustaw|2017|880}})</ref>, ochroną prawa autorskiego objęte są ''wszelkie przejawy ludzkiej twórczości o charakterze indywidualnym''. Pytanie podstawowe więc brzmi, czy to, z czego korzystamy, ma cechę '''twórczości''' – działalności kreacyjnej oraz cechę '''indywidualności''' – oryginalności. Jeśli ma, to podlega ochronie prawa autorskiego, jeśli nie ma, to ochronie nie podlega.
 
Nie są objęte ochroną prawa autorskiego: ''odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne''. W przypadku tekstów informacyjnych, w których opisane i zinterpretowane są określone fakty, ''ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia;'',; same informacje nie podlegają ochronie. Zatem za twórczą część tekstu uznać można uznać użyte sformułowania służące do opisu i interpretacji przez autora danych, jak i ogólny układ tekstu, wyrażający się w doborze i kolejności podawanych faktów.
 
Korzystając z informacji zawartych w źródłach, często możemy mieć wątpliwości, na ile przejmujemy do naszego tekstu same informacje, a na ile ich konkretne sformułowanie. Można sobie zadać pytanie, czy piszemy „swoimi słowami”. Stosowane bywa też kryterium tzw. statystycznej jednorazowości. Jedno z pytań, które się stawia w celu zweryfikowania, czy mamy do czynienia z dziełem oryginalnym brzmi: ''czy korzystając z określonych informacji jest statystycznie prawdopodobne napisanie takiego samego zdania w przyszłości?''. Jeśli stwierdzimy, że raczej nie, to powinniśmy uznać oryginalność tekstu i pamiętać o ochronie praw autorskich.
Linia 14:
* skopiowanie fragmentu z tekstu źródłowego, bez wyraźnego wyróżnienia go jako cytatu;
* skopiowanie fragmentu z tekstu źródłowego, a następnie jego drobne zmodyfikowanie (np.: zamiana pojedynczych słów) nie zmieniające jednak składni i sensu zdań źródłowych;
* skopiowanie tabeli, wykresu, mapy, itp. – nawet jeśli będą graficznie nieco inaczej przedstawiane, jednak podobieństwo obydwu jest nadal wyraźnie zauważalne.
 
{{tak}} <span style="color:green;">'''Nie jest natomiast naruszeniem praw autorskich do źródła:'''</span>
Linia 28:
<div class="toc" style="font-size:0.9em;">
Użyte w tym tekście definicje oznaczają:
* '''cytat''' – podany dosłownie i wyraźnie wyróżniony z tekstu głównego fragment innego tekstu;
* '''fakt''' – wydarzenie, które odbyło się (do którego doszło) w określonym miejscu i czasie;
* '''przypis''' – wydzielony fragment tekstu, stanowiący uboczny nurt rozważań lub wskazanie dodatkowych informacji – np.: informacji bibliograficznej o źródle cytatu lub faktu;
Linia 45:
Przez [[domena publiczna|domenę publiczną]] rozumie się wszystko w stosunku do czego prawa autorskie majątkowe wygasły lub nie podlega to w ogóle tym prawom na mocy wyjątków opisanych w odpowiednich ustawach. Z dzieł z domeny publicznej można dowolnie korzystać. Nie zmienia to faktu, iż ochronie podlegają prawa osobiste, a w szczególności autorskie, które trwają wiecznie. Przypisanie sobie autorstwa do fragmentu utworu, który znajduje się w domenie publicznej jest też plagiatem – naruszającym osobiste prawa autorskie pierwotnych twórców, w imieniu których mogą nadal działać ich spadkobiercy.
 
Aktualnie prawa autorskie majątkowe do utworów, które nie mają charakteru zbiorowego lub anonimowego wygasają w 70 lat licząc od końca roku, w którym zmarł ostatni z autorów. Oznacza to, że od 1 stycznia {{CURRENTYEAR}}r. wygasły wszelkie prawa autorskie majątkowe do dzieł, których twórcy zmarli w {{#expr: {{CURRENTYEAR}} - 71}} r. lub dawniej. W przypadku dzieł zbiorowych (np: encyklopedii) oraz takich, których autorzy za życia przekazali prawa majątkowe, prawa autorskie wygasają w 70 lat od daty pierwszej jego publikacji również licząc od końca roku, w którym doszło do tego wydania.
Prawo osobiste twórcy jest nieograniczone w czasie, trwa także po jego śmierci – w szczególności ochrona prawa do autorstwa pozwala realizować zasadę non omnis moriar. Po śmierci twórcy o jego prawa dbają zarówno osoby bliskie, spadkobiercy, jak i organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
 
Linia 57:
W polskim prawie nie ma możliwości, aby autor mógł się zbyć wszystkich swoich praw autorskich, czyli w pełni przenieść swój utwór do domeny publicznej, nawet jeśli sam tego chce, osobiste prawa autorskie są bowiem niezbywalne. Autor może natomiast oświadczyć, że rezygnuje ze wszelkich roszczeń majątkowych z tytułu swoich praw autorskich. '''Trzeba jednak pamiętać, że z takiego oświadczenia może się on w każdej chwili wycofać, dlatego właśnie w ramach Wikipedii zachęca się autorów zdjęć i innych plików multimedialnych aby obejmowali je jedną z wolnych licencji, a nie przenosili ich do domeny publicznej.'''
 
W USA w domenie publicznej znajdują się automatycznie wszelkie utwory wykonane na płatne zlecenie lub w ramach obowiązków służbowych pracowników wszelkich jednostek rządu federalnego tego kraju, dzięki czemu teksty, zdjęcia i inne materiały dostępne na stronach tych instytucji można dowolnie wykorzystywać w Wikipedii (choć są od tego nieliczne wyjątki). Do federalnych instytucji zaliczają się wszystkie typy sił militarnych USA, służby specjalne, wszystkie agencje rządowe (m.in:. [[NASA]]) a także muzea i instytuty naukowo-kulturalne, które są opłacane z budżetu federalnego. Wyjątek ten natomiast nie działa na prace finansowane z środków władz (legislatur, urzędów gubernatorskich) poszczególnych stanów USA.
 
; Uwaga : Wszelkie twórcze opracowania dzieł znajdujących w domenie publicznej są objęte prawami autorskimi twórców tych opracowań. Dotyczy to tłumaczeń, opracowań redakcyjnych tekstów literackich tworzonych na podstawie rękopisów, zdjęć dzieł sztuki mających charakter twórczy itp. Natomiast proste, mechaniczne reprodukcje utworów w rodzaju fotokopii obrazów jako nie mające charakteru twórczego nie są same w sobie utworami.
Linia 63:
== Ograniczenia ochrony prawa autorskiego ==
=== Prawo cytatu ===
Wyjątkiem od zakazu kopiowania twórczości innych jest podawanie dosłownych cytatów, gdyż na to wyraźnie pozwala polskie prawo autorskie: ''Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości'' (art. 29, pkt 1). Cytat jednak musi być<ref>[http://itlaw.computerworld.pl/index.php/2008/01/04/prawo-cytatu-w-internecie/ Agnieszka Wachowska, ''Prawo cytatu w Internecie.'']</ref>:
* dosłowny;
* wyraźnie wyróżniony z tekstu;
Linia 95:
''Uwaga'': nie ma potrzeby łączenia historii stron, gdy w całej historii usuwanej strony jest jedynie [[Wikipedia:Strona ujednoznaczniająca|ujednoznacznienie]] (jest to jedynie proste zestawienie, nie mające znamion twórczości o indywidualnym charakterze).
 
Od maja 2009 Wikipedia działa w oparciu o licencję CC BY-SA 3.0 i jednocześnie również na GNU FDL 1.3. Obie licencje są ze sobą kompatybilne. Jeśli przenosimy teksty dostępne na licencji CC BY-SA 3.0 spoza Wikipedii, musimy zachować wszystkie warunki tej licencji, czyli podać źródło i autorów, najlepiej używając mechanizmu przypisów lub podając te dane w sekcji "źródło".
 
Nieco trudniejsze, choć możliwe jest kopiowanie ze źródeł na licencji GNU FDL. Warunkiem jest, że źródło nie zawiera warunku zachowania "sekcji niezmiennych" – np. niektóre podręczniki do wolnego oprogramowania wymagają dołączenia do każdej kopii fragmentu ich tekstu okładki i strony tytułowej, co jest w warunkach Wikipedii niewykonalne. W takich przypadkach lepiej jest skorzystać z prawa cytatu<ref>Problem sekcji niezmiennych rozwiązuje częściowo najnowsza wersja licencji GNU FDL, czyli 1.3, i ma on być definitywnie rozwiązany w wersji 2.0 tej licencji</ref>.
Linia 122:
 
== Pozyskiwanie zgód ==
Jeśli chcemy wykorzystać tekst, który nie jest objęty licencją niesprzeczną z CC BY-SA 3.0 lub chcemy wykorzystać zdjęcie, które nie zostało udostępnione na akceptowalnej, wolnej licencji, jedynym sposobem legalnego zrobienia tego jest zwrócenie się do właściciela majątkowych praw autorskich do tego dzieła na zgodę na objęcie go odpowiednią, akceptowalną licencją.
 
Zgodnie z polskim prawem autorskim tego rodzaju zgoda musi przyjąć formę pisemną pod rygorem nieważności. Musimy też mieć pewność, że zgoda została wydana przez faktycznego dysponenta tych praw, co często wymaga przeprowadzenia małego dochodzenia i zadania sondujących pytań wydającemu zgodę. Często bowiem wydający zgodę nie zna prawa i mylnie sądzi, że ma prawa do dzieła, do którego tych praw nie ma.
Linia 141:
Typowymi błędami przy wydawaniu zgód są:
* mam prawa autorskie, bo to dzieło mojego pociotka (trzeba udowodnić, że się jest spadkobiercą pociotka, samo pokrewieństwo nie zawsze wystarcza)
* mam ustną zgodę kolegi/członka rodziny – (ustne zgody nie są wiążące prawnie)
* pracuję w firmie i dostałem polecenie służbowe umieszczenia tego tekstu w Wikipedii (potrzebna jest zgoda właściciela firmy lub osoby wpisanej do [[Krajowy Rejestr Sądowy|KRS]] jako prawnego reprezentanta spółki/instytucji)
* jestem właścicielem jedynej zachowanej kopii dzieła (fakt posiadania dzieła w archiwum nie daje do niego żadnych praw autorskich).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomoc:Jak_unikać_podejrzeń_o_NPA”