Wikipedia

Leniwcowate: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 060 edycji
m Poprawiam Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Inne znaczenia|rodzaju zwierząt|[[Leniwiec (zespół muzyczny)|zespół muzyczny „Leniwiec”]]}}
{{Zwierzę infobox
|nazwa zwyczajowa = LeniwiecLeniwcowate
|nazwa łacińska = ''Bradypus''Bradypodidae
|TSN = 624874624870
|zoolog = [[KarolJohn LinneuszEdward Gray|LinnaeusJ.E. Gray]], 17581821{{r|Gray1821}}
|okres istnienia =
|grafika = 9092 - Milano - Museo storia naturale - Diorama - Bradypus trydactilus - Foto Giovanni Dall'Orto 22-Apr-2007.jpg
|opis grafiki = Przedstawiciel rodziny – '''[[Leniwiecleniwiec trójpalczasty]]''' (''Bradypus tridactilus'')
|typ = [[strunowce]]
|podtyp = [[kręgowce]]
Linia 14:
|infragromada = [[łożyskowce]]
|rząd = [[włochacze]]
|rodzinapodrząd = '''leniwcowate'''[[liściożery]]
|autor rodzina = [[John Edward Gray|Gray]], 1821 = leniwcowate
|typ nomenklatoryczny = ''Bradypus tridactylus'' <small>Linnaeus, 1758</small>
|rodzaj = '''leniwiec'''
|synonimy =
Rodzaju:
* ''Acheus'' F. Cuvier, 1825{{r|msw}}▼
* ''Tardigradus'' <small>[[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1762</small>{{r|mswBrisson}}▼
* ''Arctopithecus'' Gray, 1850{{r|msw}}
* ''Ignavus'' <small>[[Johann Friedrich Blumenbach|Blumenbach]], 1779</small>{{r|Blumenbach}}
* ''Eubradypus'' Lönnberg, 1942{{r|msw}}▼
▲* ''Acheus'' <small>[[Frédéric Cuvier|F. Cuvier]], 1825</small>{{r|mswCuvier}}
* ''Hemibradypus'' Anthony, 1906{{r|msw}}▼
* ''IgnavusAchaeus'' Blumenbach<small>[[Adolph Erman|Erman]], 17791835</small>{{r|mswErman}}
* ''Achaeus'' <small>[[John Edward Gray|J.E. Gray]], 1843</small>{{r|Gray1843}}
* ''Scaeopus'' Peters, 1864{{r|msw}}▼
* ''AchaeusArctopithecus'' Erman<small>J.E. Gray, 18351843</small>{{r|mswGray1843}}
* ''AchaeusArctopithecus'' <small>J.E. Gray, 18431850</small>{{r|mswGray1850}}
▲* ''Scaeopus'' <small>[[Wilhelm Peters|Peters]], 1864{{r|msw}}</small>
* ''Arctopithecus'' Gray, 1843{{r|msw}}
▲* ''Hemibradypus'' <small>Anthony, 1906{{r|msw}}</small>
* ''Neobradypus'' Lönnberg, 1942{{r|msw}}▼
▲* ''Eubradypus'' <small>Lönnberg, 1942{{r|msw}}</small>
▲* ''Tardigradus'' Brisson, 1762{{r|msw}}
▲* ''Neobradypus'' <small>Lönnberg, 1942{{r|msw}}</small>
|ranga podtaksonu = [[rodzaj (biologia)|Rodzaje]]
|podtaksony = ''Bradypus'' <small>[[Karol Linneusz|Linneaus]], 1758</small>{{r|Linnaeus}} – leniwiec{{r|Cichocki&inni}}
|mapa występowania = Bradypus Range.png
|opis mapy występowania = zielony – ''B. variegatus''<br />niebieski – ''B. tr idactylus''<br />czerwony – ''B. torquatus''
Linia 34 ⟶ 37:
|commons = Category:Bradypodidae
}}
'''LeniwiecLeniwcowate'''{{r|miizCichocki&inni}} (''Bradypus''Bradypodidae) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] lądowych, nadrzewnych ssaków zaliczanych do [[Takson monotypowy|monotypowejmonotypowa]] [[rodzina (biologia)|rodzinyrodzina]] '''leniwcowatych'''lądowych, (Bradypodidae)nadrzewnych [[ssaki|ssaków]] z rzędu [[Włochacze|włochaczy]]{{r|miiz|msw}} (Pilosa). Poruszają się powolnymi ruchami z ciałem podwieszonym pod gałęziami. Rzadko schodzą z drzew. Na ziemi niezgrabnie pełzają. W zapisie kopalnym znane od [[plejstocen]]u.
 
== SystematykaZasięg geograficzny ==
Rodzina obejmuje gatunki występujące w [[Ameryka Środkowa|Ameryce Środkowej]] i [[Ameryka Południowa|Południowej]]{{r|msw3|Kowalski&inni}}.
Bradypodidae jest rodziną [[Takson monotypowy|monotypową]] – obejmującą jeden [[Rodzaj (biologia)|rodzaj]] leniwiec (''Bradypus'' <small>Linnaeus, 1758</small>) z [[Gatunek (biologia)|gatunkami]]{{r|miiz|msw}}:
* [[leniwiec trójpalczasty]] (''Bradypus tridactylus''),
* [[leniwiec grzywiasty]] (''Bradypus torquatus''),
* [[leniwiec pstry]] (''Bradypus variegatus'')
* [[leniwiec karłowaty]] (''[[Bradypus pygmaeus]]'').
 
=== Kopalne ślady występowania leniwcowatych ===
Najstarsze zachowane ślady występowania naziemnych leniwcowatych datowane są na [[plejstocen]]. Zwierzęta te osiągały wówczas rozmiary [[Słoniowate|słoni]]{{r|ssakiKowalski&inni}}.
 
== Budowa ciała ==
Cechą charakterystyczną tej rodziny [[Leniwce|leniwców]] jest obecność trzech długich palców dłoni i stóp, uzbrojonych w 3 potężne, hakowato zagięte [[pazur]]y dzięki którym mogą się zwieszać z gałęzi drzew. Środkowe części palców mogą być zrośnięte{{r|ssakiKowalski&inni}}. Odcinek szyjny [[kręgosłup]]a składa się z 8–10 [[kręg]]ów{{r|Hautier-2010}}, co jest wyjątkiem w świecie [[ssaki|ssaków]] (typowo 7 [[Kręgi szyjne|kręgów szyjnych]]), a leniwcom trójpalczastym zapewnia możliwość obracania głowy o ponad 270[[Stopień (kąt)|°]]. Badania rozwoju [[zarodek|embrionalnego]] leniwców wykazały, że kręgi >7 rozwojowo należą do [[Kręgi piersiowe|odcinka piersiowego]]<ref name="Hautier-2010"/>.
 
Leniwce mają wysmukłe ciało o długości rzędu 50 cm, przy masie ciała 3–5 kg{{r|adw}}. [[Ogon (anatomia)|Ogon]] zredukowany{{r|ssakiKowalski&inni}}. Budowa żołądka jest złożona i pozwala na dużej ilości pokarmu roślinnego, do których zaliczane są liście i gałązki{{r|ssakiKowalski&inni}}.
 
{| cellspacing="0" style="float: right; margin:0 1em 0 1em; text-align: center; border: solid 1px gray;" align="right" border="1" rules="none"
Linia 70 ⟶ 69:
 
== Tryb życia ==
Leniwcowate wiodą nadrzewny tryb życia. Mieszkają w lasach tropikalnych, są powolne, ale z łatwością poruszają się wśród gałęzi. Na ziemi jedynie nieporadnie pełzają{{r|ssakiKowalski&inni}}, lecz w wodzie okazują się być dobrymi pływakami{{r|adw}}.
 
== Zasięg geograficznySystematyka ==
=== Etymologia ===
[[Ameryka Środkowa]] i [[Ameryka Południowa|Południowa]]{{r|msw|ssaki}}.
* ''Bradypus'': {{gr.|βραδυπους}} ''bradypous'' – o powolnym kroku, powolny, od βραδυς ''bradus'' – powolny, niemrawy; πους ''pous'', ποδος ''podos'' – stopa{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/153/mode/1up 145]}}.
* ''Tardigradus'': {{łac.|tardigradus}} – wolno kroczący, od ''tardus'' – powolny, ociężały; ''gradior'' – krok, spacer, od ''gradus'', ''graduus'' – krok, stopień, pozycja{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/671/mode/1up 663]}}.
* ''Ignavus'': łac. ''ignavus'' – nieaktywny, leniwy, od ''in-'' – nie; ''gnavus'' – energetyczny{{r|Jobling}}{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/357/mode/1up 349]}}. Gatunek typowy: ''Ignavus tridactylus'' <small>Blumenbach, 1779</small> (= ''Bradypus tridactylus'' <small>Linnaeus, 1758</small>).
* ''Acheus'' (''Achaeus''): Achaeus (gr. Ἀχαιός ''Akhaios'', pol. [[Achajos]]), postać z [[mitologia grecka|mitologii greckiej]]{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/82/mode/1up 74]}}. Gatunek typowy: ''Bradypus tridactylus'' <small>Linnaeus, 1758</small>.
* ''Arctopithecus'': gr. άρκτος ''árktos'' – niedźwiedź; πιθηκος ''pithēkos'' – małpa człekokształtna{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/127/mode/1up 119]}}. Gatunek typowy: nie podany.
=== Podział systematyczny ===
Do rodziny Bradypodidae zaliczany jest jeden [[Rodzaj (biologia)|rodzaj]] '''leniwiec'''{{r|Cichocki&inni}} (''Bradypus'') z następującymi [[Gatunek (biologia)|gatunkami]]{{r|Cichocki&inni|msw3}}:
* ''Bradypus tridactylus'' – [[leniwiec trójpalczasty]]
* ''Bradypus torquatus'' – [[leniwiec grzywiasty]]
* ''Bradypus variegatus'' – [[leniwiec pstry]]
* ''Bradypus pygmaeus'' – [[leniwiec karłowaty]]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy|
# <ref name="Gray1821">{{cytuj pismo |autor = J.E. Gray|tytuł = On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals|url = https://books.google.pl/books?id=igICAAAAYAAJ&lpg=PA12&dq=London%20Med.%20Repos.&hl=pl&pg=PA299#v=onepage&q&f=false|czasopismo = The London Medical Repository| wolumin = 15|wydanie = |strony = 304 |rok = 1821| język = en}}</ref>
* <ref name="msw">{{MSW3|id=11800004|nazwa=''Bradypus''|data=18 luty 2017}}</ref>▼
*# <ref name="miizLinnaeus">{{Cytujcytuj książkę | autor = WłodzimierzC. Cichocki,Linneaus| Agnieszkatytuł Ważna,= JanSystema Cichocki,naturae per regna Ewatria Rajskanaturae, Artursecundum Jasińskiclasses, Wiesławordines, Bogdanowiczgenera, |species, tytułcum =characteribus, Polskiedifferentiis, nazewnictwosynonymis, ssakówlocis|url świata= https://www.biodiversitylibrary.org/item/10277#page/42/mode/1up|rok = 1758|wydawca = [[MuzeumImpensis iDirect. InstytutLaurentii ZoologiiSalvii|miejsce Polskiej= Akademii Nauk[[Sztokholm|Holmiae]] | miejscewydanie = Warszawa 10| roktom = 2015 1| isbnstrony = 978-83-88147-15-9 34| stronyjęzyk = 25la}}</ref>
# <ref name="Brisson">{{cytuj książkę| autor = M.J. Brisson| tytuł = Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus|url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/89810#page/33/mode/1up|rok = 1762|wydawca = Apud Theodorum Haak|miejsce = [[Lejda|Lugduni Batavorum]]| strony = 21|język = la}}</ref>
* <ref name="adw">{{cytuj stronę| url = http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Bradypodidae.html | tytuł = Bradypodidae | opublikowany = (On-line), Animal Diversity Web | data dostępu = 18 luty 2017 | autor = Myers, P. | rok = 2001 | język = en }}</ref>▼
# <ref name="Blumenbach">{{cytuj książkę| autor = J.F. Blumenbach | tytuł = Handbuch der Naturgeschichte|url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/152373#page/88/mode/1up|rok = 1779|wydawca = Johann Christian Dieterich|miejsce = [[Getynga|Göttingen]]| tom = 1 | strony = 70|język = de}}</ref>
<ref name="Hautier-2010">{{Cytuj pismo | nazwisko = Hautier | imię = L. | nazwisko2 = Weisbecker | imię2 = V. | nazwisko3 = Sánchez-Villagra | imię3 = MR. | nazwisko4 = Goswami | imię4 = A. | nazwisko5 = Asher | imię5 = RJ. | tytuł = Skeletal development in sloths and the evolution of mammalian vertebral patterning | czasopismo = Proc Natl Acad Sci U S A | wolumin = 107 | numer = 44 | strony = 18903-8 | rok = 2010 | doi = 10.1073/pnas.1010335107 | pmid = 20956304}}</ref>▼
*# <ref name="ssakiCuvier">{{cytuj książkę |nazwisko = Kowalski (redaktor naukowy)| imięautor = Kazimierz|nazwisko2 = KrzanowskiF. Cuvier|imię2 = Adam|nazwisko3tytuł = Kubiak|imię3Des =dents Henryk|nazwisko4des =mammifères Rzebik-Kowalska|imię4considérées =comme G.caractères zoologiques|nazwisko5url = Sych|imię5 = Lhttp://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9633100c/f438.image| wydanierok = IV| tytuł = Mały słownik zoologiczny: Ssaki1825|wydawca = WiedzaF.-G. PowszechnaLevrault| miejsce = WarszawaParis| rokstrony = 1991194 | isbnjęzyk = 83-214-0637-8fr}}</ref>
# <ref name="Erman">{{cytuj książkę| autor = A. Erman| tytuł = Reise um die Erde durch Nord-Asien und die beiden Oceane: in den Jahren 1828, 1829 und 1830; in einer historischen und einer physikalsichen Abtheilung dargestellt und mit einem Atlas begleitet|url = |rok = 1835|wydawca = Reimer|miejsce = Berlin |strony = 22|język = de}}</ref>
}}
# <ref name="Gray1843">{{cytuj książkę| autor = J.E. Gray| tytuł = List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum|url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/228669#page/60/mode/1up|rok = 1843|wydawca = The Trustees|miejsce = London |strony = xxviii|język = en}}</ref>
# <ref name="Gray1850">{{cytuj pismo |autor = J.E. Gray|tytuł = On the genus Bradypus of Linnaeus |url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/96165#page/105/mode/1up|czasopismo = [[Journal of Zoology|Proceedings of the Zoological Society of London]]| wolumin = 17| strony = 65|rok = 1849 |język = en}}</ref>
▲*# <ref name="mswmsw3">{{MSW3|id=11800004|nazwa=''Bradypus''|data=18 luty 20172018-02-27}}</ref>
# <ref name="Cichocki&inni">{{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 25| język = pl | język2 = en}}</ref>
▲*# <ref name="adw">{{cytuj stronę| url = http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Bradypodidae.html | tytuł = Bradypodidae | opublikowany = (On-line), Animal Diversity Web | data dostępu = 18 luty 2017 | autor = Myers, P. | rok = 2001 | język = en }}</ref>
▲# <ref name="Hautier-2010">{{Cytuj pismo | nazwisko = Hautier | imię = L. | nazwisko2 = Weisbecker | imię2 = V. | nazwisko3 = Sánchez-Villagra | imię3 = MR. | nazwisko4 = Goswami | imię4 = A. | nazwisko5 = Asher | imię5 = RJ. | tytuł = Skeletal development in sloths and the evolution of mammalian vertebral patterning | czasopismo = Proc Natl Acad Sci U S A | wolumin = 107 | numer = 44 | strony = 18903-8 | rok = 2010 | doi = 10.1073/pnas.1010335107 | pmid = 20956304}}</ref>
# <ref name="Kowalski&inni"> {{cytuj książkę |autor = K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych| wydanie = IV| tytuł = Ssaki|wydawca = Wiedza Powszechna| seria = Mały słownik zoologiczny | miejsce = Warszawa| rok = 1991| strony = 165|isbn = 83-214-0637-8}}</ref>
# <ref name="Jobling">{{cytuj książkę| autor = J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.)| tytuł = Handbook of the Birds of the World Alive |url = http://www.hbw.com/|rok = 2018|autor r = J.A. Jobling | rozdział = Key to Scientific Names in Ornithology| adres rozdziału = http://www.hbw.com/dictionary/definition/ignavus| wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|język = en | data dostępu = 2018-02-27}}</ref>}}
 
== Bibliografia ==
# {{cytuj pismo| odn = tak | imię = T.S. | nazwisko = Palmer| autor link = Theodore Sherman Palmer|tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals|url = http://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/9/mode/1up|rok = 1904|czasopismo = North American Fauna| wolumin = 23 | strony = 1–984 |język = en}}
 
[[Kategoria:Włochacze]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Leniwcowate”