Izomorfizm: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
|||
Linia 1:
{{Inne znaczenia|algebry|[[Izomorfizm (ujednoznacznienie)]]}}
{{Grafika rozwinięta
| opis = Grupa [[Pierwiastek z jedynki|pierwiastków z jedynki]]
| szerokość = 200
| grafika1 = One5Root.svg
Linia 9:
}}
{{Spis treści}}
'''Izomorfizm''' ([[
W przypadku obiektów [[algebra uniwersalna|algebry uniwersalnej]] (takich jak [[grupa (matematyka)|grupy]], [[pierścień (matematyka)|pierścienie]], [[moduł (matematyka)|moduły]] itp.) '''izomorfizmem''' nazywamy wzajemnie jednoznaczne odwzorowanie <math>
O
Obiekty izomorficzne nie mogą być odróżnione tylko na podstawie własności użytych do zdefiniowania izomorfizmu i dlatego mogą być uważane za identyczne (różniące się w zasadzie tylko oznaczeniami) jeśli bierze się pod uwagę tylko te własności. W ten sposób w klasie wszystkich obiektów danego rodzaju wprowadzana jest [[relacja równoważności]].
Linia 21:
* Izomorfizm z [[grupa (matematyka)|grupy]] <math>(A,\circ)</math> w grupę <math>(B,\bullet)</math> to bijekcja <math>f: A \to B</math> zachowująca działanie grupowe, czyli taka, że <math>\forall_{a, b \in A}\; f(a \circ b)=f(a) \bullet f(b)</math>.
* Izomorfizm z [[ciało (matematyka)|ciała]] <math>(K,\circ, +)</math> w ciało <math>(L,\bullet, \Diamond)</math> to bijekcja <math>g: K \to L</math> taka, że <math>\forall_{a, b \in K}\; g(a \circ b)=g(a) \bullet g(b) \and g(a + b)=g(a) \;\Diamond\; g(b)</math>.
* Izomorfizm z [[częściowy porządek|częściowego porządku]] <math>
== Teoria kategorii ==
[[Kategoria (matematyka)|Morfizm]] <math>f\colon X \to Y</math> nazywa się '''izomorfizmem''', jeżeli istnieje morfizm <math>g\colon Y \to X</math> taki, że <math>f \circ g = \operatorname{id}_Y</math> oraz <math>g \circ f = \operatorname{id}_X</math><ref>Bucur, Deleanu, op. cit., s. 13.</ref>.
Jeżeli morfizm posiada lewą i prawą odwrotność i są one równe, to <math>
=== Własności ===
# Każdy izomorfizm jest [[monomorfizm]]em i [[epimorfizm]]em<ref>Bucur, Deleanu, op. cit., s.
# [[Kategoria (matematyka)|Morfizmy identycznościowe]] są izomorfizmami.
Linia 39:
* W '''Met''' izomorfizmami są izometrie.
* W '''Pos''' izomorfizmami są izomorfizmy porządków.
== Przypisy ==▼
{{Przypisy}}▼
== Zobacz też ==
* [[Kategoria (matematyka)|morfizm]]
* [[algebra ogólna]]
* [[homomorfizm]]
* [[epimorfizm]]
* [[monomorfizm]]
▲== Przypisy ==
▲{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko=Reinhardt |imię=Fritz |tytuł=Atlas matematyki |wydawca=Prószyński i S-ka |idbn=83-7469-189-1 |miejsce=Warszawa |strony=41}}
* {{cytuj książkę |nazwisko=Mostowski |imię=Andrzej |tytuł=Elementy algebry wyższej |wydanie=7 |seria=BM 16 |wydawca=PWN |miejsce=Warszawa |rok=1974 |strony=49}}
* {{cytuj książkę |nazwisko=Krantz |imię=Steven George |tytuł=Dictionary of algebra, arithmetic, and trigonometry |url=http://books.google.com/books?id=q0-xZwdwmewC&pg=PA162&dq=isomorphism+morphism+%22category+theory%22&lr= |wydawca=CRC Press |rok=2000 |id={{ISBN|1-58488-052-X}}, {{ISBN|978-1-58488-052-3}} |strony=162 |język=en |data dostępu=5 maja 2009}}
▲# {{cytuj książkę | autor = Bucur I. | autor2 = Deleanu A. | tytuł =Introduction to the Theory of Categories and Functors (tłum. ros.) | wydawca =Мир | miejsce =Москва | rok =1972 | tom = | isbn =}}
▲# {{cytuj książkę | autor = Gabriel P. | autor2 = Zisman M. | tytuł =Calculus of Fractions and Homotopy Theory (tłum. ros.) | wydawca =Мир | miejsce =Москва | rok =1971 | tom = | isbn =}}
▲# {{cytuj książkę|imię=Zbigniew|nazwisko=Semadeni|autor link=Zbigniew Semadeni|imię2=Antoni|nazwisko2=Wiweger|tytuł=Wstęp do teorii kategorii i funktorów|seria =Biblioteka Matematyczna. Tom 45|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe|miejsce=Warszawa|rok=1978|wydanie=2|strony=}}
[[Kategoria:Metodologia nauki]]
|