Wikipedia

Sefardyjczycy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Zmiany dotyczą pochodzenia etnicznego Sefardyjczyków oraz badań naukowych na ten temat.
Ziel (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
13 206 edycji
m drobne techniczne, drobne merytoryczne
Linia 2:
{{commonscat|Sephardim}}
'''Sefardyjczycy''' (także Spaniolowie, Żydzi sefardyjscy; od [[język hebrajski|hebr.]] '''ספרד''' ''Sefarad'' ''[[Hiszpania]] i [[Portugalia]]'') – określenie ludności [[Żydzi|żydowskiej]] zamieszkującej obszar [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]], posługującej się [[dialekty judeo-romańskie|dialektami judeo-romańskimi]].
 
Pomimo wyznawania religii judaistycznej, Sefardyjczycy są potomkami Arabów, Berberów i Europejczyków, którzy zamieszkiwali tereny Afryki Północnej i przyjęli judaizm przed XII wiekiem n.e. Etnicznie nie są w żaden sposób powiązani z Żydami zamieszkującymi tereny dzisiejszego Izraela w czasach biblijnych. W szerokim zakresie badania w tym zakresie zostały opisane przez izraelskich historyków Shlomo Sanda oraz Paula Wexlera. <ref>{{Cytuj |autor = Zbonikowska-Bernatowicz, Hanna., Wydawnictwo Akademickie DIALOG. |tytuł = Kiedy i jak wynaleziono naród żydowski |data = 2014 |isbn = 9788363778583 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo Akademickie Dialog |oclc = 876460176 |url = https://www.worldcat.org/oclc/876460176}}</ref>▼
 
W roku 1492 zostali wygnani z Hiszpanii [[Edykt z Alhambry|dekretem alhambryjskim]], a w 1497 r. również z Portugalii przez króla [[Manuel I Szczęśliwy|Manuela I]] (ok. 280 tys. osób - 20% populacji kraju)<ref>{{cytuj książkę |nazwisko =Battenberg | imię =Friedrich | tytuł =Żydzi w Europie : proces rozwoju mniejszości żydowskiej w nieżydowskim środowisku Europy | wydawca =Zakład Narodowy im. Ossolińskich | miejsce =Wrocław | rok =2008 | strony =123 | isbn =9788304048478}}</ref>. Osiedli głównie we [[Włochy|Włoszech]], [[Holandia|Holandii]], w [[Maghreb]]ie, na [[Bałkany|Bałkanach]], [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]] i w [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]]. Niewielka grupa w XVI w. dotarła także do [[Polska|Polski]], gdzie znalazła schronienie w okolicach [[Zamość|Zamościa]]. Niektórzy ([[Marrani|marranowie]]) przeszli na [[katolicyzm]]. Sefardyjczykami określa się też Żydów, którzy uszli z Półwyspu Iberyjskiego w późniejszych wiekach oraz ich potomków. Obecnie za Sefardyjczyków uznaje się też czasem wszystkich praktykujących sefardyjski obrządek judaistyczny.
Linia 9 ⟶ 7:
Od [[Żydzi aszkenazyjscy|Aszkenazyjczyków]] różnią się, obok języka (Sefardyjczycy – [[Ladino (dialekt judeo-hiszpański)|ladino]], Aszkenazyjczycy – [[jidysz]]), rytuałem. Tworzyli niegdyś wpływową wspólnotę na terenie [[Imperium Osmańskie|Turcji]].
 
MająSefardyjczycy mają obecnie odrębnego naczelnego rabina w [[Izrael]]u., a Współczesnawspółczesna wymowa hebrajska oparta jest na sefardyjskiej. Sefardyjczycy w sensie ścisłym stanowią ok. 10% mieszkańców Izraela, ale często do Sefardyjczyków zalicza się także Żydów wschodnich ([[Mizrachijczycy|Mizrachim]]), którzy wyznają judaizm w sefardyjskiej tradycji prawno-liturgicznej – wtedy ich liczba jest oceniana na około 40%.
 
== Żydzi w Hiszpanii ==
Linia 20 ⟶ 18:
== Portugalia ==
W 2015 rząd portugalski zatwierdził przepisy przyznające obywatelstwo tego kraju potomkom wygnanych w XV w. Żydów sefardyjskich, uzasadniając to potrzebą sprawiedliwości dziejowej i symbolicznym sprzeciwem wobec narastającego w Europie antysemityzmu<ref>''Żydzi sefardyjscy Portugalczykami'', "Metro" 2.02.2015</ref>.
 
== Wspólne korzenie ==
▲PomimoKwestia tego, czy Sefardyjczycy są genetycznie spokrewnieni z innymi wspólnotami żydowskimi jest sporna. Część naukowców twierdzi, że pomimo wyznawania religii judaistycznej, Sefardyjczycy są potomkami Arabów, Berberów i Europejczyków, którzy zamieszkiwali tereny Afryki Północnej i przyjęli judaizm przed XII wiekiem n.e. Etnicznie nie sąmają w żaden sposóbbyć powiązani z Żydami zamieszkującymi tereny dzisiejszego Izraela w czasach biblijnych. W szerokim zakresie badania w tym zakresie zostały opisane przez izraelskich historyków Shlomo Sanda oraz Paula Wexlera. <ref>{{Cytuj |autor = Zbonikowska-Bernatowicz, Hanna., Wydawnictwo Akademickie DIALOG. |tytuł = Kiedy i jak wynaleziono naród żydowski |data = 2014 |isbn = 9788363778583 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo Akademickie Dialog |oclc = 876460176 |url = https://www.worldcat.org/oclc/876460176}}</ref>. Teza wspólnych korzeni Sefardyjczyków i Aszkenazyjczyków jest jednak wspierana przez innych naukowców, jak Harry Ostrer i Karl Skorecki<ref>Harry Ostrer, ''Legacy: A Genetic History of the Jewish People'', Oxford ; New York: Oxford University Press, 2012; Harry Ostrer & Karl Skorecki, « The Population Genetics of the Jewish People », ''Human Genetics'' 132, nᵒ 2 (luty 2013): 119‑27</ref>.
 
== Przypisy ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Sefardyjczycy”