|
<!-- DO EDYTORÓW: Niektóre kwestie w tym artykule są kontrowersyjne i mogą prowadzić do sporów. Zaleca się uprzednie przedyskutowanie, na stronie dyskusji artykułu, ewentualnych modyfikacji jego treści.-->
'''Małżeństwo''' – zatwierdzonyzwiązek, prawnienajczęściej mężczyzny i społeczniekobiety, związekzatwierdzony coprawnie najmnieji dwóch osóbspołecznie, regulowany zasadami, obyczajami, przekonaniami i postawami wyznaczającymi prawa i obowiązki [[Małżonkowie|małżonków]] oraz status ich ewentualnego potomstwa{{r|BEN}}.
Małżeństwo jest zazwyczaj potwierdzone [[ślub]]em, uznającym jego strony za małżonków, oraz niesie z sobą [[Skutek prawny|skutki prawne]] określone [[Prawo małżeńskie|prawem małżeńskim]]{{r|BEN|PWN}}.
Na świecie spotyka się różne ujęcia rozwiązań prawnych definiujących oraz ustalających istotę małżeństwa, a także konsekwencje, przywileje i obowiązki wynikające z jego trwania. Choć w cywilizacji zachodniej ugruntowane jest małżeństwo [[Monogamia|monogamiczne]], tradycyjne znaczenie małżeństwa w zasięgu niektórych kultur i religii obejmowało lub nadal obejmuje również [[Poligamia|poligamię]], a niektóre [[Grupa etniczna|grupy etniczne]] uznają [[Poliandria|poliandrię]]{{r|BEN}}. Małżeństwu powszechnie przypisuje się rolę założycielską wobec [[Rodzina (socjologia)|rodziny]], co zwykle wiąże się z opieką nad [[Dziecko (rodzina)|dziećmi]], ich wychowaniem i [[Socjalizacja|socjalizacją]]{{r|BEN|PWN|SJP}}.
W polskim ustawodawstwie, jak i wielu innych na świecie, małżeństwo postrzega się jako związek kobiety i mężczyzny, co uniemożliwia legalne zawieranie małżeństw przez pary jednopłciowe, a także przyznanie im praw związków partnerskich. Istnieją jednak państwa, w których prawo dopuszcza lub rozpoznaje małżeństwa homoseksualne; są to m.in.: [[Małżeństwo osób tej samej płci w Argentynie|Argentyna]], Australia<ref>{{Cytuj |tytuł = "Miłość wygrała". Australia legalizuje małżeństwa osób tej samej płci |czasopismo = TVN24.pl |data dostępu = 2018-04-25 |url = https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/australia-legalizuje-malzenstwa-osob-tej-samej-plci,796639.html}}</ref>, Austria<ref>{{Cytuj |autor = RMF FM. |tytuł = Austria legalizuje małżeństwa jednopłciowe. Zdecydował Trybunał Konstytucyjny |data dostępu = 2018-04-25 |url = http://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-austria-legalizuje-malzenstwa-jednoplciowe-zdecydowal-trybun,nId,2473802}}</ref>, [[Małżeństwo osób tej samej płci w Belgii|Belgia]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w BrazyliiDanii|BrazyliaDania]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w DaniiHiszpanii|DaniaHiszpania]], [[Małżeństwo osób tej samej płci we Francji|Francja]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w Hiszpanii|Hiszpania]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w Holandii|Holandia]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w IrlandiiNorwegii|IrlandiaNorwegia]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w IslandiiPortugalii|Islandia]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w Izraelu|Izrael]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w Kanadzie|KanadaPortugalia]], [[Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w KolumbiiSzwajcarii|KolumbiaSzwajcaria]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w LuksemburguSzwecji|LuksemburgSzwecja]], [[Małżeństwo osób tej samej płci naw MalcieWielkiej Brytanii|MaltaWielka Brytania]], [[Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Meksyku|Meksyk]], [[Małżeństwo osób tej samej płci w NiemczechArgentynie|NiemcyArgentyna]], [[MałżeństwoSytuacja osóbprawna teji samej płci w Norwegii|Norwegia]], [[Małżeństwospołeczna osób tej samej płciLGBT w Nowej ZelandiiKolumbii|Nowa ZelandiaKolumbia]], [[Małżeństwo osób tej samej płci wna PortugaliiMalcie|PortugaliaMalta]],<ref>{{Cytuj [[Sytuacja|autor prawna= iP. społecznaKnut, osóbA. LGBT w Stanach Zjednoczonych|Stany Zjednoczone]]Kwaśniewska, [[SytuacjaJ. prawnaLendzion i społeczna osób LGBT w Szwajcarii|Szwajcaria]],tytuł [[Małżeństwo= osóbZwiązki tej samej płci w Szwecji|Szwecja]],czasopismo [[Małżeństwo= osóbKampania tejPrzeciw samejHomofobii płci w Urugwaju|Urugwaj]],data [[Małżeństwo= osób2015 tej|opublikowany samej= płci w Wielkiej Brytanii|Wielka Brytania]]www. Do grona państw rozpoznających równość małżeńską należy większość państw rozwiniętychkph.org.pl}}</ref>.
{{Osobny artykuł|Małżeństwo osób tej samej płci}}
== Spory o definicję w świecie zachodnim ==
Małżeństwo jako związek męża i żony jest opisywane w definicjach encyklopedycznych i słownikowych publikowanych w Polsce przez ostatnie 150 lat. W polskiej konstytucji małżeństwo definiuje się jako "związek kobiety i mężczyzny znajdujący się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej"<ref name=":0">{{Cytuj |autor = A. Tunia |tytuł = Ochrona małżeństwa i rodziny w prawie polskim oraz w prawie wewnętrznym kościołów chrześcijańskich |czasopismo = Studia z prawa wyznaniowego tom 13 |data = 2010}}</ref>. W kilku ostatnich latach pojawiły się definicje, które w związkumiejsce zmęża przemianamii społeczno-kulturowymi,żony małżeństwowprowadziły corazokreślenia częściejnaturalne definiowanepłciowo takie jak osoby, ludzie. Tendencja ta jest jakowidoczna usankcjonowanygłównie prawniew związeksłownikach dwóch osóbanglojęzycznych. W publikacjach w języku polskim takie podejście przedstawia ''Encyklopedia powszechna'', wydana przez Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński z 2002. W ''Encyklopedii nowej generacji E2.0'' oraz ''Encyklopedia PWN A-Z. Oryginalna Azetka'' z 2008 nie zamieszczono definicji małżeństwa<ref>{{Cytuj pismo | autor = Ewa Karabin | tytuł = Mężczyzny i niewiasty porządne złączenie. O małżeństwie encyklopedycznie | url = http://laboratorium.wiez.pl/2017/02/07/mezczyzny-i-niewiasty-porzadne-zlaczenie-o-malzenstwie-encyklopedycznie/| czasopismo = Więź | wolumin = 11-12 | data = 2009}}</ref>. Dyskusje nad definicją małżeństwa związane są z dyskusjąprotestami nad równościązwolenników związków hetero-osób itej nieheteronormatywnych.samej Wpłci, świeciektórzy zachodnimdążą widocznaprzyjęcia jestdefinicji tendecja redefiniowania instytucji małżeństwa umożliwiającegoumożliwiającej zawarcie małżeństwa także parom lesbijek i gejów, bądź osób niebinarnych<ref>{{Cytuj pismo | autor = Joanna Petry Mroczkowska | tytuł = Małżeństwo: kwestia dyskusyjna. Spory i argumenty w USA | url = http://www.laboratorium.wiez.pl/teksty.php?malzenstwo_kwestia_dyskusyjna_spory_i_argumenty_w_&p=1| czasopismo = Więź | wolumin = 11-12 | data = 2009}}</ref>. Przyjmowane w prawie definicje małżeństwa uległy zróżnicowaniu pomiędzy poszczególnymi państwami, a nawet wewnątrz nich. W jednych państwach definicja umożliwia zawarcie związku małżeńskiego parom tej samej płci w innych (w tym w Polsce) prawna definicja za małżeństwo uznaje jedynie związek mężczyzny i kobiety<ref name=":1">{{Cytuj pismo | autor = Tomasz Ponikło | tytuł = Czym jest małżeństwo? Krótka historia zmian w prawie | url = http://www.laboratorium.wiez.pl/teksty.php?czym_jest_malzenstwo_krotka_historia_zmian_w_prawi&p=3| czasopismo = Więź | wolumin = 11-12 | data = 2009}}</ref>.
Definicja zapisana w aktach prawnych nie kończy jednak sporu. Małżeństwo nie jest wytworem państwa, lecz instytucją społeczną, a ta jako element samoorganizacji społecznej nie podlega regulacjom prawnym, lecz jest wynikiem procesówwielowiekowej kulturowychkultury<ref>{{Cytuj pismo | autor = Marek Rymsza | tytuł = Małżeństwo nie jest sprawą prywatną | url = http://www.laboratorium.wiez.pl/teksty.php?malzenstwo_nie_jest_sprawa_prywatna&p=2| czasopismo = Więź | wolumin = 11-12 | data = 2009}}</ref>. Współcześnie, [[System prawa|systemy prawa]] coraz większej liczbyniektórych państw lub też inne [[Jurysdykcja|jurysdykcje]] zezwalają na zawarcie lub rozpoznajątylko uznają [[małżeństwo osób tej samej płci]], małżeństwo w takim znaczeniu (małżeństwo jednopłciowe) odnotowują słowniki języka angielskiego{{r|MWD|WND|SLA}}.
== Główne aspekty małżeństwa ==
{{Osobny artykuł|Małżeństwo (instytucja społeczna)}}
Małżeństwo jest trwałym (ale nie nierozerwalnym) i legalnym związkiem mężczyzny i kobiety, powstałym z woliich małżonkówwoli, jako równoprawnych stron w celu wspólnego pożycia, realizacji dobra małżonków, dobra założonej rodziny i jej celów społecznych<ref name=":3" />. Z punktu widzenia socjologii małżeństwo jest rodzajem wspólnoty realizującej potrzeby psychiczne, społeczne i fizyczne dwojga ludzi, opartej na porozumieniu i przyzwoleniu na nieformalność. Małżeństwo zakłada istnienie relacji zupełnych, związku o dużym natężeniu, intymność seksualną, dlatego tworzy relację wobec drugiego człowieka, szczególnie zróżnicowaną, pełną niuansów, naznaczoną pieczęcią ekskluzywności i intencją trwałości. Jako związek strukturalny staje się podstawowym elementem struktury rodziny - małżonkowiemąż i żona z chwilą urodzenia się lub adopcji dziecka stają się rodzicami, zatem małżeństwo jest również synonimem rodziny - zadania i cele małżeństwa łączą się z podstawowymi zadaniami i celami rodziny<ref name=":2" />.
=== Aspekt religijny ===
|
