Akt 5 listopada: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Znacznik: Anulowanie edycji |
m Akt, który jest dokumentem, można uchwalić (SJP: «postanowić coś w wyniku narady kompetentnego zgromadzenia») i ogłosić. Akt 5 listopada nie był działaniem, ale jego ogłoszenie już nim było. |
||
Linia 1:
[[Plik:Akt 5 listopada.jpeg|thumb|Plakat zawierający treść proklamacji]]
'''5 listopada 1916''' w wyniku [[Konferencja w Pszczynie|konferencji]] w [[Pszczyna|Pszczynie]] władze [[Cesarstwo Niemieckie|niemieckie]] i [[Austro-Węgry|austro-węgierskie]] wydały proklamację, z podpisami swych [[Generalne Gubernatorstwo (1914-1918)|generalnych gubernatorów]] [[Hans Hartwig von Beseler|von Beselera]] i [[Karl Kuk|Kuka]], zawierającą obietnicę powstania [[Królestwo Polskie (1917–1918)|Królestwa Polskiego]], pozostającego w niesprecyzowanej „łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami”<ref>Proklamacja cesarza niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier zapowiadająca utworzenie Królestwa Polskiego (Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XV).</ref>. W akcie tym nie określono granic przyszłej monarchii<ref>Akt poświęcał tej sprawie enigmatyczne zdanie: ''Dokładniejsze oznaczenie granic Królestwa Polskiego zastrzega się.''</ref>, a jej status wyrażało słowo „samodzielne” zamiast „niepodległe”, co nie satysfakcjonowało m.in. polskich działaczy narodowych na Śląsku, którzy uznali
Po [[Bitwa pod Kostiuchnówką|bitwie]] pod [[Kościuchnówka|Kościuchnówką]], w której [[I Brygada Legionów Polskich]] walcząca po stronie Austro-Węgier zapobiegła przerwaniu frontu przez wojska [[Imperium Rosyjskie|rosyjskie]], generał [[Erich Ludendorff]], generalny kwatermistrz [[Armia Cesarstwa Niemieckiego|Armii Cesarstwa Niemieckiego]], napisał list do władz w [[Berlin]]ie, postulując utworzenie zależnego od Niemiec państwa polskiego i zbudowanie polskiej armii. Jego zdaniem mogło to dać Niemcom zwycięstwo na [[Front wschodni (I wojna światowa)|froncie wschodnim]]<ref>[http://wyborcza.pl/alehistoria/1,139189,16187880,O_wojne_powszechna_prosimy_cie__Panie.html O wojnę powszechną prosimy cię, Panie]</ref>. Wydanie aktu wiązało się z faktem, że przedłużająca się [[I wojna światowa]] zmusiła [[państwa centralne]] do próby wykorzystania na swoją rzecz zasobów mobilizacyjnych [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]]<ref>Było to tym bardziej oczywiste, że już 9 listopada ukazała się nowa proklamacja obu gubernatorów, w sprawie ochotniczego wstępowania do [[Polska Siła Zbrojna|wojska]], w której oświadczali m. in. ''Powaga i niebezpieczeństwa tych ciężkich chwil wojennych, oraz troska o wojska nasze, stojące w obliczu wroga, zmuszają nas zachować zarząd nowego państwa Waszego tymczasowo jeszcze w naszych rękach. Pragniemy jednak chętnie dać mu już teraz przy Waszym współudziale stopniowo urządzenia państwowe, które mają poręczyć trwałe ugruntowanie państwa Waszego, jego ukształtowanie i bezpieczeństwo. Na pierwszem więc miejscu wojsko polskie. Nie ustał jeszcze bój z Rosją: w walce tej i Wy pragniecie wziąć udział. Stańcie więc przy nas, jako ochotnicy i pomóżcie nam uwieńczyć zwycięstwo nasze nad Waszym prześladowcą.'' ([http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=83030 ''Do ludności Jeneralnych Gubernatorstw lubelskiego i warszawskiego!''])</ref><ref>W odpowiedzi na to [[Centralny Komitet Narodowy w Warszawie]] ogłosił 10 listopada [http://www.sbc.org.pl/Content/75784/ur174.pdf odezwę] w której pisano: ''Armię, będącą najczystszym wyrazem woli i zapału narodu, musi powołać Rząd Polski, jedyny uprawniony szafarz krwi polskiej''. Por. [http://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/344657/NDIGCZAS014415_1916_314.pdf ''Naprzód'', Kraków, niedziela 12 listopada 1916] s. 1.</ref>.
|