Fantastyka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Zmieniona podstawowa definicja fantastyki, dodane przypisy. |
rozbudowanie artykułu |
||
Linia 4:
Fantastykę cechuje duża swoboda w zakresie konstrukcji [[świat przedstawiony|świata przedstawionego]] i postaci bohaterów. Swoboda niekoniecznie jednak oznacza absolutną dowolność – wiele utworów z tej kategorii zostaje umieszczonych w pseudo rzeczywistości (pewne aspekty są zgodne z faktami, np. historią czy fizyką) lub rzeczywistości wygenerowanej (wtedy reguły takie najczęściej spisane, odnoszą się do wszystkich utworów napisanych w danej serii – przykładem może być książka [[John Ronald Reuel Tolkien|J.R.R. Tolkiena]] ''[[Władca Pierścieni]]'').
Gatunki fantastyki to m.in. [[fantastyka naukowa]] (ang. ''science fiction'' – inspirowana postępem nauki i technologii, najczęściej akcja toczy się w przyszłości), [[fantasy]] (inspirowana mitologiami oraz folklorem, występują zjawiska nadprzyrodzone) oraz [[horror]] (cechą spajającą jest obecność istoty, zdarzenia lub jakiejkolwiek innej formy zagrożenia życia bohatera, innych postaci, lub nawet całej ludzkości, przy czym zagrożenie to, z punktu widzenia rzeczywistości, musi być nierealne). Najwybitniejsze utwory tego gatunku pod przykrywką nietypowej scenerii uwypuklają odwieczne problemy bytu ludzkiego.▼
Fantastyka szczególnie ważną rolę pełniła w okresie romantyzmu (E.T.A. Hoffmann i E.A. Poe). W XX w. można zaobserwować szczególny rozwój science fiction oraz fantasy.
== Podział fantastyki ==
▲
Możemy jednak wyróżnić też inne podgatunki. Bardzo często wyróżniane jest także [[weird fiction]], jako dzieła na pograniczu fantastyki naukowej, fantasy oraz [[Realizm magiczny|realizmu magicznego]]. [[Stanisław Lem]] uznawał jednak, że istotą tego nurtu jest przełamanie ustalonego porządku poprzez wtargnięcie elementów, które do tego porządku nie przystają.<ref>{{Cytuj |tytuł = Jak definiować fantastykę? |czasopismo = CarpeNoctem.pl |data = 2011-08-02 |data dostępu = 2018-05-03 |url = http://carpenoctem.pl/teksty/jak-definiowac-fantastyke/http://carpenoctem.pl/teksty/jak-definiowac-fantastyke/ |język = pl-PL}}</ref>
Należy pamiętać, że każdy z wymienionych nurtów ma swoje liczne podgatunki, dzięki czemu możemy wyróżnić między innymi [[low fantasy]], [[urban fantasy]], czy [[Space opera|space operę]],
== Fantastyka w Polsce ==
Rozwój fantastyki w Polsce był stosunkowo nierównomierny. Gdy za granicą fantasy cieszyło się już dużą popularnością w naszym kraju praktycznie nie istniało aż do lat 80. XX wieku.<ref>{{Cytuj |autor = Jarosław Grzędowicz |tytuł = Azyl |data = 2017 |wydanie = I |wydawca = Fabryka Słów}}</ref> Polskie utwory science-fiction zostały rozpropagowane między innymi dzięki sukcesowi [[Stanisław Lem|Stanisława Lema]], pisarza literatury science-fiction, w latach 50. XX wieku. Drugim istotnym twórcą okazał się [[Janusz A. Zajdel]], uznawany za ojca polskiej [[Fantastyka socjologiczna|fantastyki socjologicznej]].
W 1982 roku powstał miesięcznik [[Fantastyka (czasopismo)|''Fantastyka'']], którego celem było propagowanie literatury z tego gatunku. Czasopismo istnieje do dziś, od 1990 roku pod zmienioną nazwą ''Nowa Fantastyka''. To na jego łamach pojawiło się jedno z dwóch pierwszych polskich opowiadań fantasy pod tytułem ''Mag'' autorstwa [[Jacek Piekara|Jacka Piekary]]. W 1986 roku na łamach magazynu ukazało się również opowiadanie [[Wiedźmin (opowiadanie)|''Wiedźmin'']] Andrzeja Sapkowskiego.
== Przykłady klasycznych dzieł fantastycznych ==
* [[Władca Pierścieni]]
* [[Diuna (powieść)]]
* [[Ziemiomorze]]
* [[Obcy – ósmy pasażer Nostromo]]
* [[Gwiezdne wojny]]
== Zobacz też ==
Linia 13 ⟶ 31:
* [[gra fabularna]]
* [[urban fantasy]]
* [[LARP]]
* [[konwent fanów]]
{{Kontrola autorytatywna}}
| |||